DOI Artikel:
Walczak, Marek: Czternastowieczne figurki jasełkowe w klasztorze Klarysek przy kościele Św. Andrzeja w Krakowie: uwagi o stylu, datowaniu, ikonografii i funkcji
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.17165#0011
plastyki miejscowej (i. e. małopolskiej — M. W.)", które „uważane być mogą
za ważne ogniwa w tym rozwoju"9. Odnosząc interesujące nas rzeźby do
konkretnych dzieł sztuki, Dutkiewicz uznał je za powstałe „w klimacie"
sztuki środkowoeuropejskiej, pozostającej pod wpływami Nadrenii, Dol-
nej Saksonii, Szwabii, Francji i Czech i zestawił, za Pagaczewskim, z tym-
/ ID
panonem w kaplicy Sw. Anny przy katedrze w Bratysławie . Spośród dal-
szych, domniemanych wzorów wskazywał na grupę tronujących Madonn
z terenów środkowej i dolnej Nadrenii oraz rzeźby z okolic Zurychu, pozo-
stające pod wpływami Nadrenii. Figurki jasełkowe miało z nimi łączyć „w
części wspólne pokrewieństwo pozy i gestu, typów głów, układu fałdów
i ich plastycznego głębokiego rozwinięcia, opracowanie i szczegóły dekora-
cji ławeczki i cokołu". Dekoracyjne układy włosów Św. Józefa autor wywo-
dził z rzeźb apostołów w katedrze w Kolonii. Jednakże już w następnym
zdaniu uznał, że „ważniejszą od tych dalekich związków jest wspólność
tendencyj stylistycznych między figurkami z jasełek a pierwszą grupą
rzeźb typu krakowskiego", które choć nie osiągają poziomu naszych rzeźb,
to powstały „w tym samym klimacie"11. W efekcie skłonny był datować
rzeźby na lata ok. 1370-1380. Doceniał też oddziaływanie figurek prze-
chowywanych w klasztorze Klarysek na plastykę małopolską dostrze-
gając je przede wszystkim w figurze Kazimierza Wielkiego z Wiślicy (Kra-
ków, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego) i rzeźbie Pieta z fary w Bie-
czu (Tarnów, Muzeum Diecezjalne)12. Co ciekawe, Dutkiewicz zauważył
też wpływy interesujących nas rzeźb na figurę Matki Boskiej zachowaną
w tym samym krakowskim klasztorze Klarysek, którą datował na lata ok.
1360, a więc przynajmniej o dziesięć lat wcześniej niż figurki.
Nic nowego nie wniosła do stanu badań nota w katalogu Sztuka w Kra-
kowie 1350-1550, której autorka zrelacjonowała poglądy poprzedników
i przyjęła datowanie rzeźb na lata 1370-137513. W taki sam sposób dato-
wali figurki autorzy Katalogu zabytków sztuki w Polsce14. W r. 1970 w In-
stytucie Historii Sztuki UJ napisana została pod opieką naukową prof.
dra Lecha Kalinowskiego praca magisterska Stanisławy Chadam-Bulan-
9 Tamże, s. 29, 35, 31.
10 Tamże, s. 41-42, kat. 10, s. 102.
11 Tamże, s. 102.
12 Tamże, kat. 4, s. 99; kat. 100, s. 143.
13 M. Kopfowa, Figurki z jasełek, w: Sztuka w Krakowie 1350-1550. Wystawa urządzona
w sześćsetną rocznicę założenia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1964, kat. 130-131,
s. 132-133.
14 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. IV: Miasto Kraków, cz. II: Kościoły i klasztory
Śródmieścia, 1, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1971, s. 67, il. 504-505.
7
za ważne ogniwa w tym rozwoju"9. Odnosząc interesujące nas rzeźby do
konkretnych dzieł sztuki, Dutkiewicz uznał je za powstałe „w klimacie"
sztuki środkowoeuropejskiej, pozostającej pod wpływami Nadrenii, Dol-
nej Saksonii, Szwabii, Francji i Czech i zestawił, za Pagaczewskim, z tym-
/ ID
panonem w kaplicy Sw. Anny przy katedrze w Bratysławie . Spośród dal-
szych, domniemanych wzorów wskazywał na grupę tronujących Madonn
z terenów środkowej i dolnej Nadrenii oraz rzeźby z okolic Zurychu, pozo-
stające pod wpływami Nadrenii. Figurki jasełkowe miało z nimi łączyć „w
części wspólne pokrewieństwo pozy i gestu, typów głów, układu fałdów
i ich plastycznego głębokiego rozwinięcia, opracowanie i szczegóły dekora-
cji ławeczki i cokołu". Dekoracyjne układy włosów Św. Józefa autor wywo-
dził z rzeźb apostołów w katedrze w Kolonii. Jednakże już w następnym
zdaniu uznał, że „ważniejszą od tych dalekich związków jest wspólność
tendencyj stylistycznych między figurkami z jasełek a pierwszą grupą
rzeźb typu krakowskiego", które choć nie osiągają poziomu naszych rzeźb,
to powstały „w tym samym klimacie"11. W efekcie skłonny był datować
rzeźby na lata ok. 1370-1380. Doceniał też oddziaływanie figurek prze-
chowywanych w klasztorze Klarysek na plastykę małopolską dostrze-
gając je przede wszystkim w figurze Kazimierza Wielkiego z Wiślicy (Kra-
ków, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego) i rzeźbie Pieta z fary w Bie-
czu (Tarnów, Muzeum Diecezjalne)12. Co ciekawe, Dutkiewicz zauważył
też wpływy interesujących nas rzeźb na figurę Matki Boskiej zachowaną
w tym samym krakowskim klasztorze Klarysek, którą datował na lata ok.
1360, a więc przynajmniej o dziesięć lat wcześniej niż figurki.
Nic nowego nie wniosła do stanu badań nota w katalogu Sztuka w Kra-
kowie 1350-1550, której autorka zrelacjonowała poglądy poprzedników
i przyjęła datowanie rzeźb na lata 1370-137513. W taki sam sposób dato-
wali figurki autorzy Katalogu zabytków sztuki w Polsce14. W r. 1970 w In-
stytucie Historii Sztuki UJ napisana została pod opieką naukową prof.
dra Lecha Kalinowskiego praca magisterska Stanisławy Chadam-Bulan-
9 Tamże, s. 29, 35, 31.
10 Tamże, s. 41-42, kat. 10, s. 102.
11 Tamże, s. 102.
12 Tamże, kat. 4, s. 99; kat. 100, s. 143.
13 M. Kopfowa, Figurki z jasełek, w: Sztuka w Krakowie 1350-1550. Wystawa urządzona
w sześćsetną rocznicę założenia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1964, kat. 130-131,
s. 132-133.
14 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. IV: Miasto Kraków, cz. II: Kościoły i klasztory
Śródmieścia, 1, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1971, s. 67, il. 504-505.
7