DOI Artikel:
Wardzyński, Michał: Marmo bianco statuario z Carrary oraz inne importowane gatunki marmurów włoskich w małej architekturze i rzeźbie na terenie dawnej Rzeczypospolitej od XVI do końca XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0099
Ważnym śladem zainteresowania marmurem z Carrary na dworze kró-
lewskim jest zapis z 1595 r. w kontrakcie zawartym między królową-wdową
Anną Jagiellonką a architektem i rzeźbiarzem nadwornym Santi Guccim
Fiorentino (najprawdopodobniej tożsamym z Santim della Camilla zwa-
nym Gucci)17 na wystawienie nagrobka królowi Stefanowi Batoremu. Marmo
bianco statuario z Carrary nazwany w nim potocznie genueńskim (ze względu
na najważniejszy podówczas port wysyłkowy w tej części Italii), wybrano jako
alternatywę do wykonania umieszczonego na płycie wizerunku królewskiego
en pied18. Stało się to jednak wiele lat po dwóch podobnych, uwieńczonych suk-
cesem habsburskich realizacjach na północ od Alp: Filipa Pięknego Sabaudz-
kiego i Małgorzaty Austriaczki w zespole klasztornym Brou w Bourgen-Bresse
w Burgundii (Conrad Meit, 1530-1532; marmur z Carrary)19, następnie cesarzy
Ferdynanda I, Maksymiliana II i Anny Jagiellonki w katedrze św. Wita na Hrad-
czanach w Pradze (Alexander Colijn, 1568-1589; biały marmur z Ratschings pod
Sterzing w Tyrolu Południowym, mający na wyraźne życzenie cesarza naślado-
wać nieosiągalny nad Innem, Dunajem i Wełtawą sławny kamień kararyjski)20
i pary arcyksiążęcej Karla II i Anny Marii Bawarskiej w opactwie benedyktyń-
skim w Seckau w Styrii (1587-1612, proj. i wyk. Alexander de Verda i Seba-
stiano Carlone)21.
Trzy przykłady dzieł rzeźbiarskich z tego marmuru22 w XVI w. w Rzeczy-
pospolitej są bez wyjątku importami włoskimi. Są to kolejno: wspomniane
Kielce 1973, s. 42-56; Stanisław Oterman, Stare i nowe dzieje eksploatacji i obróbki wapieni piń-
czowskich oraz marmurów kieleckich, Pińczów 1980, s. 25-49.
17 Fischinger, Santi Gucci..., s. 38, aneks 1.30, il. 46. Na temat pochodzenia artysty jego
edukacji oraz pierwszych lat praktyki zawodowej we Florencji zob. Ferrante Loffredo, Un con-
tribute alia biografia Fiorentini di Santi Gucci, „Biuletyn Historii Sztuki” 2007, nr 1-2, s. 23-30.
18 Jerzy Kowalczyk, Pierwszy projekt Santi Gucciego nagrobka Stefana Batorego [w:] Pol-
ska i Europa w dobie nowożytnej, Materiały konferencji dedykowanej Profesorowi Juliuszowi
A. Chrościckiemu, red. Andrzej Rottermund i in., Warszawa 2009, s. 518-519, 523, 525, aneks,
il. 2. Na temat handlu marmurem kararyjskim w Genui zob. Roberto Santamaria, II marmo di
Carrara e il porto di Genova nei secoli XVII e XVIII, „La Casana” 2004, n 1, s. 28-39.
19 Wilhelm Vóge, Konrad Meit und die Grabdenkmaler in Brou, „ Jahrbuch der Preufiischen
Kunstsammlungen” 1908, Bd. 29, H. 2, s. 77-118; Annę Baresel-Brand, Grabdenkmaler nordeu-
ropaischer Furstenhauser im Zeitalter der Renaissance 1550-1650, Kiel 2007, s. 28-30, il. 1.
20 Helga Dressier, Alexander Colin, dysertacja doktorska, Karlsruhe 1973, s. 65, 180, przy-
pisy 372-374, il. 138-148, 151-153; Baresel-Brand, Grabdenkmaler nordeuropaischer Fursten-
hauser..., s. 41, il. nlb.
21 Benno Roth, Das Habsburger-Mausoleum in der Seckauer Basilika, Seckau 1958 (= Seckauer
geschichtliche Studien, Bd. 14), passim.
22 Znakomite tondo z płaskorzeźbą Madonny z pracowni Andrei della Robbia z końca
XV w. (dar papieża Leona X dla prymasa Jana Łaskiego z 1515 r., przekazany przezeń do kole-
giaty w Łasku) okazuje się być wyrobem z białawej odmiany alabastru z toskańskiej Volterry.
