DOI Artikel:
Wardzyński, Michał: Marmo bianco statuario z Carrary oraz inne importowane gatunki marmurów włoskich w małej architekturze i rzeźbie na terenie dawnej Rzeczypospolitej od XVI do końca XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0114
IL 15. Warszawa, Villa Re-
gia / Pałac Kazimierzow-
ski, ogród, destrukt figury
putta zamierzającego się
maczugą z fontanny (obec-
nie w lapidarium Muzeum
Warszawy), około 1637,
wyk. nieustalony figurali-
sta florencki z kręgu Pietra
Tacca albo Giovanni Bat-
tista Falconi (atryb.), mar-
mur apuański, fot. Michał
Wardzyński, 2006
a znajdującą się pierwotnie w ogrodzie Villa Regia?)69, cztery
bogato dekorowane brzuśce waz (ii. 16)70, następnie ozdo-
biona espagnolette wolutowa konsola z nieustalonego portalu
albo kominka, zdeponowana wtórnie w Galerii Rzeźby Pol-
skiej Muzeum Łazienek Królewskich71. Ich uzupełnieniem
są drobne fragmenty architektoniczne wydobyte w latach
2011-2015 z Wisły w Warszawie przez zespół naukowy pro-
jektu „Wisła 1655-1906-2009. Interdyscyplinarne badania dna
rzek” kierowany przez dr. Huberta Kowalskiego z Instytutu Ar-
cheologii UW (kapitele i bazy kolumn toskańskich, para obe-
lisków, baza filarka, dwie koliste podstawy waz, kwadratowe
płytki posadzkowe)72. Wedle przedwojennej relacji Szymona
Zajczyka, podtrzymanej przez Władysława Tomkiewicza,
Władysław IV nabył w tym okresie w Rzymie lub Italii pewną
kolekcję rzeźb antycznych lub ich kopii, wykonanych natural-
nie w tym samym szlachetnym kararyjskim materiale73.
Kolekcję taką mieścił też warszawski pałac Jerzego Osso-
lińskiego, kanclerza wielkiego koronnego, w którego repre-
zentacyjnej Sali Wielkiej na piano nobile Jarzębski opisał gale-
rię określonych jako starodawne białomarmurowych popiersi
cesarzy rzymskich74. W kręgu projektantów i rzeźbiarzy
królewskich powstał w tym czasie w warszawskiej archiko-
legiacie jeszcze tylko jeden pomnik nagrobny - koniuszego
nadwornego Wojciecha Baryczki (zm. 1643), sprawiony
sumptem synów (il. 17)75.
69 Por. ibidem, s. 38-40, tabl. XVIII.
70 Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, nr inw. 2929,2930, 2931. Por. Sztuka warszawska
od średniowiecza do połowy XX wieku. Katalog wystawy jubileuszowej zorganizowanej w stu-
lecie powstania Muzeum Narodowego 1862-1962, oprać, zbiorowe, Warszawa 1962, s. 92-93,
poz. kat. 178-179; Jerzy Lileyko, Zamek warszawski, rezydencja królewska i siedziba władz Rze-
czypospolitej 1569-1763, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984, s. 92, 122.
71 Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Stara Oranżeria, Galeria Rzeźby Polskiej,
nr inw. MŁ 3681. Obiekt nieopracowany. Por. Katarzyna Mikocka-Rachubowa, Galeria rzeźby
w Starej Pomarańczami: przewodnik, Warszawa 1989.
72 Szanownemu Koledze dr. Hubertowi Kowalskiemu (Instytut Archeologii UW, Muzeum
Uniwersytetu Warszawskiego), kierownikowi tego projektu naukowego, chciałbym w tym miej-
scu serdecznie podziękować za umożliwienie mi zapoznania się z tymi zabytkami i odkryciami
uczestników projektu oraz za propozycję współpracy w zakresie konsultacji spraw artystycznych.
73 Tomkiewicz, Zbiory artystyczne..., s. 40, przypisy 36-38.
74 Adama Jarzębskiego Gościniec albo Opisanie Warszawy 1643 r.. Warszawa 1909, s. 94.
Sprawy tej nie poruszył w analizie dekoracji tej sali Zbigniew Bania. Por. idem, Górna sala war-
szawskiego pałacu kanclerza Jerzego Ossolińskiego, „Archaeologia Historica Polonia” 2005, nr 1,
s. 309-317.
75 Pomnik ten został częściowo przekształcony w drugiej połowie XIX w. poprzez doda-
nie kilku elementów neobarokowych odkutych w marmo bianco statuario di Carrara: konsoli
112