DOI Artikel:
Sulewska, Renata: Augsburskie wzory wyposażenia kościołów Prus Królewskich w drugiej połowie XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0018
IL 8. Nowa Cerkiew, kościół
p.w. Wniebowzięcia NMP, ołtarz
św. Barbary, fot. Renata Sulewska
IL. 9. Królów Las, kościół
p.w. św. Mikołaja, ołtarz św. Rocha,
około 1766, fot. Renata Sulewska
sposobów interpretacji wzoru, w tym przypadku
polegający na niewielkiej, lecz widocznej reduk-
cji elementów. Najbogatsze, obficie dekorowane
ornamentem są ołtarze we wsi Królów Las.
Bardziej syntetyczną, ale niepozbawioną walorów
dekoracyjnych formę i indywidualnie zinterpre-
towany ornament prezentuje ołtarz w kościele
w Rajkowach. Pomiędzy tymi rozwiązaniami
sytuują się nastawy z Nowej Cerkwi. Według tego
samego wzoru powstał także ustawiony w obrę-
bie prezbiterium, po stronie epistoły, ołtarz boczny
w kościele p.w. św. Michała Archanioła w Miłora-
dzu40 (ił. 12). Tutaj jednak struktura nastawy opra-
cowana na podstawie ryciny Feuchtmayera jest
jakby tłem dla dwóch kolumn ujmujących pole
środkowe41. Ten sam wzór, ale już bardzo przetwo-
rzony i połączony z innymi, był zapewne źródłem
inspiracji dla twórcy ołtarza bocznego w kaplicy
umiejscowionej na zakończeniu południowej
nawy kościoła w Nowej Cerkwi42. Natomiast re-
tabulum ołtarza bocznego w kościele w Pącze-
wie to przykład połączenia tego wzoru Feucht-
mayera z innym, znanym nam już, tego autora.
Tym samym według którego wykonano nastawy
św. Bernarda z Clairvaux i św. Jana Nepomucena
w Pogódkach43. Pączewska nastawa ma zwieńcze-
nie jak wszystkie z wymienionej grupy, zaś część
dolną jak ołtarze pogódkowskie.
40 W głównym polu tego retabulum umieszczony
jest obraz przedstawiający Marię wręczającą różaniec
św. Dominikowi.
41 Podpory zostały dodane, zapewne po to, aby do pew-
nego stopnia ujednolicić kompozycję obu ołtarzy bocznych
ustawionych w prezbiterium. Nastawa umieszczona po stro-
nie Ewangelii ma część środkową ujętą kolumnami. Sama
powstała według sztychu nr 4 z serii nr 160 Habermanna
opublikowanej przez Hertla, zob. Betlej, Zbiór..., ił. 13, 79.
Zapewne z niego zostały zaczerpnięte podpory poprzedza-
jące strukturę drugiego ołtarza, jak wspomniałam, powtarza-
jącą wzór Feuchtmayera.
42 Ołtarz ten obecnie mieści obraz Serce Pana Jezusa,
natomiast w protokole wizytacji określany jest jako św. Jana
Nepomucena. ADR sygn. G 71: Visitatio [...] Decanatuum
Neoburgensis & Maevensis, k. 75 v.
43 Por. przyp. 19.
16
p.w. Wniebowzięcia NMP, ołtarz
św. Barbary, fot. Renata Sulewska
IL. 9. Królów Las, kościół
p.w. św. Mikołaja, ołtarz św. Rocha,
około 1766, fot. Renata Sulewska
sposobów interpretacji wzoru, w tym przypadku
polegający na niewielkiej, lecz widocznej reduk-
cji elementów. Najbogatsze, obficie dekorowane
ornamentem są ołtarze we wsi Królów Las.
Bardziej syntetyczną, ale niepozbawioną walorów
dekoracyjnych formę i indywidualnie zinterpre-
towany ornament prezentuje ołtarz w kościele
w Rajkowach. Pomiędzy tymi rozwiązaniami
sytuują się nastawy z Nowej Cerkwi. Według tego
samego wzoru powstał także ustawiony w obrę-
bie prezbiterium, po stronie epistoły, ołtarz boczny
w kościele p.w. św. Michała Archanioła w Miłora-
dzu40 (ił. 12). Tutaj jednak struktura nastawy opra-
cowana na podstawie ryciny Feuchtmayera jest
jakby tłem dla dwóch kolumn ujmujących pole
środkowe41. Ten sam wzór, ale już bardzo przetwo-
rzony i połączony z innymi, był zapewne źródłem
inspiracji dla twórcy ołtarza bocznego w kaplicy
umiejscowionej na zakończeniu południowej
nawy kościoła w Nowej Cerkwi42. Natomiast re-
tabulum ołtarza bocznego w kościele w Pącze-
wie to przykład połączenia tego wzoru Feucht-
mayera z innym, znanym nam już, tego autora.
Tym samym według którego wykonano nastawy
św. Bernarda z Clairvaux i św. Jana Nepomucena
w Pogódkach43. Pączewska nastawa ma zwieńcze-
nie jak wszystkie z wymienionej grupy, zaś część
dolną jak ołtarze pogódkowskie.
40 W głównym polu tego retabulum umieszczony
jest obraz przedstawiający Marię wręczającą różaniec
św. Dominikowi.
41 Podpory zostały dodane, zapewne po to, aby do pew-
nego stopnia ujednolicić kompozycję obu ołtarzy bocznych
ustawionych w prezbiterium. Nastawa umieszczona po stro-
nie Ewangelii ma część środkową ujętą kolumnami. Sama
powstała według sztychu nr 4 z serii nr 160 Habermanna
opublikowanej przez Hertla, zob. Betlej, Zbiór..., ił. 13, 79.
Zapewne z niego zostały zaczerpnięte podpory poprzedza-
jące strukturę drugiego ołtarza, jak wspomniałam, powtarza-
jącą wzór Feuchtmayera.
42 Ołtarz ten obecnie mieści obraz Serce Pana Jezusa,
natomiast w protokole wizytacji określany jest jako św. Jana
Nepomucena. ADR sygn. G 71: Visitatio [...] Decanatuum
Neoburgensis & Maevensis, k. 75 v.
43 Por. przyp. 19.
16