DOI Artikel:
Wardzyński, Michał: Marmo bianco statuario z Carrary oraz inne importowane gatunki marmurów włoskich w małej architekturze i rzeźbie na terenie dawnej Rzeczypospolitej od XVI do końca XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0104
Michał
Wardzyński
wykonane, obejmujące początkowo wyłącznie reliefowe lub płaskorzeźbione
płyty nagrobne, w drugiej połowie XVII i w pierwszej połowie XVIII w. zdo-
minowały kamieniarstwo dolnośląskie i były eksportowane do Czech oraz
na teren Rzeczypospolitej. Przykładem takiego wczesnego importu jest płyta,
z której w poznańskim warsztacie Heinricha Horsta, posługującym się także
różnymi gatunkami marmurów i barwnych wapieni z Czech oraz Niderlan-
dów Hiszpańskich, odkuto w latach 1584-1603 effigies wiązane ze Stanisła-
wem Górką, wojewodą poznańskim (zm. 1592), umieszczone w rodowym
mauzoleum tej możnowładczej rodziny przy dawnym kościele ewangelicko -
-reformowanym w Kórniku pod Poznaniem (ił. 5)36.
II. 5. Kórnik, kościół parafialny, płyta figuralna z nagrobka Stanisława Górki (zm. 1592), 1584-
1603, wyk. Heinrich Horst z Groningen z warsztatem, marmur z Velkich Kunetic i Supikovic,
fot. Michał Wardzyński, 2008
Na obszarze Rzeszy Niemieckiej, w Górnej Frankonii od XIV w. funkcjonował
ponadto ważny ośrodek kamieniarsko-rzeźbiarski w Wunsiedel koło Bayreuth
(region Fichtelgebirge, cz. Smrćiny), w którym w ciągu XVI w. wykorzystywano
pochodzący w miejscowych złóż nieopodal Holenbrunn śnieżnobiały, gruboziar-
nisty marmur. Podobnie jak w przypadku kamienia ze Śląska struktura tej skały
miała układ warstwowy, jednak pomarańczowawe, rzadziej brązowawe przebar-
wienia hematytowe przybrały w nim kształt układających się regularnych, deli-
katnych smug różnej grubości. Marmur ten zdominował środowisko rzeźbiarskie
całej Frankonii, Górnego Palatynatu i Bawarii, w którym był wykorzystywany
przede wszystkim w produkcji płyt nagrobnych i reliefów figuralnych37.
Daniel Pivko, Najpouzivanejsie dekoraćne kamene v historii Slovenska, Bratislava 2010, s. 51,
tu literatura.
36 Wardzyński, Marmury i wapieniepołudniowoniderlandzkie..., s. 319-320; por. Mariusz
Karpowicz, O niektórych figurach w polskich nagrobkach XVI-XVII w., „Biuletyn Historii Sztuki”
2010, nr 1-2, s. 55-56, il. Tl, 29c, 30b.
37 Friedrich Muller, Bayerns steinreiche Ecke, Hof 1990, s. 32, 35, 39.
102
Wardzyński
wykonane, obejmujące początkowo wyłącznie reliefowe lub płaskorzeźbione
płyty nagrobne, w drugiej połowie XVII i w pierwszej połowie XVIII w. zdo-
minowały kamieniarstwo dolnośląskie i były eksportowane do Czech oraz
na teren Rzeczypospolitej. Przykładem takiego wczesnego importu jest płyta,
z której w poznańskim warsztacie Heinricha Horsta, posługującym się także
różnymi gatunkami marmurów i barwnych wapieni z Czech oraz Niderlan-
dów Hiszpańskich, odkuto w latach 1584-1603 effigies wiązane ze Stanisła-
wem Górką, wojewodą poznańskim (zm. 1592), umieszczone w rodowym
mauzoleum tej możnowładczej rodziny przy dawnym kościele ewangelicko -
-reformowanym w Kórniku pod Poznaniem (ił. 5)36.
II. 5. Kórnik, kościół parafialny, płyta figuralna z nagrobka Stanisława Górki (zm. 1592), 1584-
1603, wyk. Heinrich Horst z Groningen z warsztatem, marmur z Velkich Kunetic i Supikovic,
fot. Michał Wardzyński, 2008
Na obszarze Rzeszy Niemieckiej, w Górnej Frankonii od XIV w. funkcjonował
ponadto ważny ośrodek kamieniarsko-rzeźbiarski w Wunsiedel koło Bayreuth
(region Fichtelgebirge, cz. Smrćiny), w którym w ciągu XVI w. wykorzystywano
pochodzący w miejscowych złóż nieopodal Holenbrunn śnieżnobiały, gruboziar-
nisty marmur. Podobnie jak w przypadku kamienia ze Śląska struktura tej skały
miała układ warstwowy, jednak pomarańczowawe, rzadziej brązowawe przebar-
wienia hematytowe przybrały w nim kształt układających się regularnych, deli-
katnych smug różnej grubości. Marmur ten zdominował środowisko rzeźbiarskie
całej Frankonii, Górnego Palatynatu i Bawarii, w którym był wykorzystywany
przede wszystkim w produkcji płyt nagrobnych i reliefów figuralnych37.
Daniel Pivko, Najpouzivanejsie dekoraćne kamene v historii Slovenska, Bratislava 2010, s. 51,
tu literatura.
36 Wardzyński, Marmury i wapieniepołudniowoniderlandzkie..., s. 319-320; por. Mariusz
Karpowicz, O niektórych figurach w polskich nagrobkach XVI-XVII w., „Biuletyn Historii Sztuki”
2010, nr 1-2, s. 55-56, il. Tl, 29c, 30b.
37 Friedrich Muller, Bayerns steinreiche Ecke, Hof 1990, s. 32, 35, 39.
102