DOI Artikel:
Kuniewicz, Jolanta: Twórczość fotograficzna Bolesławy i Edmunda Zdanowskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28101#0263
Zdanowscy, którzy przed wojną podejmowali tematykę robotniczą i etno-
graficzno-ludową, byli szczególnie predestynowani do podjęcia zadań sta-
wianych fotografom w okresie socrealizmu. Już w latach 1945-1946 powstał
cykl fotografii portu węglowego w Gdyni, zrobionych przez Edmunda jako
dokument cyklu produkcji i życia człowieka. Do początku lat pięćdziesiątych
oboje wystawiali głównie fotografie o tematyce związanej z morzem i życiem
na Wybrzeżu. Wraz z zaostrzeniem socrealistycznych wymogów wobec sztuki,
w ich twórczości zaczęło pojawiać się więcej wyraźnie określonych ideologicz-
nie fotografii, jak np. Najmłodsi przed mistrzem Bolesławy czy Będę maryna-
rzem Edmunda na II Ogólnopolskiej Wystawie Fotografiki zorganizowanej
w Warszawie w 1952 r. (il. 17, 18)32. Jeszcze w 1964 r. artysta wykonał sporą
liczbę fotografii ukazujących Stocznię im. Komuny Paryskiej w Gdyni, „jej
działalność produkcyjną opartą o nowoczesną technikę, którą rządził nowo-
czesny, socjalistyczny człowiek”33. Zdjęcia te, z nielicznymi wyjątkami, a także
ich tytuły wskazują wyraźnie, że w fotografice kwestie ideologiczne domino-
wały nad czysto kreatywnymi i mimo że socrealizm jako doktryna się skoń-
czył, nadal oczekiwano od niej propagandowego zaangażowania.
W 1957 r. Zdanowski wykonał szereg zdjęć z dożynek w Cisowej - obec-
nie dzielnicy Gdyni - w których widoczne jest nawiązanie do przedwojennych
typów ludowych fotografowanych w czasie jarmarków wileńskich. Dwa lata póź-
niej powstał cykl fotografii z miejscowości Grabówek oraz z kolonii rybackiej
przy ul. Waszyngtona ukazujących zabudowę, życie ludzi oraz pracę rybaków.
W 1960 r. Zdanowski wykonał szereg prac przedstawiających panoramę
Starego Miasta w Gdańsku widoczną zza gałęzi kwitnących lub owocujących,
a także pokrytych śniegiem drzew (Jabłoniowy ażur, Dary jesieni, Kwitną
sady). W wielu przedstawieniach Wilna autorstwa Jana Bułhaka (szczególnie
w panoramicznych fotografiach) można zauważyć akcentowanie dominacji
przyrody nad architekturą przez wyeksponowanie na pierwszym planie ele-
mentów natury, takich jak: gałęzie, drzewa, krzewy. W oddali często widoczny
jest lekko nieostry budynek bądź zespół budowli. Takie same cechy charakte-
ryzują omawianą grupę fotografii Zdanowskiego.
