DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.25725#0060
w roku 1679, wydano Preceptes-zredagowany przez Testelina owoc
wieloletnich dyskusji toczonych w Akademii. Z wyjątkiem Charles'a
Le Bruna - malarza, twórcy reprezentacyjnego „wielkiego stylu"
Ludwika XIV, wszyscy autorzy wymienionych traktatów nie byli artys-
tami, ale literatami, amatorami. Musiało to zaważyć na bardziej
doktrynalnym charakterze teorii akademickiej. Wszyscy niemal wielcy
teoretycy sztuki epoki renesansu: Alberti, Piero della Francesca,
Leonardo da Vinci - byli czynnymi artystami, dzięki czemu ich teoria
nigdy nie stawała się jałową spekulacją. O charakterze akademickiej
teorii wymownie też świadczą tytuły traktatów, gdzie zawsze podkre-
ślone jest, że chodzi o zasady, o malarstwo doskonałe, o malarza
doskonałego.
W środowisku Akademii francuskiej przyjął się ostatecznie termin
„sztuki piękne" na określenie malarstwa, rzeźby i architektury. Vasari
widział ich jedność w tym, że wywodzą się od rysunku, teraz wspól-
nym mianownikiem stał się ideał piękna.
U podłoża akademickiej teorii sztuk pięknych leżało przekonanie,
że dla sztuki istnieje jedna, określona prawda. Właśnie prawda cechu-
je doskonałe dzieło sztuki. Dzieło jest konstrukcją umysłową. Jego
doskonałość polega na regułach, które intelekt może odkryć w drodze
dedukcji. Owe reguły to: inwencja, dyspozycja, imitacja, „decorum”
itd. Oceniać sztukę należy zatem wedle kryteriów racjonalnych i po-
wszechnych, nie wedle osobistego smaku, bo ten jest zbyt zmienny
i uzależniony od okoliczności zewnętrznych. O wartości sztuki stanowi
przede wszystkim treść dzieła, albowiem „ut pictura poesis" - obraz
jest jak poemat. Te słowa zaczerpnięte (w sposób oderwany od
kontekstu i dość mylący) z Horacjańskiej Sztuki poetyckiej stały się
jednym z głównych haseł akademickiej teorii sztuki. Malarstwo i poez-
ja to sztuki siostrzane, różne w środkach wyrazu, ale identyczne
w swej istocie, treści i celu. Jak wiele tez nowożytnej myśli o sztuce,
tak i ta zaczerpnięta była z antyku. W nieskończoność cytowano
rzekome powiedzenie Simonidesa, że malarstwo jest niemą poezją,
a poezja malarstwem obdarzonym mową. A zatem malarz, tak jak
poeta, powinien wyrażać ogólne, a nie szczególne prawdy. Przedsta-
54
wieloletnich dyskusji toczonych w Akademii. Z wyjątkiem Charles'a
Le Bruna - malarza, twórcy reprezentacyjnego „wielkiego stylu"
Ludwika XIV, wszyscy autorzy wymienionych traktatów nie byli artys-
tami, ale literatami, amatorami. Musiało to zaważyć na bardziej
doktrynalnym charakterze teorii akademickiej. Wszyscy niemal wielcy
teoretycy sztuki epoki renesansu: Alberti, Piero della Francesca,
Leonardo da Vinci - byli czynnymi artystami, dzięki czemu ich teoria
nigdy nie stawała się jałową spekulacją. O charakterze akademickiej
teorii wymownie też świadczą tytuły traktatów, gdzie zawsze podkre-
ślone jest, że chodzi o zasady, o malarstwo doskonałe, o malarza
doskonałego.
W środowisku Akademii francuskiej przyjął się ostatecznie termin
„sztuki piękne" na określenie malarstwa, rzeźby i architektury. Vasari
widział ich jedność w tym, że wywodzą się od rysunku, teraz wspól-
nym mianownikiem stał się ideał piękna.
U podłoża akademickiej teorii sztuk pięknych leżało przekonanie,
że dla sztuki istnieje jedna, określona prawda. Właśnie prawda cechu-
je doskonałe dzieło sztuki. Dzieło jest konstrukcją umysłową. Jego
doskonałość polega na regułach, które intelekt może odkryć w drodze
dedukcji. Owe reguły to: inwencja, dyspozycja, imitacja, „decorum”
itd. Oceniać sztukę należy zatem wedle kryteriów racjonalnych i po-
wszechnych, nie wedle osobistego smaku, bo ten jest zbyt zmienny
i uzależniony od okoliczności zewnętrznych. O wartości sztuki stanowi
przede wszystkim treść dzieła, albowiem „ut pictura poesis" - obraz
jest jak poemat. Te słowa zaczerpnięte (w sposób oderwany od
kontekstu i dość mylący) z Horacjańskiej Sztuki poetyckiej stały się
jednym z głównych haseł akademickiej teorii sztuki. Malarstwo i poez-
ja to sztuki siostrzane, różne w środkach wyrazu, ale identyczne
w swej istocie, treści i celu. Jak wiele tez nowożytnej myśli o sztuce,
tak i ta zaczerpnięta była z antyku. W nieskończoność cytowano
rzekome powiedzenie Simonidesa, że malarstwo jest niemą poezją,
a poezja malarstwem obdarzonym mową. A zatem malarz, tak jak
poeta, powinien wyrażać ogólne, a nie szczególne prawdy. Przedsta-
54