CZY ISTNIEJĄ MONETY...

tym znajduje się jednak wiele, bo ponad 90, denarów krzyżowych typu V, datowa-
nych na lata 1025-1060, a nawet jeden denar typu CNP 785-786 var., datowany
na lata 1065-1100'ż choć taka jego chronologia nie jest w pełni udokumentowana.
Należy się zatem liczyć z możliwością, że skarb z Żukowa jest w rzeczywistości
o wiele młodszy, niż na to wskazuje początek panowania Konrada 11. Najprawdo-
podobniej został on ukryty w ziemi około połowy XI wieku.
Omawiane naśladownictwa denarów Ottona i Adelajdy charakteryzują się
specyficzną techniką bicia na bardzo grubych krążkach oraz nietypową jak na mo-
nety wczesnośredniowieczne strukturą wagową. Znana jest waga 45 egzemplarzy,
z których najlżejszy waży 1,14 g (jest to moneta ze skarbu z Żukowa), zaś dwa
najcięższe aż 2,58 g. Średnia arytmetyczna dla 45 monet wynosi 2 g, zaś mediana
2,01 g. Co ciekawe, analizując strukturę wagową owych denarów, można zauwa-
żyć trzy wyraźne przedziały wagowe pozwalające na pogrupowanie większości
monet (il. 1). Najliczniej reprezentowane są egzemplarze, których waga oscyluje
około 2 g, w dość szerokim jednak przedziale, bo od 1,7 do 2,2 g. Odnotowano ich
27 sztuk, co stanowi nieco ponad połowę analizowanego zbioru. Obok tej najlicz-
niejszej grupy odnotowano również dwie grupy monet o wadze oscylującej około
1,5 g oraz 2,5 g. W europejskim mennictwie wczesnośredniowiecznym monety
o wadze przekraczającej 2 g pojawiają się jedynie w szwedzkiej Sigtunie na sa-
mym początku XI wieku. Są to jednak bez wyjątku egzemplarze wybite na kwa-
dratowych blaszkach, tak zwane klipy. Ich duża waga wynika z pozostawienia
nadmiaru srebrnej blachy wystającej poza rysunek stemplaA Również zróżnico-
wana struktura wagowa prezentowanej tu zwartej grupy monet jest bardzo nie-
typowa. Na tym etapie badań trudno zinterpretować taką strukturę - wydaje się
tylko, że nie wynika ona z mechanizmów ekonomicznych.
Zachodzi również pytanie, czy taka struktura jest dziełem przypadku wynika-
jącego z chaotyczności produkcji, czy też odzwierciedla intencje osób odpowie-
dzialnych za jej podjęcie. Na pytanie to postaram się odpowiedzieć niżej.
Kończąc opis monet, należy zauważyć, że mimo wybijania ich tymi samy-
mi stemplami istnieją znaczne różnice w średnicy krążków. Większość monet ma
średnicę około 21 mm, ale największy mierzy 23 mm, zaś najmniejszy 16 mm.
Średnica rysunku stempla wynosi 15 mm na awersie i 13 mm na rewersie.
Oprócz dużej serii opisanych powyżej denarów znane jest jeszcze jedno na-
śladownictwo monety Ottona i Adelajdy, oferowane niedawno do sprzedaży przez
Kunkera (aukcja nr 183:1942). Moneta ta (tabl. 1, il. 3), chociaż stylistycznie

'3 GORL1ŃSKA, 1L1SCH, MALARCZYK, SUCHODOLSKI, BOGUCKI, „Fruhmittelalterliche Munz-
funde...", nr 214.
'** B. MALMER, Def? STem/ra MyM/AA/or/ea. F/^ZagaZ/Wca ca 993-7050, Stockhotm 2010, s. 45.