DOI article:
Wardzyński, Michał: Marmo bianco statuario z Carrary oraz inne importowane gatunki marmurów włoskich w małej architekturze i rzeźbie na terenie dawnej Rzeczypospolitej od XVI do końca XVIII w.
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0135
Z tej przyczyny również analogiczne elementy odkute z marmuru Verde ałpi
/ alpina, Portoro, Rosso levante, Giallo ocra di Siena, Cipollino della Versilia /
Cipollino verde Italiano, a także inne wymienione niezidentyfikowane gatunki
marmurów i wapieni południowoeuropejskich na tle całej produkcji pracowni
z terenu Prus Królewskich są taką rzadkością.
W pozostałych ośrodkach kamieniarsko-rzeźbiarskich w Krakowie, Lwo-
wie, Chęcinach i Dębniku, aspirujących do roli konkurentów Warszawy, oraz
Gdańska i Elbląga w dziełach rzeźby sakralnej i sepulkralnej z tego czasu nie-
osiągalny marmur kararyjski próbowano zastępować najczęściej alabastrem
ze złóż ruskich w Wasiuczynie, Żurawnie i Czerniowie/Czerniejowie. W Chę-
cinach i Dębniku przejściowo alternatywą była wydobywana krótko w latach
trzydziestych XVII w. mleczna, pozbawiona niemal użylenia i różowawych
hematytowych przebarwień odmiana kalcytu żyłowego Różanka Zelejowska
z Góry Zelejowej pod Chęcinami, a następnie od 1689 r. marmur błogosławio-
nej Salomei z niewielkiego złoża w ścianie podkrakowskiej doliny Prądnika,
nieopodal Grodziska pod Skałą.
Pomimo że Gdańsk, Elbląg i Wilno były ośrodkami kamieniarsko-
- rzeźbiarskimi pozbawionymi własnych złóż kamieni zdatnych do obróbki,
to poza podanymi wyj ątkami oba te środowiska cechował w ciąguXVII iXVIII w.
niezwykle silny konserwatyzm w komponowaniu palety materiałowej, a miej-
scowi twórcy pozostali przy lokalnie dostępnych i tańszych gatunkach skał
wprowadzonych do użytku jeszcze w późnym średniowieczu (materiały z Got-
landii i Olandii) i w drugiej połowie XVI w. (marmury i wapienie mozańskie
oraz alabaster angielski wprowadzone przez Willema van den Blockego).
Na tym tle różnorodność typów marmurów i wapieni preferowanych przez
kierujący się gustem francuskim dwór królewski i najbardziej wpływowych
odbiorców w Warszawie doby saskiej i stanisławowskiej nie ma żadnych ana-
logii na obszarze całej Rzeczypospolitej. Podsumowując, można więc przyjąć,
że Gdańsk w tym zakresie nie wykorzystał w XVIII w. swojej uprzywilejowanej
pozycji najważniejszego w kraju centrum obrotu materiałami i wyrobami luk-
susowymi, a miejscowi twórcy nie potrafili szybko reagować na zmieniającą
się nieubłaganie na ich niekorzyść modę i koniunkturę na tym rynku.
“Marmo bianco statuario” of Carrara and other Italian and South-European
marble varietes in sculpture and small-scale architecture in the early-modern
Polish-Lithuanian Commonwealth
Marmo bianco statuario from Carrara - the most important material in sculpture
and structural landscaping of Romes Antiquity and the whole modern era in Europe,
due to the great geographical and political distance of the Polish-Lithuanian Com-
monwealth from the largest cultural and artistic centres of Italy and Western Europe,
in the 16th and 17th centuries did not win the status of the first sculpture medium
Marmo bianco
statuario
z Carrary...
133
/ alpina, Portoro, Rosso levante, Giallo ocra di Siena, Cipollino della Versilia /
Cipollino verde Italiano, a także inne wymienione niezidentyfikowane gatunki
marmurów i wapieni południowoeuropejskich na tle całej produkcji pracowni
z terenu Prus Królewskich są taką rzadkością.
W pozostałych ośrodkach kamieniarsko-rzeźbiarskich w Krakowie, Lwo-
wie, Chęcinach i Dębniku, aspirujących do roli konkurentów Warszawy, oraz
Gdańska i Elbląga w dziełach rzeźby sakralnej i sepulkralnej z tego czasu nie-
osiągalny marmur kararyjski próbowano zastępować najczęściej alabastrem
ze złóż ruskich w Wasiuczynie, Żurawnie i Czerniowie/Czerniejowie. W Chę-
cinach i Dębniku przejściowo alternatywą była wydobywana krótko w latach
trzydziestych XVII w. mleczna, pozbawiona niemal użylenia i różowawych
hematytowych przebarwień odmiana kalcytu żyłowego Różanka Zelejowska
z Góry Zelejowej pod Chęcinami, a następnie od 1689 r. marmur błogosławio-
nej Salomei z niewielkiego złoża w ścianie podkrakowskiej doliny Prądnika,
nieopodal Grodziska pod Skałą.
Pomimo że Gdańsk, Elbląg i Wilno były ośrodkami kamieniarsko-
- rzeźbiarskimi pozbawionymi własnych złóż kamieni zdatnych do obróbki,
to poza podanymi wyj ątkami oba te środowiska cechował w ciąguXVII iXVIII w.
niezwykle silny konserwatyzm w komponowaniu palety materiałowej, a miej-
scowi twórcy pozostali przy lokalnie dostępnych i tańszych gatunkach skał
wprowadzonych do użytku jeszcze w późnym średniowieczu (materiały z Got-
landii i Olandii) i w drugiej połowie XVI w. (marmury i wapienie mozańskie
oraz alabaster angielski wprowadzone przez Willema van den Blockego).
Na tym tle różnorodność typów marmurów i wapieni preferowanych przez
kierujący się gustem francuskim dwór królewski i najbardziej wpływowych
odbiorców w Warszawie doby saskiej i stanisławowskiej nie ma żadnych ana-
logii na obszarze całej Rzeczypospolitej. Podsumowując, można więc przyjąć,
że Gdańsk w tym zakresie nie wykorzystał w XVIII w. swojej uprzywilejowanej
pozycji najważniejszego w kraju centrum obrotu materiałami i wyrobami luk-
susowymi, a miejscowi twórcy nie potrafili szybko reagować na zmieniającą
się nieubłaganie na ich niekorzyść modę i koniunkturę na tym rynku.
“Marmo bianco statuario” of Carrara and other Italian and South-European
marble varietes in sculpture and small-scale architecture in the early-modern
Polish-Lithuanian Commonwealth
Marmo bianco statuario from Carrara - the most important material in sculpture
and structural landscaping of Romes Antiquity and the whole modern era in Europe,
due to the great geographical and political distance of the Polish-Lithuanian Com-
monwealth from the largest cultural and artistic centres of Italy and Western Europe,
in the 16th and 17th centuries did not win the status of the first sculpture medium
Marmo bianco
statuario
z Carrary...
133