DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.31110#0269
gnieźnieńskiego w 1000 r. uzyskał już najważniejszy tytuł „brata".^ System ten
wprawdzie zanikł wraz z rozwojem stosunków lennych w Europie, jednak pozosta-
ło duchowe poczucie pokrewieństwa panujących. Średniowieczna „rodzina królów"
miała charakter sakralny, gdyż władca wchodził do niej poprzez namaszczenie — akt
politycznej adopcji, stając się synem Boga, i jako Da? otrzymywał ziemską
inwestyturę. Mocno zaakcentowane w Nowym Testamencie pochodzenie Jezusa
z domu Dawida było jedną z przyczyn skłaniającym, wielu chrześcijańskich wład-
ców do wyprowadzenia swej genealogii z królewskiego rodu Dawida.^ Jeżeli
uwzględnimy całą sferę ideową związaną z pojęciem Dc/ gfzz/z<% oraz fakt, że panu-
jący wyprowadzali prawa do tronu, opierając się na pochodzeniu i zasadzie dziedzi-
czenia wynikającej z pokrewieństwa, zrozumiemy, że każdy aspirujący do tej god-
ności pragnął odnaleźć swoje miejsce w genealogicznych rozgałęzieniach wielkiej
„rodziny królów". To poczucie pokrewieństwa znajdowało wyraz m.in. w formach,
w jakich panujący zwracali się do siebie, nawet wówczas, kiedy królewskość była
tak świeżej daty, jak w przypadku Władysława Jagiełły, do którego Ryszard II król
Anglii pisał: N%z/mzzzc/jzj' z zz%/'zcipzz7zzp/izj/ H^Dz/yiDzczc z /m/z Eog<% /zWzz PoMz z /rzjczzz
Lz/zcj' ćwz z/zzcz/zzczz Pm/, /z^zczc %mz 7/^'Avźjzyr^
Na zagadnienie zajmowania wyłącznie przynależnego sobie miejsca na dra-
binie społecznej kładły silny nacisk wszystkie spekula idealnego władcy. Wspo-
mniany wyżej Walenty Eck tak to przedstawiał: z4//ćwzc777y<%/ j/zzz/zy j/zzgzzzzzz, Az/
pz/ZZOZCZC Z p<%77%77ZZ /c 7/<%/7ćpiZ<y' J% /oZ7Zz7j'ZCZC, ya/z 0z/z^ZZC% o/zZJ/Z^ZZZZZC z/MC zD/c/o pMZZZ/z/-
/% pozz/zz/orć. Zc z^zg/^z/zz 7/zz /o ccr<%fz Nzzz/zP^zzz jpM/rzcgńzj/ /zcz/yy żcyc^czz z Jego //zczzAzc
Afoczy zc moz//zz zzzzjz/zy z/zcozz/zz iczzzz/oz*zZ77zz, zcyrD/ g^fz/zzr/^ z /oz/<%zc7zz, zz/y zzyzzzżcfzy/
zz/cńzczz/cozcz ptz/zczc/ ż zzz^o/ozaTz/zz/.' „Nzc zezzz j/J jp<%ccfo^ćpoz7zzJz/zy /jzzzz, //ozjv/z zzzo-
żerz Jcjzczc /yć //zzg%^. A/c/jzzzzz/ćr z^p zz/o/jwc<% jzc/pAz, zz/^y^zzy zzzegz/yp czy c^cżzz/^y
zczzjć zz<7zzzz/ zc zgz^zyi^zzeń o/zzzzpz/i/zzP, „cń^/zzzc — zz^zz/z^/ — j/zzzz%//y77z c/o /ycó zczzcoc/ózc,
gz/jpyzzz zczcc/zzcz/, że zc^o/zczzcocńzzczj^ć Zzzzzz /^z/% ze 77/77% Dó/ozcze". M%z/zy Zez/ zcDz/czz zz/7
cńczcz/ jzj ZT/ZŻyĆ c/o z/y/ /cZpOiZVz/zZZC/ J/)'CZ7Z0JCZ Z <rZ6ZZZZZJ'7ZZ gOc/c//ZzZ7/J'77Z //ZZ77ZC77/; 77cZ/077ZZm/
zP^/zzzc jpo//zz//j' rzj z /zzPżzzzz rzec/ /o7/c/)'C/'z, gz/y/y /)7/o rzj zzz^z/cż/z."^' Erazm z Rotterda-
mu w liście do polskiego władcy podkreślał, że c/o z/czźpo/^żzzzc/izycń 77/07/27 zt/wzc izz^zcz/cz
J...J 7/cz/eży /zj z//z'ż^ć7/z'c /y//o zcpozy, cz/e z z zzcz/eży/yz/z zzizczzzozoczzzzczzz.- Jak w prakty-
ce okazywano uszanowanie możemy się przekonać oglądając m.in. drzeworyt
w tzw. ^/cz/zzeze Łcz/Zzego (ił. 7), na którym zbliżający się do siedzącego na tronie mo-
narchy, kanclerz ceremonialnie ugina kolano (ge77/z//e%zo). Powszechna była też prak-
tyka przyklękania przed papieżem, czy królem. Dotyczyło to także książąt, gdyż
m.in. na mediolańskiej miniaturze (ił. 112), nadworny astrolog Raffaele da Vimer-
238 y. Wasilewski (1966), s. 1-12.
