DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26739#0009
WSTÇP
Przekonanie o "literackim" charakterze malarstwa dziewiętnasto-
wiecznego jest jednym z tych potocznych sądów historii sztuki,
które zdają się tak oczywiste, że nie szuka się dla nich uzasad-
nień. Przekonanie to nie wynika z samego faktu częstego czerpania
tematów do obrazów z literatury, gdyż od późnego antyku po wiek
XVIII przeważająca część europejskich sztuk przedstawiających wy-
obrażała tematy zaczerpnięte z tekstu pisanego, a głównym zadaniem
malarza czy rzeźbiarza pozostawało przetłumaczenie słów na formy
widzialne^. 0 XIX stuleciu pisze się wszakże, że wszystko w nim
"ciąży ku literaturze"^, o sztuce ówczęsnej, że "rozumiana w całej
swej polifonii wykazuje bardzo silne związki z literaturą" , a po-
wiązania zeszłowiecznego malarstwa z literaturą porównuje się do
związku sztuki średniowiecznej z teologią, hagiografią i litur-
gią . Powodów i przesłanek dla tych przekonań jest niemało. Nie-
które z nich wspólne są różnym epokom, inne stanowią specyfikę
wieku XIX.
0 tym, że związek między literaturą a sztukami plastycznymi w
ubiegłym stuleciu wyczuwany jest jako szczególnie bliski, zdaje
się przede wszystkim przesądzać charakter ówczesnego życia artys-
tycznego. Już humanistyczne akademie łączyły pisarzy i artystów,
dopiero jednak wówczas nastąpiło prawdziwe zrównanie ich pozycji
społecznej i towarzyskiej. Nigdy przedtem osobiste więzi nie były
tak liczne i silne. Wszelkie ugrupowania, cénacles, chapelles łą-
czyły zazwyczaj pisarzy, poetów, krytyków, malarzy zjednoczonych
dla prowadzenia walk artystycznych. Pospołu przyjmowano ich na ar-
tystycznych salonach, razem okupowali artystyczne kawiarnie. Cyga-
*^i*yjne kręgi tworzyli zarówno poètes maudits, jak i peintres ra-
tes. Sukces jednym i drugim przynosił te same ordery i tę samą
akademicką nieśmiertelność. W krajach takich jak nasz, gdzie powo-
Przekonanie o "literackim" charakterze malarstwa dziewiętnasto-
wiecznego jest jednym z tych potocznych sądów historii sztuki,
które zdają się tak oczywiste, że nie szuka się dla nich uzasad-
nień. Przekonanie to nie wynika z samego faktu częstego czerpania
tematów do obrazów z literatury, gdyż od późnego antyku po wiek
XVIII przeważająca część europejskich sztuk przedstawiających wy-
obrażała tematy zaczerpnięte z tekstu pisanego, a głównym zadaniem
malarza czy rzeźbiarza pozostawało przetłumaczenie słów na formy
widzialne^. 0 XIX stuleciu pisze się wszakże, że wszystko w nim
"ciąży ku literaturze"^, o sztuce ówczęsnej, że "rozumiana w całej
swej polifonii wykazuje bardzo silne związki z literaturą" , a po-
wiązania zeszłowiecznego malarstwa z literaturą porównuje się do
związku sztuki średniowiecznej z teologią, hagiografią i litur-
gią . Powodów i przesłanek dla tych przekonań jest niemało. Nie-
które z nich wspólne są różnym epokom, inne stanowią specyfikę
wieku XIX.
0 tym, że związek między literaturą a sztukami plastycznymi w
ubiegłym stuleciu wyczuwany jest jako szczególnie bliski, zdaje
się przede wszystkim przesądzać charakter ówczesnego życia artys-
tycznego. Już humanistyczne akademie łączyły pisarzy i artystów,
dopiero jednak wówczas nastąpiło prawdziwe zrównanie ich pozycji
społecznej i towarzyskiej. Nigdy przedtem osobiste więzi nie były
tak liczne i silne. Wszelkie ugrupowania, cénacles, chapelles łą-
czyły zazwyczaj pisarzy, poetów, krytyków, malarzy zjednoczonych
dla prowadzenia walk artystycznych. Pospołu przyjmowano ich na ar-
tystycznych salonach, razem okupowali artystyczne kawiarnie. Cyga-
*^i*yjne kręgi tworzyli zarówno poètes maudits, jak i peintres ra-
tes. Sukces jednym i drugim przynosił te same ordery i tę samą
akademicką nieśmiertelność. W krajach takich jak nasz, gdzie powo-