DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.31110#0424
działania na Węgrzech monarcha oferował swoje usługi mające doprowadzić do za-
kończenia konfliktu. Po nieudanych pertraktacjach pokojowych w marcu i kwiet-
niu 1527 r. Ferdynand wypowiedział wojnę Zapolyi. Cofający się Zapolya przegrał
6 III 1528 r. bitwę pod Szino niedaleko Koszyc i zmuszony był szukać schronienia
w Polsce. Zaprosił go do Tarnowa Jan Tarnowski, a żelazny list dla króla i trzystu
jego rycerzy wystawił 25 III 1528 r. Zygmunt I. Zapolya natychmiast zaczął orga-
nizować nowe oddziały, w czym gorliwie, ale tajnie wspierała go Bona.^° Zaanga-
żowany w politykę antyhabsburską Hieronim Łaski, który wraz z braćmi udał się
w marcu 1527 r. na Węgry, włączył się do dyplomatycznych działań. Przeszedłszy
na służbę u Zapolyi wyjechał do Stambułu, pragnąc wyjednać u Sułejmana Wspa-
niałego zależność lenną Węgier bez płacenia haraczu oraz uzyskać wsparcie wojsko-
we.^ Bez porozumienia z Zygmuntem I zaczął też zabiegać o dziesięcioletni ro-
zejm z Polską, rozciągający się na wspomaganie Zapolyi. Wysłano więc spiesznie do
Turcji posła Jana Tęczyńskiego, kasztelana lubelskiego, który 16 X 1528 r. zawarł
kolejny pięcioletni traktat. Postawiony w niezręcznej sytuacji Tęczyński, powtórzył
ustnie bez umieszczania ich w traktacie, zapewnienia Łaskiego, na które później po-
woływał się sułtan. Twierdzenie Łukasza Winczury, iż: ^7"ćZ%u% go
to to rttotoft/zotto, źo Zygwawt Z^o-
fotOTttoż z cz<%f0772 JzojJwjzj* 77%% z 772tVt7<%f77y772 toj^<%7Tt0772,^" pozbawione źró-
dła, wydaje się przeceniać rolę królowej w dyplomatycznych przedsięwzięciach
Rzeczpospolitej. Winczura powtórzył tezy artykułu Władysława Pociechy, mające-
go jednak pewne wątpliwości co do aż takiej ingerencji żony polskiego monarchy
w politykę zagraniczną.^ Historycy dyplomacji są bardziej wstrzemięźliwi w oce-
nie ewentualnej ustnej instrukcji Bony9^ Przemawia za tym zaskoczenie Zygmun-
ta I na sejmie piotrkowskim w grudniu 1529 r. kiedy zaprzeczał, aby dawał posło-
wi takie zlecenie. Wcześniej monarcha napisał potępiający postępowanie Hieroni-
ma Łaskiego w Konstantynopolu list do Jana Dantyszka, który w czerwcu 1529 r.
pokazywał go cesarzowi Karolowi V9^ Sformowane w okolicach Tarnowa nowe od-
działy, wrogo nastawionej do Habsburgów szlachty oraz najemników, wyruszyły
w październiku 1528 r. w kierunku Budy, dokąd podążały także oddziały tureckie.
W nocy z 7 na 8 IX 1529 r. niemieccy łancknechci podpisali kapitulację i 14 IX
1529 r. odbyła się tam uroczysta intronizacja Jana Zapolyi. Dwa dni wcześniej, po-
zostawiając niewielkie siły, armia Sułejmana wyruszyła na Wiedeń i pojawiła się
pod murami miasta 21 IX 1529 r. Oblężenie się nie powiodło i 16 X 1529 r. nastąpił
odwrót.
t4o Pociecha., O z/'gżzń:zZ.., (1947), s. 19; Dworzaczek (1985), s. 29-35.
'4t Udało mu się to uzyskać, podczas kiedy posłowie austriaccy zaoferowałi w łecie 1530 r. gotowość pła-
cenia haraczu jeśii sułtan opuści Zapołyę i pozwoli Ferdynandowi dokończyć podbój Węgier; zob. Po-
ciecha, O z/'gż;/z;Z.., (1947), s. 10-11.
'42 Winczura (2005), s. 69, przyp. 193-
'43 Pociecha, O z/gźr/zń?..., (1947), s. 24-29. Akcentując rołę Jana Łaskiego i Bony, podkreślił, że relacje
o działaniach Tęczyńskiego znamy tyłko od posłów austriackich i brzmią one tak sensacyjnie, że mo-
gą budzić podejrzenia co do swej wiarygodności.
'44 Zelewski (1982), s. 652-654.
