DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26739#0018
Rozdział I
PORÓWNAWCZE BADANIA SZTUKI I LITERATURY
"Styl epoki" i "duch czasu"
Idea, że jedną sztukę można wyrażać lub wyjaśniać przez inną,
idea leżąca u podstaw dziewiętnastowiecznych dążeń do syntezy
sztuk, przetrwała w następnym stuleciu. Nastąpiło tu jednak zna-
mienne przesunięcie. Wzajemne związki sztuk, które były problemem
teoretycznym i artystycznym, stały się w głównej mierze problemem
badawczym. Dawne wielkie zagadnienia: ut pictura poësis, paragone
sztuk, spór lessingowski - przeszły z dziedziny artystycznej prak-
tyki i myśli o sztuce do badań nad nią. Badania nad sztuką jakby
zaanektowały dawne problemy artystyczne, czyniąc je własnymi pro-
blemami^ . Spór o wyższość sztuk przerodził się w spór o wyższość
metod różnych dyscyplin, zaś problem syntezy sztuk stał się prob-
lemem integracji odpowiadających im nauk.
Rozpatrywanie pograniczy i korespondencji sztuk prowadzić bo-
wiem musi do konfrontacji dyscyplin badawczych, prób wzajemnego
zapożyczania narzędzi i metod. Innymi słowy, pytanie o możliwość
wzajemnego oświetlania się sztuk nieuchronnie powoduje pytanie o
możliwość wzajemnego oświetlania się nauki o sztuce i nauki o li-
teraturze. Przegląd stanowisk w tym zakresie ilustruje więc różno-
rakie dążenia do obalenia przegród dzielących dyscypliny humani-
styczne, a także poglądy rzeczników ich całkowitej autonomicznoś-
ci. Jest to zasadniczy podział. Tak jak w dawnej teorii sztuki
istnieli zwolennicy artystycznych genres tranchés, tak w bada-
niach nad sztuką istnieją zwolennicy przestrzegania granic między
dyscyplinami, zaś toczony przez nich spór dotyczy przenoszenia z
jednej dziedziny badawczej do drugiej zarówno metod, jak też sa-
mych pojęć i terminów.
0 wzajemnym stosunku literatury i sztuk plastycznych napisano
w ostatnich dziesięcioleciach tak wiele, że ogarnięcie całości i
PORÓWNAWCZE BADANIA SZTUKI I LITERATURY
"Styl epoki" i "duch czasu"
Idea, że jedną sztukę można wyrażać lub wyjaśniać przez inną,
idea leżąca u podstaw dziewiętnastowiecznych dążeń do syntezy
sztuk, przetrwała w następnym stuleciu. Nastąpiło tu jednak zna-
mienne przesunięcie. Wzajemne związki sztuk, które były problemem
teoretycznym i artystycznym, stały się w głównej mierze problemem
badawczym. Dawne wielkie zagadnienia: ut pictura poësis, paragone
sztuk, spór lessingowski - przeszły z dziedziny artystycznej prak-
tyki i myśli o sztuce do badań nad nią. Badania nad sztuką jakby
zaanektowały dawne problemy artystyczne, czyniąc je własnymi pro-
blemami^ . Spór o wyższość sztuk przerodził się w spór o wyższość
metod różnych dyscyplin, zaś problem syntezy sztuk stał się prob-
lemem integracji odpowiadających im nauk.
Rozpatrywanie pograniczy i korespondencji sztuk prowadzić bo-
wiem musi do konfrontacji dyscyplin badawczych, prób wzajemnego
zapożyczania narzędzi i metod. Innymi słowy, pytanie o możliwość
wzajemnego oświetlania się sztuk nieuchronnie powoduje pytanie o
możliwość wzajemnego oświetlania się nauki o sztuce i nauki o li-
teraturze. Przegląd stanowisk w tym zakresie ilustruje więc różno-
rakie dążenia do obalenia przegród dzielących dyscypliny humani-
styczne, a także poglądy rzeczników ich całkowitej autonomicznoś-
ci. Jest to zasadniczy podział. Tak jak w dawnej teorii sztuki
istnieli zwolennicy artystycznych genres tranchés, tak w bada-
niach nad sztuką istnieją zwolennicy przestrzegania granic między
dyscyplinami, zaś toczony przez nich spór dotyczy przenoszenia z
jednej dziedziny badawczej do drugiej zarówno metod, jak też sa-
mych pojęć i terminów.
0 wzajemnym stosunku literatury i sztuk plastycznych napisano
w ostatnich dziesięcioleciach tak wiele, że ogarnięcie całości i