DOI Artikel:
Wagner, Arkadiusz: Organizacja i technika pracy w warsztatach snycerskich na Warmii w późnym baroku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0045
Bernarda Schmidta dowodzi też, że ryciny przedstawiające małą architekturę
stanowiły również ogólny wzorzec opracowania rzeźb figuralnych44.
Jako poważne wyzwanie badawcze jawi się określenie, na ile lokalni twórcy
stolarsko-rzeźbiarscy decydowali się na tworzenie własnych projektów małej
architektury Opinie na temat najważniejszych katedralnych realizacji Krzysz-
tofa Peuckera - ołtarza maturalnego i stall - zdają się świadczyć o ograni-
czonym zaufaniu kapituły do jego możliwości projektowych. Nie znaczy
to jednak, że artysta nie był w stanie spełnić oczekiwań zleceniodawców wyż-
szego szczebla. Symptomatyczne w tej kwestii okazuje się nadanie mu przez
biskupa warmińskiego Teodora Potockiego funkcji diecezjalnego geometry
w uznaniu wzniesienia ołtarza głównego w kościele jezuitów w Świętej Lipce45.
Odosobnienie na mapie artystycznej tzw. peuckerowskiego typu ołtarza, sze-
roko rozpowszechnionego na Warmii od początku drugiej dekady XVIII w.
aż po lata pięćdziesiąte tego stulecia, skłoniło Mariusza Smolińskiego do wysu-
nięcia hipotezy o samodzielnym projektowaniu ołtarzy przez Jana Chrystiana
Schmidta46. O praktyce tej zdaje się też świadczyć znamienne dla jego realizacji
umiejętne dostosowanie struktury retabulum do zastanej architektury goty-
ckiej i barokowej, czego najlepszym przykładem jest ołtarz główny w kościele
archiprezbiterialnym w Ornecie47.
Rozpatrując kwestię proporcji między pierwiastkiem obcym a własnym,
nawet w obiektach kopiowanych z grafiki, należy w końcu wziąć pod uwagę
ograniczanie się ilustracji wzornikowych do ukazywania formy artystycznej
(niekiedy z rozrysem planu). Fakt ten powodował, że wyzwania natury tech-
nicznej musiały być podejmowane samodzielnie przez wykonawcę, co wyma-
gało już odpowiednich szkiców.
Bezpośrednia praca rzeźbiarska w drewnie była poprzedzona pozy-
skaniem odpowiedniego surowca. W lokalnych warunkach niemal bez
wyjątku było nim drewno lipy, co podyktowane było zarówno łatwością jego
obróbki, jak i dostępnością (il. 1). Gatunki drewna iglastego (świerk i sosna)
44 Ibidem, s. 141.
45 Ulbrich, Geschichte der Bildhauerkunst..., s. 553, Poschmann, 600 Jahre..., s. 302,
Smoliński, Rzeźbiarz Jan Chrystian Schmidt..., s. 24.
46 Mariusz Smoliński, Die Altdre in Ermland in der ersten Hałfte des 18. Jahrhunderts
[w:] Wanderungen. Kunstłer - Kunstwerk - Motiv - Stifter / Wędrówki. Artysta - Dzieło - Wzorzec
- Fundator, Beitrage der 10. Tagung des Arbeitkreises deutscher und polnischer Kunsthistori-
ker in Warschau, 25.-28. September 2003 / Materiały X Konferencji Grupy Roboczej Polskich
i Niemieckich Historyków Sztuki w Warszawie, 25-28 września 2003 r., red. Małgorzata Omi-
lanowska, Anna Straszewska, Warszawa 2005, s. 283-284; Smoliński, Rzeźbiarz Jan Chrystian
Schmidt..., s. 118-121.
47 Arkadiusz Wagner, Problemy atrybucyjne późnobarokowej rzeźby warmińskiej. J. Chr.
Schmidt, J. Frey i K. Perwanger a barokizacja kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Ornecie,
„Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2001, nr 1, s. 20-21; Smoliński, Rzeźbiarz Jan Chrystian
Schmidt..., s. 62-65.
