DOI Artikel:
Samek, Jan: Nieznana późnogotycka puszka na hostię e kościoła Mariackim w Krakowie: (do zagadnienia rytów w złotnictwie krakowskim)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26676#0112
Władysław Podlacha 37, Alfred Brosig 38, Michał Walicki 39, Zołia Ameisenowa 40,
Eleonora Fejkiel 41, Zofia Rozanow 42, Barbara Wolłf-Łozińska 43 oraz ostatnio
Andrzej Olszewski 44. Rezultatem tych zainteresowań było stwierdzenie wpływu
mistrza z Kolmaru w błisko czterdziestu obiektach. Są to miniatury (18),
dzieła malarstwa sztalugowego (9), ściennego (4), rzeźby (6) i złotnictwa (2).
Schongauer znajduje się zatem, jeśli chodzi o popularność rycin w Polsce, na
drugim miejscu po Albrechcie Diirerze. Najwcześniejsze z wymienionych obiek-
tów pochodzą z ostatniego dziesięciolecia w. XV, najpóźniejsze z czasu przed
połową w. XVI. Największe nasilenie oddziaływania Schongauera zaobserwować
można w Polsce z początkiem w. XYI, co by potwierdzało (jak i czas powstania
wzmiankowanego już relikwiarza w Osterreichisches Museum fur angewandte
Kunst w Wiedniu —r. 1514) datowanie krakowskiej puszki na pierwsze dwudzies-
tolecie w. XVI. Należy jeszcze odpowiedzieć na pytanie: jaki był stosunek do grafi-
ki Marcina Schongauera w Polsce ? Zaobserwować tu można różnego rodzaju zależ-
ności — od niemal ścisłego wzorowmnia się, po nader luźne związki. Przykładem
picrwszego z wymienionych uwarunkowań może być polichromia z przedstawie-
niem Ukrzyżowania w klasztorze cystersów w Mogile. Drugą z wymienionych zależ-
ności obrazować może wzór złotniczy przedstawiający ewangelistę Mateusza,
w r zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Naturalnie między obu wy-
mienionymi, skrajnymi przykładami istnieje cały szereg pośrednich, mniej lub
bardziej kompromisowych rozwdązań.
Jeśli idzie o ryt zdobiący puszkę z kościoła Mariackiego, wzbogaca on przy-
kłady oddziaływania Schongauera w Polsce w dziedzinie złotnictwa, a równo-
cześnie, mimo silnej zależności od mistrza Marcina, jest dowodem dużych możli-
wości krakowskich artifexów na początku w. XYI.
37 W. Podlacha, Miniatury rękopisu zwanego modlitewnikiem Władysława Warneńczyka,
Lw'ów 1928, s. 29.
38 A. Brosig, Materiały do historii sztuki wielkopolskiej (Kronika Miasta Poznania XI,
1933).
39 M. Walicki, Pierwowzory graficzne sztuki polskiej XV i XVI wieku (Sprawozdania z po-
siedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Wyd.ział II, XXVII, 1934, z. 1, s. 48 i n.),
osobna odbitka, Warszawa 1935; tenże, Inspiracje graficzne polskiego malarstwa na przełomie
XV i XVI wieku (w tomie studiów Złoty widnokrąg, Warszawa 1965, s. 89-103).
40 Z. Ameisenowa, Nieznany wzór złotniczy z w. XV w Bibliotece Jagiełlońskiej (Studia nad
książką poświęcone pamięci Kazimierza Piekarskiego, Wrocław 1951, s. 365-369, tabl. przed
s. 365); Fritz, o. c., s. 408, fig. 324 na s. 409.
41 E. Fejkiel, Nieznane obrazy cechowe z kościoła Św. Idziego w Krakowie w akwarelach
Bogumiła Gąsiorowskiego ze zbioru Ambrożego Grabowskiego (Rocznik Biblioteki PAN w Krako-
wie YII/VIII, 1961-1962, s. 116-117).
42 Z. Rozanow, Gnieźnieński kodeks Olbrachta (Studia Renesansowe IY, 1964, s.
437).
43 B. Wolff —Łozińska, Malowany strop z kościoła w Kozach (Rocznik HS VII, 1969,
s. 198).