239 Zgodnie z genealogiczną tradycją królów Anglii, jeszcze Jerzy VI (1895-1952) był 123 pokoleniem
rodu Dawida. W rękopisie znajdującym się w bibliotece Eskorialu, przodkami królowej hiszpańskiej
Izabeli I (1451-1504) byli nie tylko cesarze rzymscy, lecz także królewski dom Dawida (zob. Dabbs,
1971, s. 123, przyp. 17). Mimo renesansowego zafascynownia tradycją antyczną Johannes Angelus,
franciszkanin z Rieti, w napisanym około 1497 r. Cp/zr D^wńAcw??? odrzucił rodowód trojański, uzna-
jąc Dawidowe pochodzenie Karola VIII i królów francuskich; zob. Linder (1978), s. 497-512.
24° Dabbs (1971), s. 124, przyp. 18.
24'Eck(1975), s. 11.
242 KffZjpoMz/zMz/)/..., (1965), s. 67.
264
wprawdzie zanikł wraz z rozwojem stosunków lennych w Europie, jednak pozosta-
ło duchowe poczucie pokrewieństwa panujących. Średniowieczna „rodzina królów"
miała charakter sakralny, gdyż władca wchodził do niej poprzez namaszczenie — akt
politycznej adopcji, stając się synem Boga, i jako Da? otrzymywał ziemską
inwestyturę. Mocno zaakcentowane w Nowym Testamencie pochodzenie Jezusa
z domu Dawida było jedną z przyczyn skłaniającym, wielu chrześcijańskich wład-
ców do wyprowadzenia swej genealogii z królewskiego rodu Dawida.^ Jeżeli
uwzględnimy całą sferę ideową związaną z pojęciem Dc/ gfzz/z<% oraz fakt, że panu-
jący wyprowadzali prawa do tronu, opierając się na pochodzeniu i zasadzie dziedzi-
czenia wynikającej z pokrewieństwa, zrozumiemy, że każdy aspirujący do tej god-
ności pragnął odnaleźć swoje miejsce w genealogicznych rozgałęzieniach wielkiej
„rodziny królów". To poczucie pokrewieństwa znajdowało wyraz m.in. w formach,
w jakich panujący zwracali się do siebie, nawet wówczas, kiedy królewskość była
tak świeżej daty, jak w przypadku Władysława Jagiełły, do którego Ryszard II król
Anglii pisał: N%z/mzzzc/jzj' z zz%/'zcipzz7zzp/izj/ H^Dz/yiDzczc z /m/z Eog<% /zWzz PoMz z /rzjczzz
Lz/zcj' ćwz z/zzcz/zzczz Pm/, /z^zczc %mz 7/^'Avźjzyr^
Na zagadnienie zajmowania wyłącznie przynależnego sobie miejsca na dra-
binie społecznej kładły silny nacisk wszystkie spekula idealnego władcy. Wspo-
mniany wyżej Walenty Eck tak to przedstawiał: z4//ćwzc777y<%/ j/zzz/zy j/zzgzzzzzz, Az/
pz/ZZOZCZC Z p<%77%77ZZ /c 7/<%/7ćpiZ<y' J% /oZ7Zz7j'ZCZC, ya/z 0z/z^ZZC% o/zZJ/Z^ZZZZZC z/MC zD/c/o pMZZZ/z/-
