DOI Heft:
Artykuły
DOI Artikel:Dergaciova, Lilia: Powiązania systemów monetarnych litewskiego i mołdawskiego na początku XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.31073#0149
Tom IX
Kraków 2014
Mm WUllnl
UPEI \t'llł'tłllń\)
LILIA DERGACIOVA
Institut Kultumowo Nasliedia Akademii Nauk Mołdowy
Powiązania systemów monetarnych iitewskiego
i mołdawskiego na początku XVI wieku
Kontakty między państwem polsko-litewskim i ziemiami księstwa mołdaw-
skiego istniały już w średniowieczu. Wraz z rozwojem państwa mołdawskiego
związki te zacieśniały się dzięki kontaktom politycznym, dyplomatycznym i eko-
nomicznym. Także system monetarny Mołdawii, istniejący od lat 80. XIV wieku aż
do lat 60. XVII wieku, podlegał silnym wpływom ze strony unii polsko-litewskiej.
W poniższej pracy pragnę przedstawić mało znane powiązania systemów
monetarnych litewskiego i mołdawskiego na początku XVI wieku, wprowadzić
do obiegu naukowego nowy, znany w niewielkim stopniu materiał numizmatycz-
ny i w jakimś stopniu przeanalizować ten, na temat którego są już publikacje.
Omówione zostaną litewskie i mołdawskie emisje, bite w imieniu wielkich książąt
i królów polskich - Aleksandra Jagiellończyka (1492-1506) i Zygmunta I Starego
(1506-1548), oraz monety mołdawskich hospodarów - Bogdana III (1504-1517)
i Stefana IV (1517-1527). Artykuł stanowi również próbę odpowiedzi na pytania
o terminologię emisji mołdawskich, ich metrologię i przypuszczalny okres wybicia.
Stosunkowo niedawno na terytorium Republiki Mołdawii znaleziono szcze-
gólnie interesującą monetę (kat. 12). Należy ona do emisji Bogdana 111, ale zosta-
ła wybita na krążku litewskiego półgrosza. Ponieważ przedstawienia na obydwu
stronach monety litewskiej są tylko częściowo przykryte wyobrażeniami mołdaw-
skimi, udało się ustalić jej emitenta, którym okazał się polski król i wielki książę
litewski Zygmunt 1 Stary, oraz miejsce wybicia - Wilno. To unikatowe znalezisko
stało się zachętą do przejrzenia dostępnego materiału, tj. monet bitych w imieniu
Bogdana 111 i pochodzących ze znalezisk gromadnych i luźnych. W ten sposób
zidentyfikowane zostały liczne monety o podobnych cechach', wśród których
' Zidentyfikowane zostały również inne egzemplarze, zarówno w literaturze specjalistycznej (przebita moneta
opubtikowanajako materiał i lustracyjnyw rozdziale poświęconym panowaniu Bogdana III :C.GIURESCU, D.GIU-
RESCU, /.y?or/<3 Row&n/or, t. II, Bucure$ti 1976, ilustracja między s. 160-16)), jak i w zasobach internetowych:
Kraków 2014
Mm WUllnl
UPEI \t'llł'tłllń\)
LILIA DERGACIOVA
Institut Kultumowo Nasliedia Akademii Nauk Mołdowy
Powiązania systemów monetarnych iitewskiego
i mołdawskiego na początku XVI wieku
Kontakty między państwem polsko-litewskim i ziemiami księstwa mołdaw-
skiego istniały już w średniowieczu. Wraz z rozwojem państwa mołdawskiego
związki te zacieśniały się dzięki kontaktom politycznym, dyplomatycznym i eko-
nomicznym. Także system monetarny Mołdawii, istniejący od lat 80. XIV wieku aż
do lat 60. XVII wieku, podlegał silnym wpływom ze strony unii polsko-litewskiej.
W poniższej pracy pragnę przedstawić mało znane powiązania systemów
monetarnych litewskiego i mołdawskiego na początku XVI wieku, wprowadzić
do obiegu naukowego nowy, znany w niewielkim stopniu materiał numizmatycz-
ny i w jakimś stopniu przeanalizować ten, na temat którego są już publikacje.
Omówione zostaną litewskie i mołdawskie emisje, bite w imieniu wielkich książąt
i królów polskich - Aleksandra Jagiellończyka (1492-1506) i Zygmunta I Starego
(1506-1548), oraz monety mołdawskich hospodarów - Bogdana III (1504-1517)
i Stefana IV (1517-1527). Artykuł stanowi również próbę odpowiedzi na pytania
o terminologię emisji mołdawskich, ich metrologię i przypuszczalny okres wybicia.
Stosunkowo niedawno na terytorium Republiki Mołdawii znaleziono szcze-
gólnie interesującą monetę (kat. 12). Należy ona do emisji Bogdana 111, ale zosta-
ła wybita na krążku litewskiego półgrosza. Ponieważ przedstawienia na obydwu
stronach monety litewskiej są tylko częściowo przykryte wyobrażeniami mołdaw-
skimi, udało się ustalić jej emitenta, którym okazał się polski król i wielki książę
litewski Zygmunt 1 Stary, oraz miejsce wybicia - Wilno. To unikatowe znalezisko
stało się zachętą do przejrzenia dostępnego materiału, tj. monet bitych w imieniu
Bogdana 111 i pochodzących ze znalezisk gromadnych i luźnych. W ten sposób
zidentyfikowane zostały liczne monety o podobnych cechach', wśród których
' Zidentyfikowane zostały również inne egzemplarze, zarówno w literaturze specjalistycznej (przebita moneta
opubtikowanajako materiał i lustracyjnyw rozdziale poświęconym panowaniu Bogdana III :C.GIURESCU, D.GIU-
RESCU, /.y?or/<3 Row&n/or, t. II, Bucure$ti 1976, ilustracja między s. 160-16)), jak i w zasobach internetowych: