DOI article:
Woziński, Andrzej: Wokół zagadnień formy, programu ikonograficznego i treści zegara astronomicznego w kościele Panny Marii w Gdańsku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.28101#0014
Andrzej
Woziński
II. 2. Zegar astronomiczny,
dolna kondygnacja,
1464-1470, kościół
Panny Marii,
fot. A. Woziński
w aktualnym znaku zodiakalnym; łacińskie litery oznaczają początki poszczegól-
nych znaków, przypadające na następujące daty: Baran - 13 marca, Byk - 12 kwiet-
nia, Bliźnięta - 13 maja, Rak - 13 czerwca, Lew - 14 lipca, Panna - 14 sierpnia,
Waga - 14 września, Skorpion - 15 października, Strzelec - 14 listopada, Kozio-
rożec - 13 grudnia, Wodnik - 12 stycznia, Ryby - 11 lutego. W kolejnym kręgu
znajduje się kalendarz liturgiczny, na który składają się imiona świętych z roz-
maitymi określeniami, np. pape, abbatis, epi itp. Zaznaczono w nim także wigi-
lie i oktawy niektórych świąt, klucze, za pomocą których wyznacza się ruchome
święta (7 stycznia - sedes septuagesime, 11 marca - sedes pasche, 15 kwietnia
- sedes rogacionum, 29 kwietnia - sedes penthecostes), oraz początek śpiewania
antyfon przed Bożym Narodzeniem (16 grudnia - O sapientia incipit). Dwudzie-
sty drugi krąg ukazuje litery alfabetu oraz oznaczone cyframi 5, 39, 3, 9 dni mie-
siąca gwiazdowego, służące do ustalania położenia Księżyca w znakach zodiaku;
wejście Księżyca w znak zodiakalny uwidaczniała wskazówka.
W środku wielkiej tarczy znajdują się dwie nałożone na siebie współśrodkowo
mniejsze tarcze: stała - zewnętrzna i ruchoma - spodnia15. Tarcza wierzchnia
podzielona jest na dziewięć kręgów wypełnionych złotymi, czarnymi i czerwo-
nymi minuskułowymi inskrypcjami. Zachowane są częściowo i nie w pełni dają
15 G. Zimmermann, Das Kalendarium..., s. 85, podaje, że zewnętrzna tarcza była drewniana.
Obecne wykonane są z miedzi i oklejone papierem, A. Januszajtis, Zegar astronomiczny..., s. 29.
10
Woziński
II. 2. Zegar astronomiczny,
dolna kondygnacja,
1464-1470, kościół
Panny Marii,
fot. A. Woziński
w aktualnym znaku zodiakalnym; łacińskie litery oznaczają początki poszczegól-
nych znaków, przypadające na następujące daty: Baran - 13 marca, Byk - 12 kwiet-
nia, Bliźnięta - 13 maja, Rak - 13 czerwca, Lew - 14 lipca, Panna - 14 sierpnia,
Waga - 14 września, Skorpion - 15 października, Strzelec - 14 listopada, Kozio-
rożec - 13 grudnia, Wodnik - 12 stycznia, Ryby - 11 lutego. W kolejnym kręgu
znajduje się kalendarz liturgiczny, na który składają się imiona świętych z roz-
maitymi określeniami, np. pape, abbatis, epi itp. Zaznaczono w nim także wigi-
lie i oktawy niektórych świąt, klucze, za pomocą których wyznacza się ruchome
święta (7 stycznia - sedes septuagesime, 11 marca - sedes pasche, 15 kwietnia
- sedes rogacionum, 29 kwietnia - sedes penthecostes), oraz początek śpiewania
antyfon przed Bożym Narodzeniem (16 grudnia - O sapientia incipit). Dwudzie-
sty drugi krąg ukazuje litery alfabetu oraz oznaczone cyframi 5, 39, 3, 9 dni mie-
siąca gwiazdowego, służące do ustalania położenia Księżyca w znakach zodiaku;
wejście Księżyca w znak zodiakalny uwidaczniała wskazówka.
W środku wielkiej tarczy znajdują się dwie nałożone na siebie współśrodkowo
mniejsze tarcze: stała - zewnętrzna i ruchoma - spodnia15. Tarcza wierzchnia
podzielona jest na dziewięć kręgów wypełnionych złotymi, czarnymi i czerwo-
nymi minuskułowymi inskrypcjami. Zachowane są częściowo i nie w pełni dają
15 G. Zimmermann, Das Kalendarium..., s. 85, podaje, że zewnętrzna tarcza była drewniana.
Obecne wykonane są z miedzi i oklejone papierem, A. Januszajtis, Zegar astronomiczny..., s. 29.
10