DOI article:
Friedrich, Jacek: Propaganda wizualna Wolnego Miasta Gdańska
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.28101#0210
Jacek
Fńedrich
II. 22. Banknot pięćdziesięcioguldenowy, 1937 r., awers
Ponownie sięgnięto po wątki obrazowe znane już z emisji markowych cza-
sów inflacji, a więc po zabytki dawnej architektury gdańskiej. Tym razem jed-
nak ich dobór wydaje się mniej dowolny niż wcześniej, na banknotach wyemi-
towanych w 1924 r. zaprezentowano bowiem bodaj najbardziej kanoniczne
z nich: Dwór Artusa (il. 20 - wariant z 1937 r.), kościół Mariacki, Długie
Pobrzeże z Żurawiem, Wielką Zbrojownię i Długi Targ z ratuszem Głównego
Miasta (il. 21). W latach 1932 i 1937, wraz z wprowadzeniem nowych nomina-
łów dwudziesto- i pięćdziesięcioguldenowych, repertuar motywów wzbogacił
się o fragment Targu Węglowego z Wieżą Więzienną79 oraz o żuławski dom
podcieniowy w Koszwałach (il. 22)80. Przedstawienie to zasługuje na szcze-
gólną uwagę, ponieważ po raz pierwszy w zakres oficjalnej reprezentacji gdań-
skiego państwa włączono także, pomijane dotąd, jego tereny wiejskie. Można
tylko przypuszczać, że wybór owego motywu stanowić mógł pewnego rodzaju
ukłon narodowosocjalistycznych już wówczas władz gdańskich w stronę
chłopskiej ludności Wolnego Miasta, która w znacznej większości popierała
nowy reżim. Zapewne było to także przypomnienie prostego faktu, że teren
gdańskiego państwa wykraczał poza obszary samego miasta Gdańska.
Poza wymienionymi przedstawieniami architektonicznymi banknoty opa-
trzono jeszcze innymi motywami wywiedzionymi z tradycji miasta: na rewersach
banknotów dziesięcio- i stuguldenowych powraca figura św. Krzysztofa z Dworu
79 Cz. Miłczak, Katalogpolskich..., s. 446, nr G51.
80 M. Gumowski, M. Pelczar, Pieniądz gdański..., s. 57, nr 146; Cz. Miłczak, Katalogpol-
skich...., s. 448, nr G52. Ani Gumowski i Pelczar, ani Miłczak nie identyfikują dokładniej przed-
stawienia na awersie, ograniczając się do ogólnych formuł: „dom z Gdańskich Żuław” (Gumow-
ski i Pelczar), względnie „zabytkowy dom z Gdańskich Żuław” (Miłczak).
206
Fńedrich
II. 22. Banknot pięćdziesięcioguldenowy, 1937 r., awers
Ponownie sięgnięto po wątki obrazowe znane już z emisji markowych cza-
sów inflacji, a więc po zabytki dawnej architektury gdańskiej. Tym razem jed-
nak ich dobór wydaje się mniej dowolny niż wcześniej, na banknotach wyemi-
towanych w 1924 r. zaprezentowano bowiem bodaj najbardziej kanoniczne
z nich: Dwór Artusa (il. 20 - wariant z 1937 r.), kościół Mariacki, Długie
Pobrzeże z Żurawiem, Wielką Zbrojownię i Długi Targ z ratuszem Głównego
Miasta (il. 21). W latach 1932 i 1937, wraz z wprowadzeniem nowych nomina-
łów dwudziesto- i pięćdziesięcioguldenowych, repertuar motywów wzbogacił
się o fragment Targu Węglowego z Wieżą Więzienną79 oraz o żuławski dom
podcieniowy w Koszwałach (il. 22)80. Przedstawienie to zasługuje na szcze-
gólną uwagę, ponieważ po raz pierwszy w zakres oficjalnej reprezentacji gdań-
skiego państwa włączono także, pomijane dotąd, jego tereny wiejskie. Można
tylko przypuszczać, że wybór owego motywu stanowić mógł pewnego rodzaju
ukłon narodowosocjalistycznych już wówczas władz gdańskich w stronę
chłopskiej ludności Wolnego Miasta, która w znacznej większości popierała
nowy reżim. Zapewne było to także przypomnienie prostego faktu, że teren
gdańskiego państwa wykraczał poza obszary samego miasta Gdańska.
Poza wymienionymi przedstawieniami architektonicznymi banknoty opa-
trzono jeszcze innymi motywami wywiedzionymi z tradycji miasta: na rewersach
banknotów dziesięcio- i stuguldenowych powraca figura św. Krzysztofa z Dworu
79 Cz. Miłczak, Katalogpolskich..., s. 446, nr G51.
80 M. Gumowski, M. Pelczar, Pieniądz gdański..., s. 57, nr 146; Cz. Miłczak, Katalogpol-
skich...., s. 448, nr G52. Ani Gumowski i Pelczar, ani Miłczak nie identyfikują dokładniej przed-
stawienia na awersie, ograniczając się do ogólnych formuł: „dom z Gdańskich Żuław” (Gumow-
ski i Pelczar), względnie „zabytkowy dom z Gdańskich Żuław” (Miłczak).
206