Gdynię fotografował artysta przede wszystkim w latach sześćdziesiątych,
ukazując ją jako symbol nowoczesnego życia w odrodzonym po wojnie pań-
stwie (il. 19). W pracach tych pęd miasta miesza się z przejawami dawnego
życia, nowoczesność z tradycją. W obrazach anonimowych przechodniów
widoczna jest fascynacja codziennością, której wielorakie oblicze potrafił
artysta dostrzec i wydobyć. Zdanowski uprawiał też pewnego rodzaju repor-
taż opowiadający o życiu i rozrywkach mieszkańców miasta. Do tego gatunku
twórczości można zaliczyć fotografie zarówno z różnego rodzaju zawodów
w sportach wodnych, jak i pochodów z okazji święta 1 Maja z tłumem ludzi
32 Z. Pękosławski, [Wstęp], [w:] II Ogólnopolska Wystawa Fotografiki, Warszawa 1952, s. 28.
33 Stocznia im. Komuny Paryskiej w fotogramach Edmunda Zdanowskiego, Sopot 1964, nlb.
Twórczość
fotograficzna
Bolesławy
i Edmunda
Zdanowskich
259
graficzno-ludową, byli szczególnie predestynowani do podjęcia zadań sta-
wianych fotografom w okresie socrealizmu. Już w latach 1945-1946 powstał
cykl fotografii portu węglowego w Gdyni, zrobionych przez Edmunda jako
dokument cyklu produkcji i życia człowieka. Do początku lat pięćdziesiątych
oboje wystawiali głównie fotografie o tematyce związanej z morzem i życiem
na Wybrzeżu. Wraz z zaostrzeniem socrealistycznych wymogów wobec sztuki,
w ich twórczości zaczęło pojawiać się więcej wyraźnie określonych ideologicz-
nie fotografii, jak np. Najmłodsi przed mistrzem Bolesławy czy Będę maryna-
rzem Edmunda na II Ogólnopolskiej Wystawie Fotografiki zorganizowanej
w Warszawie w 1952 r. (il. 17, 18)32. Jeszcze w 1964 r. artysta wykonał sporą
liczbę fotografii ukazujących Stocznię im. Komuny Paryskiej w Gdyni, „jej
działalność produkcyjną opartą o nowoczesną technikę, którą rządził nowo-
czesny, socjalistyczny człowiek”33. Zdjęcia te, z nielicznymi wyjątkami, a także
ich tytuły wskazują wyraźnie, że w fotografice kwestie ideologiczne domino-
wały nad czysto kreatywnymi i mimo że socrealizm jako doktryna się skoń-
czył, nadal oczekiwano od niej propagandowego zaangażowania.
W 1957 r. Zdanowski wykonał szereg zdjęć z dożynek w Cisowej - obec-
nie dzielnicy Gdyni - w których widoczne jest nawiązanie do przedwojennych
typów ludowych fotografowanych w czasie jarmarków wileńskich. Dwa lata póź-
niej powstał cykl fotografii z miejscowości Grabówek oraz z kolonii rybackiej
przy ul. Waszyngtona ukazujących zabudowę, życie ludzi oraz pracę rybaków.
W 1960 r. Zdanowski wykonał szereg prac przedstawiających panoramę
Starego Miasta w Gdańsku widoczną zza gałęzi kwitnących lub owocujących,
a także pokrytych śniegiem drzew (Jabłoniowy ażur, Dary jesieni, Kwitną
sady). W wielu przedstawieniach Wilna autorstwa Jana Bułhaka (szczególnie
w panoramicznych fotografiach) można zauważyć akcentowanie dominacji
przyrody nad architekturą przez wyeksponowanie na pierwszym planie ele-
mentów natury, takich jak: gałęzie, drzewa, krzewy. W oddali często widoczny
jest lekko nieostry budynek bądź zespół budowli. Takie same cechy charakte-
ryzują omawianą grupę fotografii Zdanowskiego.
Gdynię fotografował artysta przede wszystkim w latach sześćdziesiątych,
ukazując ją jako symbol nowoczesnego życia w odrodzonym po wojnie pań-
stwie (il. 19). W pracach tych pęd miasta miesza się z przejawami dawnego
życia, nowoczesność z tradycją. W obrazach anonimowych przechodniów
widoczna jest fascynacja codziennością, której wielorakie oblicze potrafił
artysta dostrzec i wydobyć. Zdanowski uprawiał też pewnego rodzaju repor-
taż opowiadający o życiu i rozrywkach mieszkańców miasta. Do tego gatunku
twórczości można zaliczyć fotografie zarówno z różnego rodzaju zawodów
w sportach wodnych, jak i pochodów z okazji święta 1 Maja z tłumem ludzi
32 Z. Pękosławski, [Wstęp], [w:] II Ogólnopolska Wystawa Fotografiki, Warszawa 1952, s. 28.
33 Stocznia im. Komuny Paryskiej w fotogramach Edmunda Zdanowskiego, Sopot 1964, nlb.
Twórczość
fotograficzna
Bolesławy
i Edmunda
Zdanowskich
259