DOI Artikel:
Kriegseisen, Anna: Konstrukcja i techniki montażu oraz wykończenia ołtarzy i epitafiów powstałych w gdańskich warsztatach kamieniarskich w XVII w.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0064
IL 6. Elementy ołtarza Ecce Homo, dawniej z kościoła p.w. św. Brygidy w Gdańsku, przygotowane do
montażu w kościele p.w. św. św. Piotra i Pawła w Gdańsku, fot. Anna Kriegseisen
We wszystkich obiektach, które zostały rozmontowane podczas prac kon-
serwatorskich, widoczna jest oszczędność materiału. W sposób szczególny
dotyczy to alabastru. Najbardziej charakterystycznym przejawem oszczędno-
ści materiału jest dublowanie piaskowcem gotlandzkim uszaków i podwieszeń
alabastrowych. Elementy takie często wykuwano z wielu niewielkich fragmen-
tów o powierzchni około 20-30 cm2, o jak najmniejszej grubości - w partiach
tła cieńszej niż 1 cm. Miękkość alabastru pozwala na bardzo głębokie wybie-
ranie kamienia bez obawy uszkodzenia rzeźbionej części, ale duże różnice głę-
bokości powodują, że element jest podatny na uszkodzenia, stąd konieczność
dzielenia większych kompozycji na mniejsze odcinki9. Uszak składano z wielu
płytek, które zawieszano i klejono na podkładzie z piaskowca. Podkład taki,
powtarzający obrys uszaka, umieszczano w wykutym na wymiar gnieździe
w murze. Podkład mógł być jednorodny, jak we wspomnianym już ołtarzu
Ecce Homo (il. 7), lub też mógł składać się z wielu części, jak w epitafium Anny
księżnej von Croy und Arschott w kościele zamkowym p.w. św. Jacka w Słupsku
(Hans Caspar Gockheller, przed 166510). Dublażowe piaskowce zawieszano
na dyblach mocowanych w murze i wklejano za pomocą zaprawy wapien-
nej. Od lica montowano w nich niewielkie drewniane, dębowe dybie, które
9 O właściwościach i technice opracowania alabastru zob. Anna Kriegseisen, Alabaster
jako materiał rzeźbiarski - cechy materiałowe, polichromia, zniszczenia [w:] Materia światła
i ciała..., s. 62-100.
10 Jacek Kriegseisen, Epitafium Anny księżnej von Croy und Arschott w dawnym kościele
zamkowym w Słupsku. Datowanie i program treściowo-artystyczny, „Barok” 2000, t. 7, nr 1,
s. 165-175.