DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.25725#0087
pejzaż, portret, malarstwo rodzajowe, martwa natura. Zwyczaj takie-
go podziału utrzymał się bardzo długo, aczkolwiek coraz trudniej było
zakwalifikować wiele obrazów do tych gatunków tematycznych. Pró-
bowano zatem wprowadzać kategorie bardziej szczegółowe-malar-
stwo orientalistyczne, animalistyczne, marynistyczne itp. - ale nie
miało to wielkiego znaczenia.
Potraktujmy zatem malarstwo drugiej połowy wieku XIX jako
wielki „salon imaginaire". Jego przegląd, dokonany w nawiązaniu do
dawnych kryteriów podziału, pozwoli też stwierdzić, do jakiego stop-
nia malarstwo akademickie utrzymało się jeszcze w swej własnej
hierarchii, a zarazem, w jakim stopniu współuczestniczyło ono w wiel-
kich tematach sztuki wieku XIX i w dokonujących się przemianach.
MALARSTWO RELIGIJNE
Wiek XIX-wiek Marksa i Darwina - przyniósłzmniejszenie się roli
malarstwa religijnego. Wynikło to wszakże nie tyle z przemian świato-
poglądowych, ile z zasadniczych przemian w dziedzinie mecenatu
artystycznego. Kościół, przez wiele wieków najpotężniejszy zlecenio-
dawca, stracił swą dominującą rolę na rzecz państwa i panującej klasy
mieszczańskiej. Romantyzm, a zwłaszcza twórczość niemieckich naza-
reńczyków ożywiły znacznie sztukę religijną po libertyńskim rokoku
i ateistycznym klasycyzmie. Później przyszło jeszcze kilka ruchów
odnowy religijnej, które zawsze znajdowały większe lub mniejsze
odbicie w sztuce. Nad wszystkimi tymi próbami reformy sztuki sakral-
nej ciążyła wszakże niemożność oderwania się od form przeszłości.
Albowiem malarstwo kościelne bardziej niż jakiekolwiek inne predes-
tynowane jest do zachowywania konwencji. Obrazy kultowe z racji
przesłanek psychologicznych zmieniają się mało. Aczkolwiek malar-
stwo zachodnioeuropejskie ewoluuje znacznie szybciej od statyczne-
go, „bezczasowego" malarstwa ikonowego, niemniej jednak właśnie
obrazy religijne o szczególnej doniosłości, na przykład Ukrzyżowania,
należą do najmniej zmieniających się typów ikonograficznych. Sztuka
6-Akademizm
81
go podziału utrzymał się bardzo długo, aczkolwiek coraz trudniej było
zakwalifikować wiele obrazów do tych gatunków tematycznych. Pró-
bowano zatem wprowadzać kategorie bardziej szczegółowe-malar-
stwo orientalistyczne, animalistyczne, marynistyczne itp. - ale nie
miało to wielkiego znaczenia.
Potraktujmy zatem malarstwo drugiej połowy wieku XIX jako
wielki „salon imaginaire". Jego przegląd, dokonany w nawiązaniu do
dawnych kryteriów podziału, pozwoli też stwierdzić, do jakiego stop-
nia malarstwo akademickie utrzymało się jeszcze w swej własnej
hierarchii, a zarazem, w jakim stopniu współuczestniczyło ono w wiel-
kich tematach sztuki wieku XIX i w dokonujących się przemianach.
MALARSTWO RELIGIJNE
Wiek XIX-wiek Marksa i Darwina - przyniósłzmniejszenie się roli
malarstwa religijnego. Wynikło to wszakże nie tyle z przemian świato-
poglądowych, ile z zasadniczych przemian w dziedzinie mecenatu
artystycznego. Kościół, przez wiele wieków najpotężniejszy zlecenio-
dawca, stracił swą dominującą rolę na rzecz państwa i panującej klasy
mieszczańskiej. Romantyzm, a zwłaszcza twórczość niemieckich naza-
reńczyków ożywiły znacznie sztukę religijną po libertyńskim rokoku
i ateistycznym klasycyzmie. Później przyszło jeszcze kilka ruchów
odnowy religijnej, które zawsze znajdowały większe lub mniejsze
odbicie w sztuce. Nad wszystkimi tymi próbami reformy sztuki sakral-
nej ciążyła wszakże niemożność oderwania się od form przeszłości.
Albowiem malarstwo kościelne bardziej niż jakiekolwiek inne predes-
tynowane jest do zachowywania konwencji. Obrazy kultowe z racji
przesłanek psychologicznych zmieniają się mało. Aczkolwiek malar-
stwo zachodnioeuropejskie ewoluuje znacznie szybciej od statyczne-
go, „bezczasowego" malarstwa ikonowego, niemniej jednak właśnie
obrazy religijne o szczególnej doniosłości, na przykład Ukrzyżowania,
należą do najmniej zmieniających się typów ikonograficznych. Sztuka
6-Akademizm
81