DOI article:
Smolińska, Marta: Dziwny ogród Józefa Mehoffera: Dwa aspekty struktury obrazowej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19068#0042
Od dołu ku górze kompozycja stopniowo zagęszcza się, ulega zacieśnie-
niu, staje się nieledwie tłoczna i przepełniona. Wolna pozostaje jedynie
droga wzdłuż wznoszącej się przekątnej pola, trakt wyznaczony przebie-
giem pni jabłoni i splotami girland. Przedstawione elementy zdają się su-
gerować jedyność i nieuchronność tego właśnie kierunku. Wstąpienie na
zielony ogrodowy trakt wiąże się z uwikłaniem w jednokierunkowość,
mimo zwrotu ciał wszystkich postaci ku pierwszemu planowi obrazu, ku
miejscu potencjalnego początku drogi. Dziecko nie dysponuje możliwością
postąpienia ku dolnej krawędzi płótna - trzymaną w prawej dłoni czer-
woną malwą wskazuje na zasadniczą Unię organizującą przedstawienie,
wierzchołkiem kwiatu nieledwie dotyka przekątnej obrazu, a indukowana
dalej linia, rozpoczęta przez smukłą łodygę kwiatu, biegnie ku sylwecie
ważki. Malwą z lewej ręki chłopiec wiąże się nierozerwalnie ze splotami
girlandy i jednocześnie eksponuje ów wydzielony obszar między dekoracją
a punktami jej styku z granicami pola obrazowego, obszar wyłączony,
funkcjonujący niejako poza zasadniczą częścią kompozycji. Także spojrze-
nie dziecka, skierowane w dół, a nie w dal, sugeruje silny związek z prze-
strzenią obrazu i wyklucza możliwość marszu w kierunku widza przed ob-
razem.
Kierunek ku prawemu górnemu narożu jest podkreślany także przez
rytmiczne rozmieszczenie pni drzew, uciekanie perspektywy w głąb i usy-
tuowanie dwóch postaci kobiecych, stanowiących lustrzane odbicie tej sa-
mej pozy . Dama w szafirowej sukni, niezwykle strojnej i modnej w owym
czasie , lewą dłonią podtrzymuje sute fałdy materii, drugą zaś sięga po
jabłka19. Gestem wyciągniętej prawej ręki wkracza w obszar odcięty linią
girlandy, wypełniony gąszczem obficie owocujących gałęzi. Jednocześnie
postać ta zdaje się być nanizana, nawleczona na girlandę i przeszyta jej
ukośnym przebiegiem. Kwiatowa dekoracja krępuje swobodę i mimo bli-
skości jabłek pozostających w zasięgu ręki, dominuje nad postacią decy-
duje o wiązaniu jej z czymś niecodziennym, niepewnym, niewyjaśnio-
nym, a przez to niepokojącym i skłaniającym do refleksji nad nieznanymi
17 Na fakt ten zwróciła uwagę Agnieszka Morawińska: „Postać piastunki rymuje się z po-
stacią żony: odwrócone względem osi wykonują ten sam gest, żona — z gracją wielkiej damy,
piastunka - z prostotą wiejskiej dziewczyny" (Morawińska [przyp. 4], s. 717).
18 „Modelka ubrana jest w elegancką suknię letnią o kroju zgodnym z modą obowiązującą
w latach 1902-1903" (zob. Anna Sieradzka, Peleryna, tren i konfederatka. O modzie i sztuce
polskiego modernizmu, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, s. 149).
19 Morawińska przypomina, że girlandy interpretowano jako biblijnego węża, jabłka po-
równywano natomiast do zakazanych owoców rajskiego drzewa, zerwanych przez Ewę (zob.
Symbolizm w malarstwie polskim 1890-1914 [przyp. 3], s. 80).
40
niu, staje się nieledwie tłoczna i przepełniona. Wolna pozostaje jedynie
droga wzdłuż wznoszącej się przekątnej pola, trakt wyznaczony przebie-
giem pni jabłoni i splotami girland. Przedstawione elementy zdają się su-
gerować jedyność i nieuchronność tego właśnie kierunku. Wstąpienie na
zielony ogrodowy trakt wiąże się z uwikłaniem w jednokierunkowość,
mimo zwrotu ciał wszystkich postaci ku pierwszemu planowi obrazu, ku
miejscu potencjalnego początku drogi. Dziecko nie dysponuje możliwością
postąpienia ku dolnej krawędzi płótna - trzymaną w prawej dłoni czer-
woną malwą wskazuje na zasadniczą Unię organizującą przedstawienie,
wierzchołkiem kwiatu nieledwie dotyka przekątnej obrazu, a indukowana
dalej linia, rozpoczęta przez smukłą łodygę kwiatu, biegnie ku sylwecie
ważki. Malwą z lewej ręki chłopiec wiąże się nierozerwalnie ze splotami
girlandy i jednocześnie eksponuje ów wydzielony obszar między dekoracją
a punktami jej styku z granicami pola obrazowego, obszar wyłączony,
funkcjonujący niejako poza zasadniczą częścią kompozycji. Także spojrze-
nie dziecka, skierowane w dół, a nie w dal, sugeruje silny związek z prze-
strzenią obrazu i wyklucza możliwość marszu w kierunku widza przed ob-
razem.
Kierunek ku prawemu górnemu narożu jest podkreślany także przez
rytmiczne rozmieszczenie pni drzew, uciekanie perspektywy w głąb i usy-
tuowanie dwóch postaci kobiecych, stanowiących lustrzane odbicie tej sa-
mej pozy . Dama w szafirowej sukni, niezwykle strojnej i modnej w owym
czasie , lewą dłonią podtrzymuje sute fałdy materii, drugą zaś sięga po
jabłka19. Gestem wyciągniętej prawej ręki wkracza w obszar odcięty linią
girlandy, wypełniony gąszczem obficie owocujących gałęzi. Jednocześnie
postać ta zdaje się być nanizana, nawleczona na girlandę i przeszyta jej
ukośnym przebiegiem. Kwiatowa dekoracja krępuje swobodę i mimo bli-
skości jabłek pozostających w zasięgu ręki, dominuje nad postacią decy-
duje o wiązaniu jej z czymś niecodziennym, niepewnym, niewyjaśnio-
nym, a przez to niepokojącym i skłaniającym do refleksji nad nieznanymi
17 Na fakt ten zwróciła uwagę Agnieszka Morawińska: „Postać piastunki rymuje się z po-
stacią żony: odwrócone względem osi wykonują ten sam gest, żona — z gracją wielkiej damy,
piastunka - z prostotą wiejskiej dziewczyny" (Morawińska [przyp. 4], s. 717).
18 „Modelka ubrana jest w elegancką suknię letnią o kroju zgodnym z modą obowiązującą
w latach 1902-1903" (zob. Anna Sieradzka, Peleryna, tren i konfederatka. O modzie i sztuce
polskiego modernizmu, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, s. 149).
19 Morawińska przypomina, że girlandy interpretowano jako biblijnego węża, jabłka po-
równywano natomiast do zakazanych owoców rajskiego drzewa, zerwanych przez Ewę (zob.
Symbolizm w malarstwie polskim 1890-1914 [przyp. 3], s. 80).
40