44 A. M. Olszewski, Wzory graficzne gotyckiej sztuki małopołskiej (Sprawozdania z posiedzeń
komisji naukowych Oddziału Krakowskiego Polskiej Akademii Nauk XIII/1, styczeń-czerwiec
1969, Kraków 1970, s. 178, 180).
80
Eleonora Fejkiel 41, Zofia Rozanow 42, Barbara Wolłf-Łozińska 43 oraz ostatnio
Andrzej Olszewski 44. Rezultatem tych zainteresowań było stwierdzenie wpływu
mistrza z Kolmaru w błisko czterdziestu obiektach. Są to miniatury (18),
dzieła malarstwa sztalugowego (9), ściennego (4), rzeźby (6) i złotnictwa (2).
Schongauer znajduje się zatem, jeśli chodzi o popularność rycin w Polsce, na
drugim miejscu po Albrechcie Diirerze. Najwcześniejsze z wymienionych obiek-
tów pochodzą z ostatniego dziesięciolecia w. XV, najpóźniejsze z czasu przed
połową w. XVI. Największe nasilenie oddziaływania Schongauera zaobserwować
można w Polsce z początkiem w. XYI, co by potwierdzało (jak i czas powstania
wzmiankowanego już relikwiarza w Osterreichisches Museum fur angewandte
Kunst w Wiedniu —r. 1514) datowanie krakowskiej puszki na pierwsze dwudzies-
tolecie w. XVI. Należy jeszcze odpowiedzieć na pytanie: jaki był stosunek do grafi-
ki Marcina Schongauera w Polsce ? Zaobserwować tu można różnego rodzaju zależ-
ności — od niemal ścisłego wzorowmnia się, po nader luźne związki. Przykładem
picrwszego z wymienionych uwarunkowań może być polichromia z przedstawie-
niem Ukrzyżowania w klasztorze cystersów w Mogile. Drugą z wymienionych zależ-
ności obrazować może wzór złotniczy przedstawiający ewangelistę Mateusza,
w r zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Naturalnie między obu wy-
mienionymi, skrajnymi przykładami istnieje cały szereg pośrednich, mniej lub
bardziej kompromisowych rozwdązań.
Jeśli idzie o ryt zdobiący puszkę z kościoła Mariackiego, wzbogaca on przy-
kłady oddziaływania Schongauera w Polsce w dziedzinie złotnictwa, a równo-
cześnie, mimo silnej zależności od mistrza Marcina, jest dowodem dużych możli-
wości krakowskich artifexów na początku w. XYI.
37 W. Podlacha, Miniatury rękopisu zwanego modlitewnikiem Władysława Warneńczyka,
Lw'ów 1928, s. 29.
38 A. Brosig, Materiały do historii sztuki wielkopolskiej (Kronika Miasta Poznania XI,
1933).
39 M. Walicki, Pierwowzory graficzne sztuki polskiej XV i XVI wieku (Sprawozdania z po-
siedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Wyd.ział II, XXVII, 1934, z. 1, s. 48 i n.),
osobna odbitka, Warszawa 1935; tenże, Inspiracje graficzne polskiego malarstwa na przełomie
XV i XVI wieku (w tomie studiów Złoty widnokrąg, Warszawa 1965, s. 89-103).
40 Z. Ameisenowa, Nieznany wzór złotniczy z w. XV w Bibliotece Jagiełlońskiej (Studia nad
książką poświęcone pamięci Kazimierza Piekarskiego, Wrocław 1951, s. 365-369, tabl. przed
s. 365); Fritz, o. c., s. 408, fig. 324 na s. 409.
41 E. Fejkiel, Nieznane obrazy cechowe z kościoła Św. Idziego w Krakowie w akwarelach
Bogumiła Gąsiorowskiego ze zbioru Ambrożego Grabowskiego (Rocznik Biblioteki PAN w Krako-
wie YII/VIII, 1961-1962, s. 116-117).
42 Z. Rozanow, Gnieźnieński kodeks Olbrachta (Studia Renesansowe IY, 1964, s.
437).
43 B. Wolff —Łozińska, Malowany strop z kościoła w Kozach (Rocznik HS VII, 1969,
s. 198).
44 A. M. Olszewski, Wzory graficzne gotyckiej sztuki małopołskiej (Sprawozdania z posiedzeń
komisji naukowych Oddziału Krakowskiego Polskiej Akademii Nauk XIII/1, styczeń-czerwiec
1969, Kraków 1970, s. 178, 180).
80