DOI Artikel:
Wardzyński, Michał: Marmo bianco statuario z Carrary oraz inne importowane gatunki marmurów włoskich w małej architekturze i rzeźbie na terenie dawnej Rzeczypospolitej od XVI do końca XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0130
obu wymienionych retabulów transeptowych z 1635
i 1637 r. oraz trzony kolumn w ołtarzu św. Stanisława
w kaplicy Mariackiej, wykonanym w 1681 r. najpraw-
dopodobniej przez Hansa Michaela Gockhellera126
(il. 34) i Portoro (macchia grande) - trzony kolumn
ołtarza bocznego Zmartwychwstania Pańskiego
z 1645 r. przypisywanego Hansowi Casparowi Goc-
khellerowi127 (il. 35). Pomimo zastosowania pełnej
makroskopowej analizy petrograficznej i porównań
z katalogami marmurów i kamieni dekoracyjnych
z całego obszaru Półwyspu Apenińskiego, Hiszpanii,
Francji i Niderlandów wciąż nierozpoznane pozostają
trzy gatunki marmurów użyte kolejno w poduszko-
wych odcinkach fryzu pary wspomnianych ołtarzy
transeptowych oraz w cokołach analogicznych podpór
nastawy bocznej Czterech Ewangelistów, pochodzą-
cej z lat osiemdziesiątych XVII w.128 (notabene w trzo-
nach kolumn tej ostatniej zastosowany został wyjąt-
kowo brunatno-brązowy górno de woński wapień
Bolechowice spod Chęcin)129, a także w dolnych kon-
solach i detalach predelli obu wspomnianych ołtarzy
dłuta Gockhellerów. Zaznaczmy wyraźnie, że dokład-
nie takie same gatunki czerwonawo-brązowawych,
w części biało użylonych, marmurów i wapieni typu
breccia zaobserwowano w płytkach i bloczkach,
których użyto jako wstawek inkrustacyjnych w coko-
łach i fryzach belkowania struktur omówionej grupy
elbląskich dzieł Leonharda Mertensa, zamówionych
głównie w latach czterdziestych XVII w. przez biskupa Mikołaja Szyszkow-
skiego do katedry we Fromborku. Najwcześniejszym przykładem jest wśród
nich pochodzący z 1637 r. boczny ołtarz sepulkralny biskupa Szymona Rud-
nickiego (zm. 1621)130.
Nierozwiązana pozostaje również kwestia identyfikacji silnie przekrystali-
zowanego, gruboziarnistego kamienia o niejednolitej teksturze i oliwko wosza-
rawej barwie w trzonach kolumn trzech bliźniaczych nastaw ambitowych ołta-
rzy Przemienienia Pańskiego, Pana Jezusa u Piłata i Cierniem Koronowania
II. 33. Gdańsk, kościół Mariacki,
epitafium rodziny Schachmannów,
1607, ukończone 1625, proj.
i wyk. Abraham van den Blocke,
Verde alpi / alpina, marmury
typu breccia, m.in. Grand
Antique, Brocatello, fot. Michał
Wardzyński, 2005
126 Pałubicki, Rzeźbiarz gdański..., s. 136, il. 21; Iwicki, Oliwa wczoraj i dziś..., s. 47, 97-98,
226, il. nlb. s. 97, 225.
127 Ibidem, s. 125-126, il. 2-3; ibidem, s. 87-88, il. nlb. s. 87.
128 Iwicki, Oliwa wczoraj i dziś..., s. 47, 67-68, 97-98, il. nlb. s. 68, 97.
129 Fijałkowska, Fijałkowski, Historia eksploatacji marmurów..., s. 68-69.
130 Obłąk, Katedra we Fromborku..., s. 18, il. nlb.; KZSP, Seria Nowa, t. 2, z. 1, s. 65, il. 170.
128
i 1637 r. oraz trzony kolumn w ołtarzu św. Stanisława
w kaplicy Mariackiej, wykonanym w 1681 r. najpraw-
dopodobniej przez Hansa Michaela Gockhellera126
(il. 34) i Portoro (macchia grande) - trzony kolumn
ołtarza bocznego Zmartwychwstania Pańskiego
z 1645 r. przypisywanego Hansowi Casparowi Goc-
khellerowi127 (il. 35). Pomimo zastosowania pełnej
makroskopowej analizy petrograficznej i porównań
z katalogami marmurów i kamieni dekoracyjnych
z całego obszaru Półwyspu Apenińskiego, Hiszpanii,
Francji i Niderlandów wciąż nierozpoznane pozostają
trzy gatunki marmurów użyte kolejno w poduszko-
wych odcinkach fryzu pary wspomnianych ołtarzy
transeptowych oraz w cokołach analogicznych podpór
nastawy bocznej Czterech Ewangelistów, pochodzą-
cej z lat osiemdziesiątych XVII w.128 (notabene w trzo-
nach kolumn tej ostatniej zastosowany został wyjąt-
kowo brunatno-brązowy górno de woński wapień
Bolechowice spod Chęcin)129, a także w dolnych kon-
solach i detalach predelli obu wspomnianych ołtarzy
dłuta Gockhellerów. Zaznaczmy wyraźnie, że dokład-
nie takie same gatunki czerwonawo-brązowawych,
w części biało użylonych, marmurów i wapieni typu
breccia zaobserwowano w płytkach i bloczkach,
których użyto jako wstawek inkrustacyjnych w coko-
łach i fryzach belkowania struktur omówionej grupy
elbląskich dzieł Leonharda Mertensa, zamówionych
głównie w latach czterdziestych XVII w. przez biskupa Mikołaja Szyszkow-
skiego do katedry we Fromborku. Najwcześniejszym przykładem jest wśród
nich pochodzący z 1637 r. boczny ołtarz sepulkralny biskupa Szymona Rud-
nickiego (zm. 1621)130.
Nierozwiązana pozostaje również kwestia identyfikacji silnie przekrystali-
zowanego, gruboziarnistego kamienia o niejednolitej teksturze i oliwko wosza-
rawej barwie w trzonach kolumn trzech bliźniaczych nastaw ambitowych ołta-
rzy Przemienienia Pańskiego, Pana Jezusa u Piłata i Cierniem Koronowania
II. 33. Gdańsk, kościół Mariacki,
epitafium rodziny Schachmannów,
1607, ukończone 1625, proj.
i wyk. Abraham van den Blocke,
Verde alpi / alpina, marmury
typu breccia, m.in. Grand
Antique, Brocatello, fot. Michał
Wardzyński, 2005
126 Pałubicki, Rzeźbiarz gdański..., s. 136, il. 21; Iwicki, Oliwa wczoraj i dziś..., s. 47, 97-98,
226, il. nlb. s. 97, 225.
127 Ibidem, s. 125-126, il. 2-3; ibidem, s. 87-88, il. nlb. s. 87.
128 Iwicki, Oliwa wczoraj i dziś..., s. 47, 67-68, 97-98, il. nlb. s. 68, 97.
129 Fijałkowska, Fijałkowski, Historia eksploatacji marmurów..., s. 68-69.
130 Obłąk, Katedra we Fromborku..., s. 18, il. nlb.; KZSP, Seria Nowa, t. 2, z. 1, s. 65, il. 170.
128