DOI Artikel:
Wardzyński, Michał: Marmo bianco statuario z Carrary oraz inne importowane gatunki marmurów włoskich w małej architekturze i rzeźbie na terenie dawnej Rzeczypospolitej od XVI do końca XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0129
Rzeźba gdańska i pomorska XVII i XVIII w.
Marmo bianco
statuario
Pionierem importu marmurów włoskich w Gdańsku był Abraham van den zCarrary...
Blocke, w którego znakomitych dziełach pojawiły się one najwcześniej.
We wzniesionym po 1616 r. w farnym kościele Mariackim epitafium Daniela
i Anny Zierenbergów (ił. 32)122 użył on po raz pierwszy w Rzeczypospolitej
w trzonach kolumn sławnego marmuru Portoro
(macchia grande) z kamieniołomu w Monte Castel-
lana na wyspie Portor Venere nieopodal La Spe-
zia122 123. Do odkucia konsoli wspierających podpory
i dolny profil gzymsu belkowania aediculi posłużył
wspomniany już marmur Verde alpi / alpina, nato-
miast w parze prostokątnych wstawek na froncie
fryzu van den Blocke wykorzystał rzadko poza Ita-
lią spotkany, sławny od czasów rzymskich żółtawo-
-fioletowy marmur koralowcowy Broccatello z okolic
hiszpańskiej Tortosy124. Okazałą strukturę powsta-
łego w latach 1607-1625 epitafium rodziny Schach-
mannów Niderlandczyk udekorował licznymi
wstawkami inkrustacyjnymi z ozdobnych kamieni
i starannie dobranych gatunków marmuru i wapieni
typu breccia o barwie czerwonawej, brązowawej, zie-
lonej i czarno-białej (il. 33), z których bez większych
wątpliwości można na obecnym etapie badań ziden-
tyfikować tylko znany od czasów antycznych gatu-
nek Bianco e nero antico (Marmor celticum), zw. też
Grand Antique, wydobywany w łomie Aubert pod
Moulis w Pierenejach francuskich125.
Wśród dzieł tworzących wyposażenie świątyni
cysterskiej w Oliwie, począwszy od zakończenia
blokady szwedzkiej w 1635 r., nieustaleni rzeźbiarze
i kamieniarze gdańscy zaczęli wprowadzać w ele-
mentach architektonicznych, obok wymienionych
II. 32. Gdańsk, kościół Mariacki,
epitafium Zierenbergów, po 1616,
proj. i wyk. Abraham van den
Blocke, marmury: Portoro (macchia
grande), Verde alpi / alpina, Brocatello,
fot. Michał Wardzyński, 2005
już odmian białych marmurów z Carrary, również nieznane tutaj wcześniej
gatunki: omówiony już ciemnozielony Verde alpi / alpina (płyciny cokołów
122 Lech Krzyżanowski, Blocke (Block) Abraham van den [w:] Słownik artystów polskich
i obcych w Polsce działających, 1.1, red. Barbara Maurin Białostocka, Warszawa-Warszawa-Kra-
ków 1971, s. 178-179.
123 Pieri, I marmi d’Italia..., s. 331-332, tabl. XXIXb; Dubarry de Lassale, Identifying mar-
ble..., s. 252-253, nr 129.
124 DuBarry de Lassale, Identifying marble..., poz. kat. nr 70, s. 162-163; Marmi antichi,
Repertorio..., s. 198, il. 52a.
125 Ibidem, poz. kat. nr 120, s. 234-235;, s. 154-155, il. 14a-b.
127
Marmo bianco
statuario
Pionierem importu marmurów włoskich w Gdańsku był Abraham van den zCarrary...
Blocke, w którego znakomitych dziełach pojawiły się one najwcześniej.
We wzniesionym po 1616 r. w farnym kościele Mariackim epitafium Daniela
i Anny Zierenbergów (ił. 32)122 użył on po raz pierwszy w Rzeczypospolitej
w trzonach kolumn sławnego marmuru Portoro
(macchia grande) z kamieniołomu w Monte Castel-
lana na wyspie Portor Venere nieopodal La Spe-
zia122 123. Do odkucia konsoli wspierających podpory
i dolny profil gzymsu belkowania aediculi posłużył
wspomniany już marmur Verde alpi / alpina, nato-
miast w parze prostokątnych wstawek na froncie
fryzu van den Blocke wykorzystał rzadko poza Ita-
lią spotkany, sławny od czasów rzymskich żółtawo-
-fioletowy marmur koralowcowy Broccatello z okolic
hiszpańskiej Tortosy124. Okazałą strukturę powsta-
łego w latach 1607-1625 epitafium rodziny Schach-
mannów Niderlandczyk udekorował licznymi
wstawkami inkrustacyjnymi z ozdobnych kamieni
i starannie dobranych gatunków marmuru i wapieni
typu breccia o barwie czerwonawej, brązowawej, zie-
lonej i czarno-białej (il. 33), z których bez większych
wątpliwości można na obecnym etapie badań ziden-
tyfikować tylko znany od czasów antycznych gatu-
nek Bianco e nero antico (Marmor celticum), zw. też
Grand Antique, wydobywany w łomie Aubert pod
Moulis w Pierenejach francuskich125.
Wśród dzieł tworzących wyposażenie świątyni
cysterskiej w Oliwie, począwszy od zakończenia
blokady szwedzkiej w 1635 r., nieustaleni rzeźbiarze
i kamieniarze gdańscy zaczęli wprowadzać w ele-
mentach architektonicznych, obok wymienionych
II. 32. Gdańsk, kościół Mariacki,
epitafium Zierenbergów, po 1616,
proj. i wyk. Abraham van den
Blocke, marmury: Portoro (macchia
grande), Verde alpi / alpina, Brocatello,
fot. Michał Wardzyński, 2005
już odmian białych marmurów z Carrary, również nieznane tutaj wcześniej
gatunki: omówiony już ciemnozielony Verde alpi / alpina (płyciny cokołów
122 Lech Krzyżanowski, Blocke (Block) Abraham van den [w:] Słownik artystów polskich
i obcych w Polsce działających, 1.1, red. Barbara Maurin Białostocka, Warszawa-Warszawa-Kra-
ków 1971, s. 178-179.
123 Pieri, I marmi d’Italia..., s. 331-332, tabl. XXIXb; Dubarry de Lassale, Identifying mar-
ble..., s. 252-253, nr 129.
124 DuBarry de Lassale, Identifying marble..., poz. kat. nr 70, s. 162-163; Marmi antichi,
Repertorio..., s. 198, il. 52a.
125 Ibidem, poz. kat. nr 120, s. 234-235;, s. 154-155, il. 14a-b.
127