DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.41971#0135
117
pensją francuską, zachęciły podskarbiego, jak można przypuszczać, do rozbudowy
stołecznego pałacu. Ponowne, jak się domyślamy, prace przy budowie lub raczej
rozbudowie rezydencji trwały jeszcze w roku 1672, co wynika z listu Tytusa Liwiusza
Burattiniego do Ismaela Boulliau z dnia 7 października, w którym Burattini, opi-
sując model maszyny hydraulicznej skonstruowany przez siebie do ogrodu Mor-
sztyna, powiada: „il signore Gran Thesoriero del Regno, Morstin, fa fabricare qui
in Varsavia un bellissimo palazzo et appo ąuesto ha un giardino eon piante molto
rare”6. Rozbudowa była zapewne ukończona w roku 1673, kiedy Morsztyn za zgodą
starosty warszawskiego wystarał się na sejmie o formalne wydzielenie terenu swej
rezydencji z dóbr starościńskich i inkorporację jej iuri terrestri* 1.
Powiększony pałac zwracał uwagę swą okazałością. Zwiedzający Warszawę
w roku 1681 francuski podróżnik Franęois Paulin Dalerac, pisząc w pamiętnikach
o podskarbim koronnym, wspomina: „ła magnificence d’un pałais qu’il a fait bastir
a Varsovie”8, a inny Francuz, przebywający w stolicy Polski w listopadzie roku
1683, Jean Franęois Regnard, tak opisuje pałac Morsztyna: ,,Le palais de M. Mor-
stain, grand-tresorier du royaume, est le plus superbe de tous, tant per la belle
antente du dessin, que par la richesse des meubles qui 1’ornent. Ce seigneur nous
reęut chez lui avec toute 1’affabilite possible; il nous fit voir tous les appartements
de son palais, et quantite de tableaux qui sont dans sa galerie”9.
Wygląd pałacu morsztynowskiego znamy dzięki pomiarom saskiego Bauamtu10, 21, 25
wykonanym przypuszczalnie około roku 1720, po zakupieniu posesji w roku 1713
przez Augusta II od córki podskarbiego marszałkowej Bielińskiej, a przed rozbu-
dową pałacu dla nowego królewskiego właściciela11.
Pomiary te przedstawiają budowlę zasadniczo taką, jak wyglądała ona za cza-
sów Morsztyna, z niewielkimi tylko zmianami, głównie w szczegółach wnętrz, jakie
wprowadziła renowacja podjęta przez Augusta II w pierwszych latach jego władania
pałacem12.
Nie zmieniony w ogólnym zarysie rozkład wnętrz i kompozycja bryły przedsta-
wionego gmachu dają podstawę do rekonstrukcji dwóch, jak mniemamy, etapów
jego budowy.
Wydaje się mianowicie, że w pierwszym etapie wzniesiony został dwukondygna-
cjowy prostokątny korpus główny i flankujące go od strony ogrodu dwa, również
dwukondygnacjowe, wzniesione na planie kwadratu, narożne wieżowe alkierze.
Środkowa wąska i długa sień i takaż sala nad nią dzieliły wnętrza pałacu na syme-
6 A. Favaro, Intorno alla vita ed ai lavori di Tito Livio Burattini, Yenezia 1896, s. 129.
1 Volumina legum, t. 5, Warszawa 1738, s. 112.
8 [F.P. Dalerac], Memoires du chevalier de Beaujeu, Amsterdam 1700, s. 426.
9 J.F. Regnard, Yoyage de Pologne, [w:] Oemres, t. 4, Paris 1817, s. 222.
10 Varsaviana w zbiorach drezdeńskich. Warszawa 1965, poz. 32—38; W. Flentschel, Die
sdchsische Baukunst des 18. Jahrhunderts in Polen, Berlin 1967, s. 106 i il. 118, 120—121.
