DOI Artikel:
Laskowski, Andrzej: Architektura galicyjska w okresie autonomii: uwagi na marginesie książki o architekturze Rzeszowa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17165#0128
go — po stołecznym Lwowie i po duchowej stolicy narodu, jaką był Kraków
— centrum artystycznego na terenie Galicji.
Lektura wstępnej części książki pozostawia pewien niedosyt. Autorka
bowiem zbyt oględnie traktuje sprawy rozwoju i wyglądu miasta do czasu
bezpośrednio ją zajmującego, a zwłaszcza sytuację Rzeszowa w okresie
przedautonomicznym, pomimo istnienia dla tego okresu interesującego
opracowania autorstwa Tomasza Opasa1. Daje się również zauważyć brak
zakreślenia ram terytorialnych dla prezentowanych badań. Autorka nie
wspomina nawet o zmianach granic administracyjnych Rzeszowa, jakie
nastąpiły w 1902 roku, kiedy to do miasta przyłączono Ruską Wieś oraz
znaczną część Staroniwy i Drabinianki2.
Bardzo skrótowo i wybiórczo przedstawiona kwestia przekształceń
urbanistycznych w Rzeszowie (s. 4-5) ma raczej formę luźnych uwag, niż
rzeczowego nakreślenia zmian, jakie zachodziły w układzie miasta. Szcze-
gólnie odczuwalny jest brak omówienia tych zagadnień dla okresu auto-
nomii galicyjskiej, stanowiącego przecież chronologiczny zakres książki.
Zamiast nich pojawiają się w książce sporadyczne (a jednak cenne i traf-
ne) spostrzeżenia Autorki, głównie na marginesie omawiania twórczości
niektórych architektów (zwłaszcza Kazimierza Hołubowicza — zob. np.
s. 36-37, 64). Szkoda, że Barbara Tondos nie odniosła się przynajmniej do
podanych przez Aleksandra Codello wiadomości o pracach regulacyjnych
przy odbudowie Różanki czy opracowywanym u schyłku ery autonomicz-
nej planie założenia parku miejskiego3.
Dokuczliwym dla czytelnika mankamentem książki jest brak jakiego-
kolwiek planu miasta - obecnego, a najlepiej także z epoki4. Osoba nie
znająca Rzeszowa lub znająca go słabo staje przed sporym kłopotem przy
próbie lokalizacji opisywanych w książce miejsc, obiektów czy ulic.
1 T. Opas, Rzeszów na przełomie dwóch epok, w: Z przeszłości Rzeszowa, Rzeszów 1995,
s. 81-99. Tamże obszerna literatura dotycząca tego okresu. Najważniejsze opracowania do-
tyczące rozwoju przestrzennego Rzeszowa zestawił J. Malczewski, Obecnie dzielnice Rzeszo-
wa niegdyś przedmieścia i wsie podmiejskie, Rzeszów 1989, s. 148.
2 Malczewski (przyp. 1), s. 5 - F. Kotula, Tamten Rzeszów, Rzeszów 1985, s. 5 cytuje pełny
tekst upamiętniającej ten fakt tablicy umieszczonej w ratuszu. Tamże, s. 48 i 60 autor zwraca
uwagę na znaczenie, jakie dla rozwoju przestrzennego miasta miała regulacja Wisłoka, prze-
prowadzona na przełomie XIX i XX wieku. O zagadnieniach tych pisze też obszernie A. Codel-
lo, Samorząd miasta Rzeszowa 1867-1914, Lublin 1967, s. 109-122 oraz 138-143.
3 Codello (przyp. 2), s. 122.
4 Dwa plany Rzeszowa - z lat 1879 i 1895 — publikuje nawet Jadwiga Szymczak-Hoff w swej
pracy poświęconej życiu towarzyskiemu i kulturalnemu Rzeszowa w omawianym okresie,
zob. J. Szymczak-Hoff, Zycie towarzyskie i kulturałne Rzeszowa w dobie autonomii Galicji,
Rzeszów 1993, wklejki na końcu książki.