Organizacja
i technika pracy
w warsztatach
snycerskich...
43
stanowiły również ogólny wzorzec opracowania rzeźb figuralnych44.
Jako poważne wyzwanie badawcze jawi się określenie, na ile lokalni twórcy
stolarsko-rzeźbiarscy decydowali się na tworzenie własnych projektów małej
architektury Opinie na temat najważniejszych katedralnych realizacji Krzysz-
tofa Peuckera - ołtarza maturalnego i stall - zdają się świadczyć o ograni-
czonym zaufaniu kapituły do jego możliwości projektowych. Nie znaczy
to jednak, że artysta nie był w stanie spełnić oczekiwań zleceniodawców wyż-
szego szczebla. Symptomatyczne w tej kwestii okazuje się nadanie mu przez
biskupa warmińskiego Teodora Potockiego funkcji diecezjalnego geometry
w uznaniu wzniesienia ołtarza głównego w kościele jezuitów w Świętej Lipce45.
Odosobnienie na mapie artystycznej tzw. peuckerowskiego typu ołtarza, sze-
roko rozpowszechnionego na Warmii od początku drugiej dekady XVIII w.
aż po lata pięćdziesiąte tego stulecia, skłoniło Mariusza Smolińskiego do wysu-
nięcia hipotezy o samodzielnym projektowaniu ołtarzy przez Jana Chrystiana
Schmidta46. O praktyce tej zdaje się też świadczyć znamienne dla jego realizacji
umiejętne dostosowanie struktury retabulum do zastanej architektury goty-
ckiej i barokowej, czego najlepszym przykładem jest ołtarz główny w kościele
archiprezbiterialnym w Ornecie47.
Rozpatrując kwestię proporcji między pierwiastkiem obcym a własnym,
nawet w obiektach kopiowanych z grafiki, należy w końcu wziąć pod uwagę
ograniczanie się ilustracji wzornikowych do ukazywania formy artystycznej
(niekiedy z rozrysem planu). Fakt ten powodował, że wyzwania natury tech-
nicznej musiały być podejmowane samodzielnie przez wykonawcę, co wyma-
gało już odpowiednich szkiców.
Bezpośrednia praca rzeźbiarska w drewnie była poprzedzona pozy-
skaniem odpowiedniego surowca. W lokalnych warunkach niemal bez
wyjątku było nim drewno lipy, co podyktowane było zarówno łatwością jego
obróbki, jak i dostępnością (il. 1). Gatunki drewna iglastego (świerk i sosna)
44 Ibidem, s. 141.
45 Ulbrich, Geschichte der Bildhauerkunst..., s. 553, Poschmann, 600 Jahre..., s. 302,
Smoliński, Rzeźbiarz Jan Chrystian Schmidt..., s. 24.
46 Mariusz Smoliński, Die Altdre in Ermland in der ersten Hałfte des 18. Jahrhunderts
[w:] Wanderungen. Kunstłer - Kunstwerk - Motiv - Stifter / Wędrówki. Artysta - Dzieło - Wzorzec
- Fundator, Beitrage der 10. Tagung des Arbeitkreises deutscher und polnischer Kunsthistori-
ker in Warschau, 25.-28. September 2003 / Materiały X Konferencji Grupy Roboczej Polskich
i Niemieckich Historyków Sztuki w Warszawie, 25-28 września 2003 r., red. Małgorzata Omi-
lanowska, Anna Straszewska, Warszawa 2005, s. 283-284; Smoliński, Rzeźbiarz Jan Chrystian
Schmidt..., s. 118-121.
47 Arkadiusz Wagner, Problemy atrybucyjne późnobarokowej rzeźby warmińskiej. J. Chr.
Schmidt, J. Frey i K. Perwanger a barokizacja kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Ornecie,
„Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2001, nr 1, s. 20-21; Smoliński, Rzeźbiarz Jan Chrystian
Schmidt..., s. 62-65.
Organizacja
i technika pracy
w warsztatach
snycerskich...
43