DOI Artikel:
Laskowski, Andrzej: Architektura galicyjska w okresie autonomii: uwagi na marginesie książki o architekturze Rzeszowa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17165#0153
XIX i początku XX wieku. Był członkiem Wydziału Towarzystwa Kasyno-
wego48, wieloletnim członkiem dyrekcji Towarzystwa Zaliczkowego i Kre-
dytowego49, a także jednym z aktywniejszych członków Towarzystwa
Gimnastycznego „Sokół". Dla „Sokoła" właśnie bezinteresownie wykonał
na początku lat dziewięćdziesiątych XIX wieku (wraz z Kazimierzem
Hołubowiczem) projekt gmachu Towarzystwa, który jednak nie doczekał
się realizacji. Holzera poproszono jednakże, aby brał udział w pracach
specjalnej komisji Towarzystwa, która miała czuwać nad szybką reali-
zacją uchwały dotyczącej budowy własnego gmachu50. Podobnie rzecz się
miała w przypadku Towarzystwa Zaliczkowego i Kredytowego. Holzer
znalazł się bowiem w komisji wykonawczej (wraz z drem Roderykiem Al-
sem), która miała nadzorować budowę gmachu Towarzystwa na zakupio-
nej w 1890 roku działce51. Ponadto w roku 1895 został powołany w skład
komisji, która była zobowiązana do rozważenia kontraktu, jaki władze
miasta zamierzały zawrzeć z firmą „Siemens i Halske" z Wiednia celem
„zaprowadzenia" w mieście oświetlenia elektrycznego52. Właśnie w latach
dziewięćdziesiątych pełnił on obowiązki radnego, żywo uczestnicząc
w różnego rodzaju dyskusjach i wystąpieniach53.
W kontekście podnoszonych wyraźnie związków L. Holzera z koleją
bardzo przekonywający wydaje się przekaz rodzinny mówiący o zaprojek-
towaniu przez Holzera „wszystkich stacji kolejowych na linii Rzeszów —
Jasło", o czym pisze Autorka książki (s. 63). Wydaje się jednak, że ramy
czasowe tego przedsięwzięcia (przed rokiem 1912) należałoby znacznie
przesunąć wstecz, jako że linia ta została otwarta już w 1890 roku54, a bu-
dynki stacyjne (w tym budynek w Jaśle) stanowią w większości jednolitą
stylistycznie grupę utrzymaną w silnie uproszczonym kostiumie form hi-
storyzujących. Bardzo zbliżone w swym charakterze do budynków stacyj-
nych na omawianej trasie (gabaryty, bryła, specyficzna, skromna dekora-
cja elewacji) są zresztą niektóre z opublikowanych przez Autorkę książki
projektów Holzera (por. il. na s. 18 i 44).
48 Szymczak-Hoff (przyp. 4), s. 20.
49 Z. Witaszczyk, Towarzystwo Zaliczkowe i Kredytowe w Rzeszowie (1870-1914), „Prace
Historyczno-Archiwalne" 4, 1996, s. 53.
50 Szymczak-Hoff (przyp. 4), s. 53-54.
51 Prace budowlane ruszyły dopiero na wiosnę 1896 roku - zob. Witaszczyk (przyp. 49), s. 37.
52 B. Kaczmar, Rzeszowska gazownia i elektrownia przed pierwszą wojną światową, w:
Z przeszłości (przyp. 17), Rzeszów 1997, s. 22.
53 Codello (przyp. 2), s. 22 i 31.
54 Por. B. Kaczmar, Początki kolei żelaznych w Rzeszowie 1858-1890, w: Z przeszłości Rze-
szowa, Rzeszów 1995, s. 109-118.
149
wego48, wieloletnim członkiem dyrekcji Towarzystwa Zaliczkowego i Kre-
dytowego49, a także jednym z aktywniejszych członków Towarzystwa
Gimnastycznego „Sokół". Dla „Sokoła" właśnie bezinteresownie wykonał
na początku lat dziewięćdziesiątych XIX wieku (wraz z Kazimierzem
Hołubowiczem) projekt gmachu Towarzystwa, który jednak nie doczekał
się realizacji. Holzera poproszono jednakże, aby brał udział w pracach
specjalnej komisji Towarzystwa, która miała czuwać nad szybką reali-
zacją uchwały dotyczącej budowy własnego gmachu50. Podobnie rzecz się
miała w przypadku Towarzystwa Zaliczkowego i Kredytowego. Holzer
znalazł się bowiem w komisji wykonawczej (wraz z drem Roderykiem Al-
sem), która miała nadzorować budowę gmachu Towarzystwa na zakupio-
nej w 1890 roku działce51. Ponadto w roku 1895 został powołany w skład
komisji, która była zobowiązana do rozważenia kontraktu, jaki władze
miasta zamierzały zawrzeć z firmą „Siemens i Halske" z Wiednia celem
„zaprowadzenia" w mieście oświetlenia elektrycznego52. Właśnie w latach
dziewięćdziesiątych pełnił on obowiązki radnego, żywo uczestnicząc
w różnego rodzaju dyskusjach i wystąpieniach53.
W kontekście podnoszonych wyraźnie związków L. Holzera z koleją
bardzo przekonywający wydaje się przekaz rodzinny mówiący o zaprojek-
towaniu przez Holzera „wszystkich stacji kolejowych na linii Rzeszów —
Jasło", o czym pisze Autorka książki (s. 63). Wydaje się jednak, że ramy
czasowe tego przedsięwzięcia (przed rokiem 1912) należałoby znacznie
przesunąć wstecz, jako że linia ta została otwarta już w 1890 roku54, a bu-
dynki stacyjne (w tym budynek w Jaśle) stanowią w większości jednolitą
stylistycznie grupę utrzymaną w silnie uproszczonym kostiumie form hi-
storyzujących. Bardzo zbliżone w swym charakterze do budynków stacyj-
nych na omawianej trasie (gabaryty, bryła, specyficzna, skromna dekora-
cja elewacji) są zresztą niektóre z opublikowanych przez Autorkę książki
projektów Holzera (por. il. na s. 18 i 44).
48 Szymczak-Hoff (przyp. 4), s. 20.
49 Z. Witaszczyk, Towarzystwo Zaliczkowe i Kredytowe w Rzeszowie (1870-1914), „Prace
Historyczno-Archiwalne" 4, 1996, s. 53.
50 Szymczak-Hoff (przyp. 4), s. 53-54.
51 Prace budowlane ruszyły dopiero na wiosnę 1896 roku - zob. Witaszczyk (przyp. 49), s. 37.
52 B. Kaczmar, Rzeszowska gazownia i elektrownia przed pierwszą wojną światową, w:
Z przeszłości (przyp. 17), Rzeszów 1997, s. 22.
53 Codello (przyp. 2), s. 22 i 31.
54 Por. B. Kaczmar, Początki kolei żelaznych w Rzeszowie 1858-1890, w: Z przeszłości Rze-
szowa, Rzeszów 1995, s. 109-118.
149