DOI Artikel:
Kurzac, Małgorzata: Klub Młodych Artystów i Naukowców (1947-1949): Dyskusje i polemiki na temat nowego modelu sztuki nowoczesnej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19068#0057
plastycznej szerokich kręgów społeczeństwa, przy jednoczesnym ukierun-
kowaniu na własny dynamiczny rozwój.
Jedynym miejscem w Polsce, w którym już od momentu wyzwolenia
działała zwarta ideowo grupa awangardowa, był Kraków. Geneza Grupy
Młodych Plastyków, bo o niej jest tu mowa, sięga jeszcze okupacyjnego te-
atru Tadeusza Kantora, tak więc próby wypracowania spójnego programu
artystycznego podejmowano w tym środowisku od początku lat czterdzie-
stych. W 1946 r. Grupa ogłosiła swój manifest , w którym nawiązując do
przedwojennej Grupy Krakowskiej, sprzeciwiała się tradycji postimpre-
sjonizmu i podkreślała wartość intelektualnej linii sztuki nowoczesnej.
W dążeniu do zbudowania nowej sztuki artyści ci odrzucali wszelkie for-
my obrazowania naturalistycznego, wykorzystywali doświadczenia kubi-
zmu i wypracowaną przez ten kierunek dyscyplinę formalną ale także
stosowali ekspresyjną deformację kształtu, metaforyczne ujęcie przed-
miotu ułatwiające stwarzanie sytuacji surrealizujących. Powszechnie
uważa się, że działania surrealizująco-metaforyczne i ekspresyjne zy-
skały w pierwszej fazie powojennej sztuki polskiej dużą popularność
m.in. w kręgu poznańskiej Grupy Plastyków Nowoczesnych 4F+R (For-
ma, Farba, Faktura, Fantastyka + Realizm; przy czym realizm rozumiany
był tu jako związek sztuki z aktualnym życiem społecznym), nawiązu-
jącej do tradycji ekspresjonizmu „Zdroju" i do twórczości Jana Spychal-
skiego. Odmienne wartości proponowało awangardowe środowisko łódz-
kie, w którym w ciągu siedmiu powojennych lat czołową postacią był
Władysław Strzemiński, kontynuujący swoje przedwojenne doświadcze-
nia postunistyczne, zainteresowanie dla przemysłu i kształtowania oto-
czenia człowieka. Jego badania i analizy dziejów sztuki, wskazujące na hi-
storyczne uwarunkowania rozwoju świadomości widzenia, złożyły się na
Teorią, widzenia.
Wśród powojennych środowisk twórczych skupiających przedstawicieli
sztuki nowoczesnej największą różnorodnością postaw odznaczała się
warszawska plastyka awangardowa, jednak jej konsolidacja nastąpiła do-
syć późno. W 1947 r. utworzono w Warszawie Klub Młodych Artystów
i Naukowców (KMAiN), który stał się niezwykle istotnym ośrodkiem arty-
styczno-intelektualnym. Powołanie takiej instytucji jak Klub było możli-
we tylko dzięki połączeniu sił: związaniu młodej plastyki awangardowej
z artystami ze starszego i średniego pokolenia i znalezieniu oparcia w sze-
6 M. Porębski, O nową ideologią w malarstwie, „Kuźnica" 1946, nr 4, s. 10; T. Kantor, M. Po-
rębski, Grupa Młodych Plastyków po raz drugi, „Twórczość" 1946, nr 9, s. 82-83.
7 A. Kępińska, Nowa sztuka. Sztuka polska w latach 1945-1978, Warszawa 1981, s. 17.
53
kowaniu na własny dynamiczny rozwój.
Jedynym miejscem w Polsce, w którym już od momentu wyzwolenia
działała zwarta ideowo grupa awangardowa, był Kraków. Geneza Grupy
Młodych Plastyków, bo o niej jest tu mowa, sięga jeszcze okupacyjnego te-
atru Tadeusza Kantora, tak więc próby wypracowania spójnego programu
artystycznego podejmowano w tym środowisku od początku lat czterdzie-
stych. W 1946 r. Grupa ogłosiła swój manifest , w którym nawiązując do
przedwojennej Grupy Krakowskiej, sprzeciwiała się tradycji postimpre-
sjonizmu i podkreślała wartość intelektualnej linii sztuki nowoczesnej.
W dążeniu do zbudowania nowej sztuki artyści ci odrzucali wszelkie for-
my obrazowania naturalistycznego, wykorzystywali doświadczenia kubi-
zmu i wypracowaną przez ten kierunek dyscyplinę formalną ale także
stosowali ekspresyjną deformację kształtu, metaforyczne ujęcie przed-
miotu ułatwiające stwarzanie sytuacji surrealizujących. Powszechnie
uważa się, że działania surrealizująco-metaforyczne i ekspresyjne zy-
skały w pierwszej fazie powojennej sztuki polskiej dużą popularność
m.in. w kręgu poznańskiej Grupy Plastyków Nowoczesnych 4F+R (For-
ma, Farba, Faktura, Fantastyka + Realizm; przy czym realizm rozumiany
był tu jako związek sztuki z aktualnym życiem społecznym), nawiązu-
jącej do tradycji ekspresjonizmu „Zdroju" i do twórczości Jana Spychal-
skiego. Odmienne wartości proponowało awangardowe środowisko łódz-
kie, w którym w ciągu siedmiu powojennych lat czołową postacią był
Władysław Strzemiński, kontynuujący swoje przedwojenne doświadcze-
nia postunistyczne, zainteresowanie dla przemysłu i kształtowania oto-
czenia człowieka. Jego badania i analizy dziejów sztuki, wskazujące na hi-
storyczne uwarunkowania rozwoju świadomości widzenia, złożyły się na
Teorią, widzenia.
Wśród powojennych środowisk twórczych skupiających przedstawicieli
sztuki nowoczesnej największą różnorodnością postaw odznaczała się
warszawska plastyka awangardowa, jednak jej konsolidacja nastąpiła do-
syć późno. W 1947 r. utworzono w Warszawie Klub Młodych Artystów
i Naukowców (KMAiN), który stał się niezwykle istotnym ośrodkiem arty-
styczno-intelektualnym. Powołanie takiej instytucji jak Klub było możli-
we tylko dzięki połączeniu sił: związaniu młodej plastyki awangardowej
z artystami ze starszego i średniego pokolenia i znalezieniu oparcia w sze-
6 M. Porębski, O nową ideologią w malarstwie, „Kuźnica" 1946, nr 4, s. 10; T. Kantor, M. Po-
rębski, Grupa Młodych Plastyków po raz drugi, „Twórczość" 1946, nr 9, s. 82-83.
7 A. Kępińska, Nowa sztuka. Sztuka polska w latach 1945-1978, Warszawa 1981, s. 17.
53