'43 Pociecha, O z/gżz&zZ.., (1947), s. 27-28.
419
kończenia konfliktu. Po nieudanych pertraktacjach pokojowych w marcu i kwiet-
niu 1527 r. Ferdynand wypowiedział wojnę Zapolyi. Cofający się Zapolya przegrał
6 III 1528 r. bitwę pod Szino niedaleko Koszyc i zmuszony był szukać schronienia
w Polsce. Zaprosił go do Tarnowa Jan Tarnowski, a żelazny list dla króla i trzystu
jego rycerzy wystawił 25 III 1528 r. Zygmunt I. Zapolya natychmiast zaczął orga-
nizować nowe oddziały, w czym gorliwie, ale tajnie wspierała go Bona.^° Zaanga-
żowany w politykę antyhabsburską Hieronim Łaski, który wraz z braćmi udał się
w marcu 1527 r. na Węgry, włączył się do dyplomatycznych działań. Przeszedłszy
na służbę u Zapolyi wyjechał do Stambułu, pragnąc wyjednać u Sułejmana Wspa-
niałego zależność lenną Węgier bez płacenia haraczu oraz uzyskać wsparcie wojsko-
we.^ Bez porozumienia z Zygmuntem I zaczął też zabiegać o dziesięcioletni ro-
zejm z Polską, rozciągający się na wspomaganie Zapolyi. Wysłano więc spiesznie do
Turcji posła Jana Tęczyńskiego, kasztelana lubelskiego, który 16 X 1528 r. zawarł
kolejny pięcioletni traktat. Postawiony w niezręcznej sytuacji Tęczyński, powtórzył
ustnie bez umieszczania ich w traktacie, zapewnienia Łaskiego, na które później po-
woływał się sułtan. Twierdzenie Łukasza Winczury, iż: ^7"ćZ%u% go
to to rttotoft/zotto, źo Zygwawt Z^o-
fotOTttoż z cz<%f0772 JzojJwjzj* 77%% z 772tVt7<%f77y772 toj^<%7Tt0772,^" pozbawione źró-
dła, wydaje się przeceniać rolę królowej w dyplomatycznych przedsięwzięciach
Rzeczpospolitej. Winczura powtórzył tezy artykułu Władysława Pociechy, mające-
go jednak pewne wątpliwości co do aż takiej ingerencji żony polskiego monarchy
w politykę zagraniczną.^ Historycy dyplomacji są bardziej wstrzemięźliwi w oce-
nie ewentualnej ustnej instrukcji Bony9^ Przemawia za tym zaskoczenie Zygmun-
ta I na sejmie piotrkowskim w grudniu 1529 r. kiedy zaprzeczał, aby dawał posło-
wi takie zlecenie. Wcześniej monarcha napisał potępiający postępowanie Hieroni-
ma Łaskiego w Konstantynopolu list do Jana Dantyszka, który w czerwcu 1529 r.
pokazywał go cesarzowi Karolowi V9^ Sformowane w okolicach Tarnowa nowe od-
działy, wrogo nastawionej do Habsburgów szlachty oraz najemników, wyruszyły
w październiku 1528 r. w kierunku Budy, dokąd podążały także oddziały tureckie.
W nocy z 7 na 8 IX 1529 r. niemieccy łancknechci podpisali kapitulację i 14 IX
1529 r. odbyła się tam uroczysta intronizacja Jana Zapolyi. Dwa dni wcześniej, po-
zostawiając niewielkie siły, armia Sułejmana wyruszyła na Wiedeń i pojawiła się
pod murami miasta 21 IX 1529 r. Oblężenie się nie powiodło i 16 X 1529 r. nastąpił
odwrót.
t4o Pociecha., O z/'gżzń:zZ.., (1947), s. 19; Dworzaczek (1985), s. 29-35.
'4t Udało mu się to uzyskać, podczas kiedy posłowie austriaccy zaoferowałi w łecie 1530 r. gotowość pła-
cenia haraczu jeśii sułtan opuści Zapołyę i pozwoli Ferdynandowi dokończyć podbój Węgier; zob. Po-
ciecha, O z/'gż;/z;Z.., (1947), s. 10-11.
'42 Winczura (2005), s. 69, przyp. 193-
'43 Pociecha, O z/gźr/zń?..., (1947), s. 24-29. Akcentując rołę Jana Łaskiego i Bony, podkreślił, że relacje
o działaniach Tęczyńskiego znamy tyłko od posłów austriackich i brzmią one tak sensacyjnie, że mo-
gą budzić podejrzenia co do swej wiarygodności.
'44 Zelewski (1982), s. 652-654.
'43 Pociecha, O z/gżz&zZ.., (1947), s. 27-28.
419