Na temat tego dzieła zob. Łódź, Archiwum Archidiecezjalne (AAŁ), Akta Dekanatu Łaskiego
(ADŁ), 67, Inwentarze kolegiaty łaskiej 1697-1761, k. 89r; AAŁ, ADŁ 68, Akta kolegiaty łaskiej
1700-1742, k. 5v. Zob. też: Marian Sokołowski, Sprawozdania z posiedzeń Komisyi historyi sztuki
za czas od 1 stycznia do 31 grudnia 1897 r., „Sprawozdania Komisji do Badań Historii Sztuki”
97
Marmo bianco
statuario
z Carrary...
lewskim jest zapis z 1595 r. w kontrakcie zawartym między królową-wdową
Anną Jagiellonką a architektem i rzeźbiarzem nadwornym Santi Guccim
Fiorentino (najprawdopodobniej tożsamym z Santim della Camilla zwa-
nym Gucci)17 na wystawienie nagrobka królowi Stefanowi Batoremu. Marmo
bianco statuario z Carrary nazwany w nim potocznie genueńskim (ze względu
na najważniejszy podówczas port wysyłkowy w tej części Italii), wybrano jako
alternatywę do wykonania umieszczonego na płycie wizerunku królewskiego
en pied18. Stało się to jednak wiele lat po dwóch podobnych, uwieńczonych suk-
cesem habsburskich realizacjach na północ od Alp: Filipa Pięknego Sabaudz-
kiego i Małgorzaty Austriaczki w zespole klasztornym Brou w Bourgen-Bresse
w Burgundii (Conrad Meit, 1530-1532; marmur z Carrary)19, następnie cesarzy
Ferdynanda I, Maksymiliana II i Anny Jagiellonki w katedrze św. Wita na Hrad-
czanach w Pradze (Alexander Colijn, 1568-1589; biały marmur z Ratschings pod
Sterzing w Tyrolu Południowym, mający na wyraźne życzenie cesarza naślado-
wać nieosiągalny nad Innem, Dunajem i Wełtawą sławny kamień kararyjski)20
i pary arcyksiążęcej Karla II i Anny Marii Bawarskiej w opactwie benedyktyń-
skim w Seckau w Styrii (1587-1612, proj. i wyk. Alexander de Verda i Seba-
stiano Carlone)21.
Trzy przykłady dzieł rzeźbiarskich z tego marmuru22 w XVI w. w Rzeczy-
pospolitej są bez wyjątku importami włoskimi. Są to kolejno: wspomniane
Kielce 1973, s. 42-56; Stanisław Oterman, Stare i nowe dzieje eksploatacji i obróbki wapieni piń-
czowskich oraz marmurów kieleckich, Pińczów 1980, s. 25-49.
17 Fischinger, Santi Gucci..., s. 38, aneks 1.30, il. 46. Na temat pochodzenia artysty jego
edukacji oraz pierwszych lat praktyki zawodowej we Florencji zob. Ferrante Loffredo, Un con-
tribute alia biografia Fiorentini di Santi Gucci, „Biuletyn Historii Sztuki” 2007, nr 1-2, s. 23-30.
18 Jerzy Kowalczyk, Pierwszy projekt Santi Gucciego nagrobka Stefana Batorego [w:] Pol-
ska i Europa w dobie nowożytnej, Materiały konferencji dedykowanej Profesorowi Juliuszowi
A. Chrościckiemu, red. Andrzej Rottermund i in., Warszawa 2009, s. 518-519, 523, 525, aneks,
il. 2. Na temat handlu marmurem kararyjskim w Genui zob. Roberto Santamaria, II marmo di
Carrara e il porto di Genova nei secoli XVII e XVIII, „La Casana” 2004, n 1, s. 28-39.
19 Wilhelm Vóge, Konrad Meit und die Grabdenkmaler in Brou, „ Jahrbuch der Preufiischen
Kunstsammlungen” 1908, Bd. 29, H. 2, s. 77-118; Annę Baresel-Brand, Grabdenkmaler nordeu-
ropaischer Furstenhauser im Zeitalter der Renaissance 1550-1650, Kiel 2007, s. 28-30, il. 1.
20 Helga Dressier, Alexander Colin, dysertacja doktorska, Karlsruhe 1973, s. 65, 180, przy-
pisy 372-374, il. 138-148, 151-153; Baresel-Brand, Grabdenkmaler nordeuropaischer Fursten-
hauser..., s. 41, il. nlb.
21 Benno Roth, Das Habsburger-Mausoleum in der Seckauer Basilika, Seckau 1958 (= Seckauer
geschichtliche Studien, Bd. 14), passim.
22 Znakomite tondo z płaskorzeźbą Madonny z pracowni Andrei della Robbia z końca
XV w. (dar papieża Leona X dla prymasa Jana Łaskiego z 1515 r., przekazany przezeń do kole-
giaty w Łasku) okazuje się być wyrobem z białawej odmiany alabastru z toskańskiej Volterry.
Na temat tego dzieła zob. Łódź, Archiwum Archidiecezjalne (AAŁ), Akta Dekanatu Łaskiego
(ADŁ), 67, Inwentarze kolegiaty łaskiej 1697-1761, k. 89r; AAŁ, ADŁ 68, Akta kolegiaty łaskiej
1700-1742, k. 5v. Zob. też: Marian Sokołowski, Sprawozdania z posiedzeń Komisyi historyi sztuki
za czas od 1 stycznia do 31 grudnia 1897 r., „Sprawozdania Komisji do Badań Historii Sztuki”
97
Marmo bianco
statuario
z Carrary...