DOI article:
Kolendo, Jerzy; Lemke, Martin: Dwa opisy swisztowa i Novae z 1838 i 1845 r.
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.41864#0077
Jerzy Kolendo, Martin Lemke
Warszawa
DWA OPISY SWISZTOWA I NOYAE
Z 1838 I 1845 R.1
W badaniach nad archeologią Bułgarii ogromną rolę odgrywają opisy pod-
różników, którzy wielokrotnie widzieli zabytki tego kraju, znacznie lepiej za-
chowane dawniej niż obecnie2. Stwierdzenie to dotyczy zresztą wszystkich te-
rytoriów byłego państwa tureckiego, gdzie ludność miejscowa nie interesowała się
prawie zupełnie swoją przeszłością, a dostęp wykształconych ludzi z Europy
Zachodniej był bardzo utrudniony. Naturalnie, opisy podróżników są cennym
źródłem nie tylko w badaniach nad zabytkami archeologicznymi, ale również
w studiach nad historią nowożytną Bułgarii. Tych dwóch aspektów nie można
sztucznie rozdzielać. Podróżników interesowała nie tylko przeszłość, której
świadectwem były zachowane pomniki, ale również, a może nawet przede
wszystkim życie codzienne krajów, które zwiedzali i opisywali.
Stwierdzenie o znaczeniu w badaniach archeologicznych starych opisów
podróżników odnosi się również do Novae3, obozu legionu I Italica oraz mia-
sta późnoantycznego i wczesnobizantyjskiego. Również do poznania dziejów
XIX-wiecznego Swisztowa w ogromnej mierze przyczyniają się opisy pod-
różników.
Najwcześniejsza informacja o Novae znajduje się w słynnej pracy Danubius
Pannonico-Mysicus z 1726 r., mającej również przekład francuski z 1743 r.: De-
scription du Danube, której autorem był Luigi Ferdinando Marsigli, wojsko-
wy i dyplomata włoski na służbie cesarskiej. Opisał on swoją podróż wzdłuż
Dunaju, uwzględniając w bardzo szerokim zakresie informacje dotyczące ar-
cheologii. Szczególnie cenne są rysunki fortyfikacji antycznych wykonane przez
tego inżyniera wojskowego. W miejscu, gdzie powinno na mapie znajdować się
Novae, widnieje nazwa Merlan4, a obok niej zarys murów stojących bezpośrednio
nad rzeką5.
Następna informacja o Novae wiąże się z podpisaniem w Swisztowie w 1798 r.
traktatu pokojowego między Austrią a Turcją, co doprowadziło do pojawie-
nia się w tym mieście dyplomatów również i z innych krajów6. Przedstawiciel
Anglii skopiował wówczas pierwszą inskrypcję łacińską znalezioną w Swisztowie,
Warszawa
DWA OPISY SWISZTOWA I NOYAE
Z 1838 I 1845 R.1
W badaniach nad archeologią Bułgarii ogromną rolę odgrywają opisy pod-
różników, którzy wielokrotnie widzieli zabytki tego kraju, znacznie lepiej za-
chowane dawniej niż obecnie2. Stwierdzenie to dotyczy zresztą wszystkich te-
rytoriów byłego państwa tureckiego, gdzie ludność miejscowa nie interesowała się
prawie zupełnie swoją przeszłością, a dostęp wykształconych ludzi z Europy
Zachodniej był bardzo utrudniony. Naturalnie, opisy podróżników są cennym
źródłem nie tylko w badaniach nad zabytkami archeologicznymi, ale również
w studiach nad historią nowożytną Bułgarii. Tych dwóch aspektów nie można
sztucznie rozdzielać. Podróżników interesowała nie tylko przeszłość, której
świadectwem były zachowane pomniki, ale również, a może nawet przede
wszystkim życie codzienne krajów, które zwiedzali i opisywali.
Stwierdzenie o znaczeniu w badaniach archeologicznych starych opisów
podróżników odnosi się również do Novae3, obozu legionu I Italica oraz mia-
sta późnoantycznego i wczesnobizantyjskiego. Również do poznania dziejów
XIX-wiecznego Swisztowa w ogromnej mierze przyczyniają się opisy pod-
różników.
Najwcześniejsza informacja o Novae znajduje się w słynnej pracy Danubius
Pannonico-Mysicus z 1726 r., mającej również przekład francuski z 1743 r.: De-
scription du Danube, której autorem był Luigi Ferdinando Marsigli, wojsko-
wy i dyplomata włoski na służbie cesarskiej. Opisał on swoją podróż wzdłuż
Dunaju, uwzględniając w bardzo szerokim zakresie informacje dotyczące ar-
cheologii. Szczególnie cenne są rysunki fortyfikacji antycznych wykonane przez
tego inżyniera wojskowego. W miejscu, gdzie powinno na mapie znajdować się
Novae, widnieje nazwa Merlan4, a obok niej zarys murów stojących bezpośrednio
nad rzeką5.
Następna informacja o Novae wiąże się z podpisaniem w Swisztowie w 1798 r.
traktatu pokojowego między Austrią a Turcją, co doprowadziło do pojawie-
nia się w tym mieście dyplomatów również i z innych krajów6. Przedstawiciel
Anglii skopiował wówczas pierwszą inskrypcję łacińską znalezioną w Swisztowie,