Novensia: Studia i Materiały (20.2009)

242

Miasta w Dolnej Mezji i Tracji (fig. 1) można podzielić na trzy grupy. Do
pierwszej należały te, które powstały na skutek kolonizacji greckiej, czyli miasta
greckie leżące na zachodnim wybrzeżu, m.in.: Tomi (Konstancja, Rumunia),
Histńa/Istńa (Istria), Odessos (Warna), Mesembńa (Neseber), Apollonia (Sozo-
pol). Zazwyczaj mają one status miast przyłączonych (coloniae foederatae) i roz-
wijają się wedle własnych tradycji.
Druga grupa to miasta hellenistyczne, np.: Philipopolis (Płowdiw) i Kabyle
(Jamboł). Razem z innym miastami Tracji były to cmtatesperegrinae, czyli miasta
obcokrajowców. Ich obywatele nie posiadali obywatelstwa rzymskiego. Do tej
kategorii należały prawie wszystkie miasta greckie znane z Azji Mniejszej i Tracji.
Najczęściej były to stare greckie polis, które nadal rządziły się swoimi prawami.
Najwięcej jednak było miast powstałych po utworzeniu prowincji Mezji
i Tracji. Zgodnie z zasadami polityki imperialnej, miasta stanowiły podstawową
formę osadnictwa w prowincjach. Miały one różny status i różne przywileje.
Jedną z kategorii było municipium. Jego mieszkańcy nie zawsze byli
obywatelami rzymskimi, municipia bowiem różniły się prawem, na którego
podstawie je założono. Tak np. municipium latinum było miastem założonym na
prawie italskim. Wszyscy jego urzędnicy i członkowie rady miejskiej otrzymywali
obywatelstwo rzymskie. Do tej kategorii należało Durostorum (Silistra), leżące
w północnej Bułgarii.
Najwyższą kategorią była kolonia. Z założenia były to miasta obywateli
rzymskich, zorganizowane na wzór Rzymu. Kolonie miały swój senat, zwany kurią,
i swoich konsulów, zwanych duumwirami. Funkcje policyjne pełnili edylowie,
a sprawami finansowymi zajmowali się kwestorzy. Zgodnie z tradycją antyczną,
wszystkie te funkcje, uważane za bardzo zaszczytne, pełniono bezpłatnie.
Pierwszą kolonią założoną w ziemiach dzisiejszej Bułgarii była Flavia Pacis
Deultensium (koło dzisiejszego Burgas). Powstała ona najprawdopodobniej
w latach 70-71 dla weteranów VIII Legionu Augusta. Na temat daty utworzenia
Deultum nadal toczy się dyskusja. Różni badacze podają odmienne daty, oscylu-
jące w granicach od 69 r., kiedy skończyła się wojna domowa, do 79 r., kiedy
Pliniusz Starszy skończył pisać swoją Histońę, w której już wspomniał Deultum
(Płinius., Nat. Hist., IV, 45) [TepoB 1980, 41; Mann 1983, 36]. Większość jednak
sądzi, że założenie miasta i osiedlenie weteranów nastąpiło przed przeniesieniem
Legionu VIII Augusta do Germanii wiosną 70 r.
Nie mamy danych, wedle jakiego prawa założono Deultum. Sądzi się, że była
to colonia libera, co oznacza, że miała własne rządy sprawowane pod
bezpośrednim nadzorem legata prowincji. Jeśli tak rzeczywiście było, to ta
kolonia nie posiadała przywilejów, a ziemia nie należała do mieszkańców, ale do
państwa [TepoB 1980, 47—48].
Inną opinię wypowiada D. Draganov [2006, 31], który uważa, że umieszczone
na monetach z Deultum wyobrażenie satyra Marsjasza świadczy o tym, że miasto
miało przywileje na podstawie prawa italskiego, czyli mieszkańcy posiadali na
własność ziemię, którą uprawiali. Jest jeszcze i inny problem. Ostatnio pojawiła