Ostrowski, Jan K.: Lwów: dzieje i sztuka (Kraków, 1997)

ciarstwa i luksusowej broni, przeznaczonych głównie dla zamożnej
szlacheckiej klienteli.

Trwająca koniunktura gospodarcza wciąż przyciągała nowych
przybyszów z Niemiec, Włoch, Francji, Anglii, Szkocji oraz z krajów
Lewantu. Powstawała w ten sposób prawdziwa mozaika etniczna,
której odbiciem były między innymi nazwiska historyczych rodzin
lwowskich. Np. nazwisko Alembek, nasuwające skojarzenia ze wscho-
dem muzułmańskim, w swej pierwotnej niemieckiej formie brzmiało
Alnpeck. Nazwisko potężnej rodziny Kampianów, ze względu na
końcówkę zdające się wskazywać na jej ormiańskie pochodzenie,
w rzeczywistości bvło przekształceniem łacińskiej nazwy... Nowopola
(Koniecpola) nad Pilicą. Rodziny ormiańskie przybierały natomiast
najczęściej słowiańską końcówkę patronimiczną „wicz”. Obraz kom-
plikuje dodatkowo cechowy zwyczaj używania polskich „przemian-
ków”, niezależnie od przynależności narodowej.

W mieszanej społeczności Lwowa określenie etniczne było
przede wszystkim funkcją wyznawanej religii. Katolicy niezależnie od
pochodzenia wchodzili w skład „nacji” polskiej. Wyznawcy prawo-
sławia byli zaliczani do nacji ruskiej, systematycznie wzmacnianej
elementem greckim, wołoskim i południowosłowiańskim. W po-
zostałych dwóch nacjach - ormiańskiej i żydowskiej - odrębność
religijna pokrywała się z narodową. Wyznania reformowane, silnie
zakorzenione w innych miastach Rzeczypospolitej, we Lwowie
w ogóle nie były tolerowane. Owa ostentacyjna katolickość lwowskiej
elity została w specyficzny sposób nagrodzona przez papieża Syks-
tusa V. W r. 1586 wzbogacił on herb miasta motywem zaczerpnię-
tym ze swego własnego herbu: trzema pagórkami z gwiazdą.

Udział we władzach miejskich Lwowa mieli jedynie katolicy, co,
podobnie jak i inne ograniczenia dotykające pozostałe społeczności,
stanowiło konsekwencję średniowiecznego systemu prawnego z cza-
sów lokacji. W praktyce władza należała do „panów”, wąskiej elity
dożywotnich rajce iw, wywodzących się z najzamożniejszych rodzin.
Na mocy dekretu Stefana Batorego z r. 1577 ich przeciwwagę miało
stanowić przedstawicielstwo pospólstwa, „40 mężów” wybieranych po
połowie z kupców i rzemieślników. Rozbieżności interesów oraz
bardzo charakterystyczne dla epoki kwestie prestiżowe prowadziły
do starć pomiędzy tymi siłami, z których szczególnie gwałtowne
miały miejsce w pierwszych latach w. XVII.

Ludność katolicka ulegała od początku w. XVI szybkiej poloni-
zacji, która często była całkowita już w drugim pokoleniu po osie-
dleniu się danej rodziny we Lwowie. Ów proces znajdował wyraz
między innymi w zastąpieniu w aktach miejskich niemczyzny przez

20