DOI Artikel:
Szablowski, Jerzy: Domniemana rola Sabbionety w sztuce polskiej okresu manieryzmu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26549#0197
ZESZYTY NATJKOWE UNIWEKSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
Nr 45
PRACE Z HI5TOKII SZTUKl Z. I
1962
Jerzy Szablowski
Domniemana rola Sabbionety w sztuce polskiej okresu manieryzmu*
Przediniotem niniejszego studium są dwa zespołowe dzieła naszej sztuki,
z których jedno od dawna już zadomowiło się w historii sztuki polskiej, dru-
gie, choć znane połskim historykom sztuki od lat bez inała osiemdziesięciu,
dopiero przed niedawnym czasem zostało wprowadzone do niej w sposób
naukowy. Pierwsze nałeży do dziejów polskiej urbanistyki schyłku w. XVI,
drugie — do dziejów jjolskiej plastyki przełomu w. XVI na XVII. W repre-
zentowanej przez siebie dziedzinie pierwsze stanowi z różnych względów
osiągnięcie czołowe, drugie bardzo istotne wzhogacenie. Do ponownego za-
jęcia się tymi obiektami skłania autora odnalezienie — podczas badań nad
polskim Odrodzeniem i związanej z nimi podróży naukowej do Włocłi w le-
cie r. 1957 — nie zauważonych dotąd materiałów porównawczych, które
rzucić niogą nowe światło na genezę obu zahytków. Złączenie w jednym stu-
dium dzieł należących do dwu tak odmiennych rodzajów sztuki plastycznej
tłumaczy się tyin, iż w ohu przypadkach analogie wiodą do rezydencji ksią-
żęcej w Sabbionecie, wybitniejszego północnowłoskiego ogniska kultury łiu-
manistycznej w 2. połowie w. XVI.
I. Zamość i Sabbioneta
Niewiele zahytkowych miasl w Polsce skupiło na sohie w tej mierze uwagę
polskich historyków sztuki, jak Zainość. Interesowano się nim od dawna,
szczególnie jednak żywo w okresie wzinożonych w ostatnich latach badań
nad polskim renesansem. Nic więc dziwnego, iż posiada sporą już literaturę
naukową w formie obszernych monografii, większych lub mniejszych rozpraw
i artykułów oraz drobnych przyczynków\ które starają się wyświetlić po-
wstanie i rozwój miasta, scharakteryzować jego układ przestrzenny, wyka-
zać jego związki z współczesnymi zagranicznymi założeniami urhanistycz-
nymi oraz cechy odrębne, wyjaśnić jego system obronny i elementy zabyt-
kowej zabudowy. Wiele miejsca poświęcono przy tym osobie założycieia mia-
sta i osobie głównego projektanta, a także podłożu społeczno-gospodarczeinu
i politycznemu, któremu to miasto zawdzięcza swe powstanie. Jak widać z po-
wyższego, większość ważnych problemów dotyczącycli Zarnościa stała się już
przedmiotem rozważań naukowych, a liczne pubłikacje — wśród których
105
Nr 45
PRACE Z HI5TOKII SZTUKl Z. I
1962
Jerzy Szablowski
Domniemana rola Sabbionety w sztuce polskiej okresu manieryzmu*
Przediniotem niniejszego studium są dwa zespołowe dzieła naszej sztuki,
z których jedno od dawna już zadomowiło się w historii sztuki polskiej, dru-
gie, choć znane połskim historykom sztuki od lat bez inała osiemdziesięciu,
dopiero przed niedawnym czasem zostało wprowadzone do niej w sposób
naukowy. Pierwsze nałeży do dziejów polskiej urbanistyki schyłku w. XVI,
drugie — do dziejów jjolskiej plastyki przełomu w. XVI na XVII. W repre-
zentowanej przez siebie dziedzinie pierwsze stanowi z różnych względów
osiągnięcie czołowe, drugie bardzo istotne wzhogacenie. Do ponownego za-
jęcia się tymi obiektami skłania autora odnalezienie — podczas badań nad
polskim Odrodzeniem i związanej z nimi podróży naukowej do Włocłi w le-
cie r. 1957 — nie zauważonych dotąd materiałów porównawczych, które
rzucić niogą nowe światło na genezę obu zahytków. Złączenie w jednym stu-
dium dzieł należących do dwu tak odmiennych rodzajów sztuki plastycznej
tłumaczy się tyin, iż w ohu przypadkach analogie wiodą do rezydencji ksią-
żęcej w Sabbionecie, wybitniejszego północnowłoskiego ogniska kultury łiu-
manistycznej w 2. połowie w. XVI.
I. Zamość i Sabbioneta
Niewiele zahytkowych miasl w Polsce skupiło na sohie w tej mierze uwagę
polskich historyków sztuki, jak Zainość. Interesowano się nim od dawna,
szczególnie jednak żywo w okresie wzinożonych w ostatnich latach badań
nad polskim renesansem. Nic więc dziwnego, iż posiada sporą już literaturę
naukową w formie obszernych monografii, większych lub mniejszych rozpraw
i artykułów oraz drobnych przyczynków\ które starają się wyświetlić po-
wstanie i rozwój miasta, scharakteryzować jego układ przestrzenny, wyka-
zać jego związki z współczesnymi zagranicznymi założeniami urhanistycz-
nymi oraz cechy odrębne, wyjaśnić jego system obronny i elementy zabyt-
kowej zabudowy. Wiele miejsca poświęcono przy tym osobie założycieia mia-
sta i osobie głównego projektanta, a także podłożu społeczno-gospodarczeinu
i politycznemu, któremu to miasto zawdzięcza swe powstanie. Jak widać z po-
wyższego, większość ważnych problemów dotyczącycli Zarnościa stała się już
przedmiotem rozważań naukowych, a liczne pubłikacje — wśród których
105