DOI article:
Woziński, Andrzej: Wokół zagadnień formy, programu ikonograficznego i treści zegara astronomicznego w kościele Panny Marii w Gdańsku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.28101#0033
II. 22. Personifikacje czterech temperamentów, Calendrier des Bergers, Paryż, 1493 r.,
wg G. Lutke Notarp, Von Heiterkeit, Zorn, Schwermut und Lethargie: Studien zur
Ikonographie der vier Temperamente in der niederlandischen Serien- und Genregraphik
des 16. und 17. Jahrhunderts, Miinster 1998
Wokół
zagadnień
formy...
Przyporządkowania te znały wyjątki - rysem charakterystycznym ikono-
grafii temperamentów są przemieszczenia pewnych elementów i cech, np. jako
najstarszy bywał ukazywany niekiedy melancholik, niekiedy flegmatyk; świnia
towarzyszyła niekiedy melancholikowi, niekiedy flegmatykowi; nie zawsze też
przestrzegano kolejności w ukazywaniu temperamentów - niekiedy jako pierw-
szego ukazywano choleryka, który był młodzieńcem, a nie sangwinika, który
odpowiadał dzieciństwu. Ciekawym przykładem takich przesunięć są wyob-
rażenia temperamentów na rysunku znajdującym się w księdze cechu cyruli-
ków z York z końca XV w. (Londyn, British Library, il. 23)60. W tym wypadku
dzieciństwo połączono z temperamentem melancholicznym, młodość z san-
gwinicznym, wiek dojrzały z cholerycznym, starość z flegmatycznym. Postaci
te trzymają w dłoniach banderole z napisami mówiącymi o wpływie Boga
na poszczególne typy osobowości. Rysunek ten poprzez rozmieszczenie per-
sonifikacji temperamentów-faz ludzkiego życia oraz ich świeckie stroje budzi
pewne skojarzenia z postaciami z dolnej kondygnacji gdańskiego zegara.
Zróżnicowanie nie tylko wieku i strojów, lecz również mimiki, stanu emo-
cjonalnego i zachowania postaci flankujących kalendarium gdańskiego zegara
60 Ibidem, s. 59 nn., il. 14; R. Klibansky, E. Panofsky, F. Saxl, Saturn i Melancholia..., il. 81.
29
wg G. Lutke Notarp, Von Heiterkeit, Zorn, Schwermut und Lethargie: Studien zur
Ikonographie der vier Temperamente in der niederlandischen Serien- und Genregraphik
des 16. und 17. Jahrhunderts, Miinster 1998
Wokół
zagadnień
formy...
Przyporządkowania te znały wyjątki - rysem charakterystycznym ikono-
grafii temperamentów są przemieszczenia pewnych elementów i cech, np. jako
najstarszy bywał ukazywany niekiedy melancholik, niekiedy flegmatyk; świnia
towarzyszyła niekiedy melancholikowi, niekiedy flegmatykowi; nie zawsze też
przestrzegano kolejności w ukazywaniu temperamentów - niekiedy jako pierw-
szego ukazywano choleryka, który był młodzieńcem, a nie sangwinika, który
odpowiadał dzieciństwu. Ciekawym przykładem takich przesunięć są wyob-
rażenia temperamentów na rysunku znajdującym się w księdze cechu cyruli-
ków z York z końca XV w. (Londyn, British Library, il. 23)60. W tym wypadku
dzieciństwo połączono z temperamentem melancholicznym, młodość z san-
gwinicznym, wiek dojrzały z cholerycznym, starość z flegmatycznym. Postaci
te trzymają w dłoniach banderole z napisami mówiącymi o wpływie Boga
na poszczególne typy osobowości. Rysunek ten poprzez rozmieszczenie per-
sonifikacji temperamentów-faz ludzkiego życia oraz ich świeckie stroje budzi
pewne skojarzenia z postaciami z dolnej kondygnacji gdańskiego zegara.
Zróżnicowanie nie tylko wieku i strojów, lecz również mimiki, stanu emo-
cjonalnego i zachowania postaci flankujących kalendarium gdańskiego zegara
60 Ibidem, s. 59 nn., il. 14; R. Klibansky, E. Panofsky, F. Saxl, Saturn i Melancholia..., il. 81.
29