DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Geneza zachodniej części tak zwanej drugiej katedry wawelskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26676#0072
Rys. 19. Maria Laach, kościół klasztorny, rzut poziomy raasywu zachodniego, skala 1 : 500
się dużą arkadą z górną częścią chóru. Dwie wieże cylindryczne przylegają do
ścian południowej i północnej ostatnich, wschodnich przęseł przedsionków,
w których otwierają się wejścia do umieszczonych w wieżach klatek schodowych.
W bryle kwadrat chóru i flankujące go cztery kwadratowe przęsła przedsionków
tworzą podstawę pod poprzeczny masyw zwieńczony w środku potężną wieżą
ośmioboczną. W fasadzie najpotężniejszy akcent otrzymała część środkowa
(ryc. 23). Jest ona trójstopniowa: położoną najniżej wydatną i wysoką apsydę
wieńczy trójkątny szczyt, ponad którym dominuje ośmiobok wieży. Płaskie
ściany piętrowych przedsionków zakończone są poprzecznymi do korpusu
kościoła dachami siodłowymi, położonymi na poziomie podstawy wieży środko-
wej. Całość ujmują dwie klatki schodowe, których najwyższa kondygnacja
równa jest z wieżą środkową. W sumie chór wschodni katedry mogunckiej
w swej koncepcji przestrzennej i w układzie brył odcina się wyraźnie od korpusu
nawowego i stanowi odrębną całość.
Katedra w Moguncji miała dla architektury niemieckiej w. XII znaczenie
przełomowe i niebawem znalazła swe różnorodne naśladownictwa. Dla naszego
zagadnienia ważne tu będą dwa zabytki. Z pewnymi modyfikacjami wzorował
się na mogunckim chórze wschodnim masyw zachodni kościoła w Maria Laach,
zaczęty około r. 1100, a ukończony w połowie stulecia 86. W rzucie poziomym tego
zabytku odnaleźć można jeszcze echa katedry w Trewirze, przęsło chóru otrzy-
mało bowiem znów formę prostokąta leżącego, a flankujące przedsionki, jedno-
przęsłowe z wejściami głównymi od zachodu i bocznymi do wież, otwierają się
86 Die Kunstdenkmaler des Kreises Mayen (Die Kunstdenkmaler der Rheinprovinz, XVII,
2 Abteilung, Diisseldorf 1941). — A. Mottart, L'avant-corps de la collegiale Sainte-Gertrude
de Nivelles dans le cadre des avant-corps rhenans et mosans (Annales de la Societe Archeologiąue
et Folkloriąue de Nivelles et du Brabant Wallon XIX, 1962, s. 63-68).
62
się dużą arkadą z górną częścią chóru. Dwie wieże cylindryczne przylegają do
ścian południowej i północnej ostatnich, wschodnich przęseł przedsionków,
w których otwierają się wejścia do umieszczonych w wieżach klatek schodowych.
W bryle kwadrat chóru i flankujące go cztery kwadratowe przęsła przedsionków
tworzą podstawę pod poprzeczny masyw zwieńczony w środku potężną wieżą
ośmioboczną. W fasadzie najpotężniejszy akcent otrzymała część środkowa
(ryc. 23). Jest ona trójstopniowa: położoną najniżej wydatną i wysoką apsydę
wieńczy trójkątny szczyt, ponad którym dominuje ośmiobok wieży. Płaskie
ściany piętrowych przedsionków zakończone są poprzecznymi do korpusu
kościoła dachami siodłowymi, położonymi na poziomie podstawy wieży środko-
wej. Całość ujmują dwie klatki schodowe, których najwyższa kondygnacja
równa jest z wieżą środkową. W sumie chór wschodni katedry mogunckiej
w swej koncepcji przestrzennej i w układzie brył odcina się wyraźnie od korpusu
nawowego i stanowi odrębną całość.
Katedra w Moguncji miała dla architektury niemieckiej w. XII znaczenie
przełomowe i niebawem znalazła swe różnorodne naśladownictwa. Dla naszego
zagadnienia ważne tu będą dwa zabytki. Z pewnymi modyfikacjami wzorował
się na mogunckim chórze wschodnim masyw zachodni kościoła w Maria Laach,
zaczęty około r. 1100, a ukończony w połowie stulecia 86. W rzucie poziomym tego
zabytku odnaleźć można jeszcze echa katedry w Trewirze, przęsło chóru otrzy-
mało bowiem znów formę prostokąta leżącego, a flankujące przedsionki, jedno-
przęsłowe z wejściami głównymi od zachodu i bocznymi do wież, otwierają się
86 Die Kunstdenkmaler des Kreises Mayen (Die Kunstdenkmaler der Rheinprovinz, XVII,
2 Abteilung, Diisseldorf 1941). — A. Mottart, L'avant-corps de la collegiale Sainte-Gertrude
de Nivelles dans le cadre des avant-corps rhenans et mosans (Annales de la Societe Archeologiąue
et Folkloriąue de Nivelles et du Brabant Wallon XIX, 1962, s. 63-68).
62