/% pozz/zz/orć. Zc z^zg/^z/zz 7/zz /o ccr<%fz Nzzz/zP^zzz jpM/rzcgńzj/ /zcz/yy żcyc^czz z Jego //zczzAzc
Afoczy zc moz//zz zzzzjz/zy z/zcozz/zz iczzzz/oz*zZ77zz, zcyrD/ g^fz/zzr/^ z /oz/<%zc7zz, zz/y zzyzzzżcfzy/
zz/cńzczz/cozcz ptz/zczc/ ż zzz^o/ozaTz/zz/.' „Nzc zezzz j/J jp<%ccfo^ćpoz7zzJz/zy /jzzzz, //ozjv/z zzzo-
żerz Jcjzczc /yć //zzg%^. A/c/jzzzzz/ćr z^p zz/o/jwc<% jzc/pAz, zz/^y^zzy zzzegz/yp czy c^cżzz/^y
zczzjć zz<7zzzz/ zc zgz^zyi^zzeń o/zzzzpz/i/zzP, „cń^/zzzc — zz^zz/z^/ — j/zzzz%//y77z c/o /ycó zczzcoc/ózc,
gz/jpyzzz zczcc/zzcz/, że zc^o/zczzcocńzzczj^ć Zzzzzz /^z/% ze 77/77% Dó/ozcze". M%z/zy Zez/ zcDz/czz zz/7
cńczcz/ jzj ZT/ZŻyĆ c/o z/y/ /cZpOiZVz/zZZC/ J/)'CZ7Z0JCZ Z <rZ6ZZZZZJ'7ZZ gOc/c//ZzZ7/J'77Z //ZZ77ZC77/; 77cZ/077ZZm/
zP^/zzzc jpo//zz//j' rzj z /zzPżzzzz rzec/ /o7/c/)'C/'z, gz/y/y /)7/o rzj zzz^z/cż/z."^' Erazm z Rotterda-
mu w liście do polskiego władcy podkreślał, że c/o z/czźpo/^żzzzc/izycń 77/07/27 zt/wzc izz^zcz/cz
J...J 7/cz/eży /zj z//z'ż^ć7/z'c /y//o zcpozy, cz/e z z zzcz/eży/yz/z zzizczzzozoczzzzczzz.- Jak w prakty-
ce okazywano uszanowanie możemy się przekonać oglądając m.in. drzeworyt
w tzw. ^/cz/zzeze Łcz/Zzego (ił. 7), na którym zbliżający się do siedzącego na tronie mo-
narchy, kanclerz ceremonialnie ugina kolano (ge77/z//e%zo). Powszechna była też prak-
tyka przyklękania przed papieżem, czy królem. Dotyczyło to także książąt, gdyż
m.in. na mediolańskiej miniaturze (ił. 112), nadworny astrolog Raffaele da Vimer-
238 y. Wasilewski (1966), s. 1-12.
239 Zgodnie z genealogiczną tradycją królów Anglii, jeszcze Jerzy VI (1895-1952) był 123 pokoleniem
rodu Dawida. W rękopisie znajdującym się w bibliotece Eskorialu, przodkami królowej hiszpańskiej
Izabeli I (1451-1504) byli nie tylko cesarze rzymscy, lecz także królewski dom Dawida (zob. Dabbs,
1971, s. 123, przyp. 17). Mimo renesansowego zafascynownia tradycją antyczną Johannes Angelus,
franciszkanin z Rieti, w napisanym około 1497 r. Cp/zr D^wńAcw??? odrzucił rodowód trojański, uzna-
jąc Dawidowe pochodzenie Karola VIII i królów francuskich; zob. Linder (1978), s. 497-512.
24° Dabbs (1971), s. 124, przyp. 18.
24'Eck(1975), s. 11.
242 KffZjpoMz/zMz/)/..., (1965), s. 67.
264