DOI Artikel:
Barylewska-Szymánska, Ewa: Przyczynek do sytuacji materialnej gdańskich rzeźbiarzy w XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0201
Ewa Barylewska-Szymańska
Przyczynek do sytuacji materialnej gdańskich
rzeźbiarzy w XVIII w.
Rzeźba gdańska XVIII w. nadal czeka na monograficzne opracowanie. Do-
tychczas badacze napotykali trudności z przedstawieniem jej dziejów, brak
bowiem podstawowych badań prezentujących sylwetki poszczególnych mi-
strzów, w wielu przypadkach nazwisk rzeźbiarzy nie można powiązać z dzieła-
mi, a zniszczenie znaczącej części zabytkowej substancji sprawia, że nie sposób
także przeprowadzić wiarygodnych badań porównawczych. Dlatego nie może
dziwić fakt, że również zagadnienie warunków bytowych tej grupy zawodowej
nie zostało dokładniej rozpoznane.
Obecnie można wprawdzie wymienić kilkanaście nazwisk rzeźbiarzy czyn-
nych nad Motławą w XVIII w., jednak trzeba założyć, że w trakcie dalszych
prac nad tymi zagadnieniami poznamy kolejnych rzeźbiarzy, a lista działają-
cych ówcześnie mistrzów ulegnie znacznemu rozszerzeniu. Do bardziej zna-
nych i przywoływanych w literaturze przedmiotu postaci należą: Christoph
Stritzki, Johann Heinrich Meissner, Daniel Eggert, Friedrich Wilhelm Du
But1 czy też Johann Carl Stender. Niektórzy z nich, jak choćby Stritzki2, Mei-
ssner czy Eggert3, doczekali się wprawdzie odrębnego omówienia, jednak
jedynie praca Irmgard Koski z 1936 r. poświęcona Meissnerowi ma charakter
monografii4.
Dla podejmowanych w tym artykule zagadnień mniejsze znaczenie ma dzia-
łalność artystyczna poszczególnych rzeźbiarzy, istotniejsze jest natomiast,
gdzie i w jakich warunkach zamieszkiwali, w jakim rejonie miasta lokowali
swoje pracownie i składy, czy udało im się osiągnąć materialny sukces i jak
przełożył się on na świat otaczających ich przedmiotów. Jak wspomniałam,
dotychczas życie prywatne i warunki bytowe gdańskich rzeźbiarzy nie były
właściwie przedmiotem zainteresowania ani historyków kultury materialnej,
1 Na potrzeby tego tekstu przyjęłam zapis nazwiska według zapisu w inwentarzu. Nazwisko
zapisywane jest również Dubut, zob. Adam Więcek, Dubut (Du But) Fryderyk Wilhelm [w:] Słow-
nik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 2, red. Jolanta
Maurin-Białostocka, Wrocław 1975, s. 106.
2 Elisabeth Kloss, Das Danziger Wohnhaus Schdferei 3 und sein Besitzer Christoph Stritzki,
„Mitteilungen des Westpreussischen Geschichtsvereins” 1926, Jg. 25, s. 25-36.
3 Ewa Barylewska-Szymańska, Daniel Eggert - gdański rzeźbiarz XVIII wieku. Przyczynek
do biografii artysty [w:] Gdańszczanin w Berlinie. Daniel Chodowiecki i kultura 2. połowy XVIII wieku
w Gdańsku. Materiały z sesji, „Dom Uphagena”, red. Edmund Kizik, Ewa Barylewska-Szymańska,
Wojciech Szymański, t. 2, Gdańsk 2002, s. 83-89.
4 Irmgard. Koska, Johann Heinrich Meifiner. Ein Danziger Biłdhauer des 18. Jahrhunderts,
(Danziger kunstgeschichtliche Forschungen, Hg. W. Drost, 3), Danzig 1936.
199
Przyczynek do sytuacji materialnej gdańskich
rzeźbiarzy w XVIII w.
Rzeźba gdańska XVIII w. nadal czeka na monograficzne opracowanie. Do-
tychczas badacze napotykali trudności z przedstawieniem jej dziejów, brak
bowiem podstawowych badań prezentujących sylwetki poszczególnych mi-
strzów, w wielu przypadkach nazwisk rzeźbiarzy nie można powiązać z dzieła-
mi, a zniszczenie znaczącej części zabytkowej substancji sprawia, że nie sposób
także przeprowadzić wiarygodnych badań porównawczych. Dlatego nie może
dziwić fakt, że również zagadnienie warunków bytowych tej grupy zawodowej
nie zostało dokładniej rozpoznane.
Obecnie można wprawdzie wymienić kilkanaście nazwisk rzeźbiarzy czyn-
nych nad Motławą w XVIII w., jednak trzeba założyć, że w trakcie dalszych
prac nad tymi zagadnieniami poznamy kolejnych rzeźbiarzy, a lista działają-
cych ówcześnie mistrzów ulegnie znacznemu rozszerzeniu. Do bardziej zna-
nych i przywoływanych w literaturze przedmiotu postaci należą: Christoph
Stritzki, Johann Heinrich Meissner, Daniel Eggert, Friedrich Wilhelm Du
But1 czy też Johann Carl Stender. Niektórzy z nich, jak choćby Stritzki2, Mei-
ssner czy Eggert3, doczekali się wprawdzie odrębnego omówienia, jednak
jedynie praca Irmgard Koski z 1936 r. poświęcona Meissnerowi ma charakter
monografii4.
Dla podejmowanych w tym artykule zagadnień mniejsze znaczenie ma dzia-
łalność artystyczna poszczególnych rzeźbiarzy, istotniejsze jest natomiast,
gdzie i w jakich warunkach zamieszkiwali, w jakim rejonie miasta lokowali
swoje pracownie i składy, czy udało im się osiągnąć materialny sukces i jak
przełożył się on na świat otaczających ich przedmiotów. Jak wspomniałam,
dotychczas życie prywatne i warunki bytowe gdańskich rzeźbiarzy nie były
właściwie przedmiotem zainteresowania ani historyków kultury materialnej,
1 Na potrzeby tego tekstu przyjęłam zapis nazwiska według zapisu w inwentarzu. Nazwisko
zapisywane jest również Dubut, zob. Adam Więcek, Dubut (Du But) Fryderyk Wilhelm [w:] Słow-
nik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 2, red. Jolanta
Maurin-Białostocka, Wrocław 1975, s. 106.
2 Elisabeth Kloss, Das Danziger Wohnhaus Schdferei 3 und sein Besitzer Christoph Stritzki,
„Mitteilungen des Westpreussischen Geschichtsvereins” 1926, Jg. 25, s. 25-36.
3 Ewa Barylewska-Szymańska, Daniel Eggert - gdański rzeźbiarz XVIII wieku. Przyczynek
do biografii artysty [w:] Gdańszczanin w Berlinie. Daniel Chodowiecki i kultura 2. połowy XVIII wieku
w Gdańsku. Materiały z sesji, „Dom Uphagena”, red. Edmund Kizik, Ewa Barylewska-Szymańska,
Wojciech Szymański, t. 2, Gdańsk 2002, s. 83-89.
4 Irmgard. Koska, Johann Heinrich Meifiner. Ein Danziger Biłdhauer des 18. Jahrhunderts,
(Danziger kunstgeschichtliche Forschungen, Hg. W. Drost, 3), Danzig 1936.
199