DOI Artikel:
Wardzyński, Michał: Marmo bianco statuario z Carrary oraz inne importowane gatunki marmurów włoskich w małej architekturze i rzeźbie na terenie dawnej Rzeczypospolitej od XVI do końca XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0128
Michał kalcytu i spękaniami kamień Giallo ocra di Siena119. Znany od czasów rzym-
Wardzyński skich i już wtedy bardzo wysoko ceniony, stał się on w epoce nowożytnej w Ita-
lii ze względu na swoje nieprzeciętne walory estetyczne i niewielką bloczność,
razem z wymienionym Verde alpi, jednym z materiałów dekoracyjnych uży-
wanych najczęściej w technice tagliapietra i pietra dura120, a następnie imitacji
w kompozycjach scaglioli. Z tego samego materiału odkuto trzy rozetki deko-
rujące taśmowe obejmy wieńca, którego boczne ozdoby w kształcie gładko
opracowanych trójlistnych wykwitów zredagowano w marmo bianco statuario
albo jednej z odmian białych wapieni z Orsery i Rovigno.
Zainicjowana w 1619 r. na potrzeby Zygmunta III Wazy wielka dostawa
wapieni mozańskich oraz marmurów z Carrary i Valle d’Aosta via Gdańsk i Kró-
lewiec odpowiednio do Warszawy i Wilna przyniosła wkrótce zastosowanie tych
gatunków materiałów kamieniarskich poza ścisłym kręgiem mecenatu królew-
skiego. Jednym z beneficjentów był zaangażowany w całe to przedsięwzięcie
rzeźbiarz i kamieniarz królewiecki czynny w Wilnie - Niderlandczyk Jan Philip-
pijn Wallon, którego warsztat w lecie 1629 r. wzniósł w otaczanym opieką przez
rodzinę Lwa Sapiehy, kanclerza i hetmana wielkiego litewskiego, kościele Bernar-
dynek p.w. św. Michała Archanioła dolną monumentalną kondygnację ołtarza
głównego121. Obok Noir de Namur, Noir de Dinant i Rouge griotte zastosował on
w płycinach cokołu i piedestałów podpór również marmur Verde alpi / alpina.
II. 31. Warszawa, Villa Regia / Pałac Kazimierzowski,
ogród, destrukt posągu delfina z fontanny (obecnie
w lapidarium Muzeum Warszawy), około 1637,
wyk. nieustalony figuralista florencki albo Giovanni
Battista Falconi (atryb.), marmur Bardiglio (?),
fot. Michał Wardzyński, 2006
Spośród omówionych wcześniej
marmurowych florenckich rzeźb za-
mówionych w 1637 r. przez króla
Władysława IV Wazę do ogrodu rezy-
dencji Villae Regiae przy Krakowskim
Przedmieściu zachował się do dziś
tylko delfin z dawnej fontanny, wy-
dobyty w 1906 r. z dna Wisły (ił. 31).
Odkuto go być może w omówionym
wcześniej marmurze Bardiglio z Car-
rary, a myląca dzisiejsza brunatno-
-zielonkawa barwa na powierzchni
kamienia jest efektem długotrwałego
zanurzenia rzeźby w mule rzecznym.
119 Ibidem, s. 324-325, tabl. XVIIIa; Dubarry de Lassale, Identifying marble..., s. 134-135,
nr 49.
120 Filippo M. Tuena, I marmi commesi nel tardo rinascimento Romano [w:] Marmi antichi,
Repertorio, red. Raniero Gnoli oraz Maria C. Marchei i Attilia Sironi, s. 81-97, il. 28, 31-33.
121 Michał Wardzyński, Z zagadnień genezy i przekształceń struktury architektonicznej ołta-
rza głównego w kościele Św. Michała Archanioła w Wilnie, „Ikonotheka” 2004, t. 17, s. 119,124,
126-127, 133-134, ił. 2, 3, tu źródła i literatura.
126
Wardzyński skich i już wtedy bardzo wysoko ceniony, stał się on w epoce nowożytnej w Ita-
lii ze względu na swoje nieprzeciętne walory estetyczne i niewielką bloczność,
razem z wymienionym Verde alpi, jednym z materiałów dekoracyjnych uży-
wanych najczęściej w technice tagliapietra i pietra dura120, a następnie imitacji
w kompozycjach scaglioli. Z tego samego materiału odkuto trzy rozetki deko-
rujące taśmowe obejmy wieńca, którego boczne ozdoby w kształcie gładko
opracowanych trójlistnych wykwitów zredagowano w marmo bianco statuario
albo jednej z odmian białych wapieni z Orsery i Rovigno.
Zainicjowana w 1619 r. na potrzeby Zygmunta III Wazy wielka dostawa
wapieni mozańskich oraz marmurów z Carrary i Valle d’Aosta via Gdańsk i Kró-
lewiec odpowiednio do Warszawy i Wilna przyniosła wkrótce zastosowanie tych
gatunków materiałów kamieniarskich poza ścisłym kręgiem mecenatu królew-
skiego. Jednym z beneficjentów był zaangażowany w całe to przedsięwzięcie
rzeźbiarz i kamieniarz królewiecki czynny w Wilnie - Niderlandczyk Jan Philip-
pijn Wallon, którego warsztat w lecie 1629 r. wzniósł w otaczanym opieką przez
rodzinę Lwa Sapiehy, kanclerza i hetmana wielkiego litewskiego, kościele Bernar-
dynek p.w. św. Michała Archanioła dolną monumentalną kondygnację ołtarza
głównego121. Obok Noir de Namur, Noir de Dinant i Rouge griotte zastosował on
w płycinach cokołu i piedestałów podpór również marmur Verde alpi / alpina.
II. 31. Warszawa, Villa Regia / Pałac Kazimierzowski,
ogród, destrukt posągu delfina z fontanny (obecnie
w lapidarium Muzeum Warszawy), około 1637,
wyk. nieustalony figuralista florencki albo Giovanni
Battista Falconi (atryb.), marmur Bardiglio (?),
fot. Michał Wardzyński, 2006
Spośród omówionych wcześniej
marmurowych florenckich rzeźb za-
mówionych w 1637 r. przez króla
Władysława IV Wazę do ogrodu rezy-
dencji Villae Regiae przy Krakowskim
Przedmieściu zachował się do dziś
tylko delfin z dawnej fontanny, wy-
dobyty w 1906 r. z dna Wisły (ił. 31).
Odkuto go być może w omówionym
wcześniej marmurze Bardiglio z Car-
rary, a myląca dzisiejsza brunatno-
-zielonkawa barwa na powierzchni
kamienia jest efektem długotrwałego
zanurzenia rzeźby w mule rzecznym.
119 Ibidem, s. 324-325, tabl. XVIIIa; Dubarry de Lassale, Identifying marble..., s. 134-135,
nr 49.
120 Filippo M. Tuena, I marmi commesi nel tardo rinascimento Romano [w:] Marmi antichi,
Repertorio, red. Raniero Gnoli oraz Maria C. Marchei i Attilia Sironi, s. 81-97, il. 28, 31-33.
121 Michał Wardzyński, Z zagadnień genezy i przekształceń struktury architektonicznej ołta-
rza głównego w kościele Św. Michała Archanioła w Wilnie, „Ikonotheka” 2004, t. 17, s. 119,124,
126-127, 133-134, ił. 2, 3, tu źródła i literatura.
126