11 Hentschel, op. cit., s. 106.
12 Flentschel, op. cit., s. 108—109.
pensją francuską, zachęciły podskarbiego, jak można przypuszczać, do rozbudowy
stołecznego pałacu. Ponowne, jak się domyślamy, prace przy budowie lub raczej
rozbudowie rezydencji trwały jeszcze w roku 1672, co wynika z listu Tytusa Liwiusza
Burattiniego do Ismaela Boulliau z dnia 7 października, w którym Burattini, opi-
sując model maszyny hydraulicznej skonstruowany przez siebie do ogrodu Mor-
sztyna, powiada: „il signore Gran Thesoriero del Regno, Morstin, fa fabricare qui
in Varsavia un bellissimo palazzo et appo ąuesto ha un giardino eon piante molto
rare”6. Rozbudowa była zapewne ukończona w roku 1673, kiedy Morsztyn za zgodą
starosty warszawskiego wystarał się na sejmie o formalne wydzielenie terenu swej
rezydencji z dóbr starościńskich i inkorporację jej iuri terrestri* 1.
Powiększony pałac zwracał uwagę swą okazałością. Zwiedzający Warszawę
w roku 1681 francuski podróżnik Franęois Paulin Dalerac, pisząc w pamiętnikach
o podskarbim koronnym, wspomina: „ła magnificence d’un pałais qu’il a fait bastir
a Varsovie”8, a inny Francuz, przebywający w stolicy Polski w listopadzie roku
1683, Jean Franęois Regnard, tak opisuje pałac Morsztyna: ,,Le palais de M. Mor-
stain, grand-tresorier du royaume, est le plus superbe de tous, tant per la belle
antente du dessin, que par la richesse des meubles qui 1’ornent. Ce seigneur nous
reęut chez lui avec toute 1’affabilite possible; il nous fit voir tous les appartements
de son palais, et quantite de tableaux qui sont dans sa galerie”9.
Wygląd pałacu morsztynowskiego znamy dzięki pomiarom saskiego Bauamtu10, 21, 25
wykonanym przypuszczalnie około roku 1720, po zakupieniu posesji w roku 1713
przez Augusta II od córki podskarbiego marszałkowej Bielińskiej, a przed rozbu-
dową pałacu dla nowego królewskiego właściciela11.
Pomiary te przedstawiają budowlę zasadniczo taką, jak wyglądała ona za cza-
sów Morsztyna, z niewielkimi tylko zmianami, głównie w szczegółach wnętrz, jakie
wprowadziła renowacja podjęta przez Augusta II w pierwszych latach jego władania
pałacem12.
Nie zmieniony w ogólnym zarysie rozkład wnętrz i kompozycja bryły przedsta-
wionego gmachu dają podstawę do rekonstrukcji dwóch, jak mniemamy, etapów
jego budowy.
Wydaje się mianowicie, że w pierwszym etapie wzniesiony został dwukondygna-
cjowy prostokątny korpus główny i flankujące go od strony ogrodu dwa, również
dwukondygnacjowe, wzniesione na planie kwadratu, narożne wieżowe alkierze.
Środkowa wąska i długa sień i takaż sala nad nią dzieliły wnętrza pałacu na syme-
6 A. Favaro, Intorno alla vita ed ai lavori di Tito Livio Burattini, Yenezia 1896, s. 129.
1 Volumina legum, t. 5, Warszawa 1738, s. 112.
8 [F.P. Dalerac], Memoires du chevalier de Beaujeu, Amsterdam 1700, s. 426.
9 J.F. Regnard, Yoyage de Pologne, [w:] Oemres, t. 4, Paris 1817, s. 222.
10 Varsaviana w zbiorach drezdeńskich. Warszawa 1965, poz. 32—38; W. Flentschel, Die
sdchsische Baukunst des 18. Jahrhunderts in Polen, Berlin 1967, s. 106 i il. 118, 120—121.
11 Hentschel, op. cit., s. 106.
12 Flentschel, op. cit., s. 108—109.