124
— centrum artystycznego na terenie Galicji.
Lektura wstępnej części książki pozostawia pewien niedosyt. Autorka
bowiem zbyt oględnie traktuje sprawy rozwoju i wyglądu miasta do czasu
bezpośrednio ją zajmującego, a zwłaszcza sytuację Rzeszowa w okresie
przedautonomicznym, pomimo istnienia dla tego okresu interesującego
opracowania autorstwa Tomasza Opasa1. Daje się również zauważyć brak
zakreślenia ram terytorialnych dla prezentowanych badań. Autorka nie
wspomina nawet o zmianach granic administracyjnych Rzeszowa, jakie
nastąpiły w 1902 roku, kiedy to do miasta przyłączono Ruską Wieś oraz
znaczną część Staroniwy i Drabinianki2.
Bardzo skrótowo i wybiórczo przedstawiona kwestia przekształceń
urbanistycznych w Rzeszowie (s. 4-5) ma raczej formę luźnych uwag, niż
rzeczowego nakreślenia zmian, jakie zachodziły w układzie miasta. Szcze-
gólnie odczuwalny jest brak omówienia tych zagadnień dla okresu auto-
nomii galicyjskiej, stanowiącego przecież chronologiczny zakres książki.
Zamiast nich pojawiają się w książce sporadyczne (a jednak cenne i traf-
ne) spostrzeżenia Autorki, głównie na marginesie omawiania twórczości
niektórych architektów (zwłaszcza Kazimierza Hołubowicza — zob. np.
s. 36-37, 64). Szkoda, że Barbara Tondos nie odniosła się przynajmniej do
podanych przez Aleksandra Codello wiadomości o pracach regulacyjnych
przy odbudowie Różanki czy opracowywanym u schyłku ery autonomicz-
nej planie założenia parku miejskiego3.
Dokuczliwym dla czytelnika mankamentem książki jest brak jakiego-
kolwiek planu miasta - obecnego, a najlepiej także z epoki4. Osoba nie
znająca Rzeszowa lub znająca go słabo staje przed sporym kłopotem przy
próbie lokalizacji opisywanych w książce miejsc, obiektów czy ulic.
1 T. Opas, Rzeszów na przełomie dwóch epok, w: Z przeszłości Rzeszowa, Rzeszów 1995,
s. 81-99. Tamże obszerna literatura dotycząca tego okresu. Najważniejsze opracowania do-
tyczące rozwoju przestrzennego Rzeszowa zestawił J. Malczewski, Obecnie dzielnice Rzeszo-
wa niegdyś przedmieścia i wsie podmiejskie, Rzeszów 1989, s. 148.
2 Malczewski (przyp. 1), s. 5 - F. Kotula, Tamten Rzeszów, Rzeszów 1985, s. 5 cytuje pełny
tekst upamiętniającej ten fakt tablicy umieszczonej w ratuszu. Tamże, s. 48 i 60 autor zwraca
uwagę na znaczenie, jakie dla rozwoju przestrzennego miasta miała regulacja Wisłoka, prze-
prowadzona na przełomie XIX i XX wieku. O zagadnieniach tych pisze też obszernie A. Codel-
lo, Samorząd miasta Rzeszowa 1867-1914, Lublin 1967, s. 109-122 oraz 138-143.
3 Codello (przyp. 2), s. 122.
4 Dwa plany Rzeszowa - z lat 1879 i 1895 — publikuje nawet Jadwiga Szymczak-Hoff w swej
pracy poświęconej życiu towarzyskiemu i kulturalnemu Rzeszowa w omawianym okresie,
zob. J. Szymczak-Hoff, Zycie towarzyskie i kulturałne Rzeszowa w dobie autonomii Galicji,
Rzeszów 1993, wklejki na końcu książki.
124