Poprzęcka, Maria: Akademizm (Warszawa, 1977)

objawia się nie skrępowana niczym osobowość artysty. 1 mogła też
oznaczać tylko zachowanie świeżości i oryginalności szkicu w ukoń-
czonej pracy. Oficjalne uznanie szkicu oznaczało zwycięstwo tego
drugiego pojmowania oryginalności. Przyswojenie przez akademię
szkicu oznaczało początek końca tradycyjnej techniki malarskiej, całej
rutyny i praktyki pracownianej. Szkic - który początkowo był buntem
przeciw „wylizanej" produkcji konwencjonalnej - sam stał się rychło
konwencją. Salony ostatnich lat wieku XIX zapełniały się pejzażami,
portretami, scenkami rodzajowymi, malowanymi luźno i jasno, bez
podkładu. Niegdyś konserwatyści oskarżali zwolenników szkicu o „ła-
twość". W stosunku do Delacroix czy impresjonistów był to zarzut
niesłuszny, niemniej jednak w późniejszym powszechnym przejęciu
techniki szkicowej było istotnie bardzo wiele łatwizny. Ale zjawisko,
o jakim mowa, należy już raczej do procesu akademizacji niż do
akademizmu.

14. Adolphe-William Bouguereau Powrót z winobrania, 1878, szkic