DOI article:
Wardzyńska, Katarzyna: Johannes Söffrens (1660-po 1721) - rzeźbiarz niderlandzki w Elblągu: wstęp do monografii
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0143
również ewangelicy z Malborka. Trudno uwierzyć, by w Elblągu nie istniały Johannes
żadne dzieła oprócz ołtarzy, które udało się zidentyfikować na fotografiach Sdffrens...
wnętrza kościoła katolickiego p.w. św. Mikołaja. W latach około 1704-1705
do 1709 następuje przerwa związana z działaniami wojennymi, a zamówie-
nia w kolejnym dziesięcioleciu należą w większości do fundatorów świeckich
i luteran elbląskich z okolicznych wsi w granicach dominium miejskiego.
Przegląd dorobku
Dopóki nieznana pozostaje data przybycia Sóffrensa do Elbląga, podstawowym
problemem jest ustalenie chronologii jego najwcześniejszych dzieł. Prawdopo-
dobnie już w latach 1690 lub 1691 i 1692 co naj¬
mniej dwa ołtarze zostały współwykonane przez
Sóffrensa na zamówienie proboszcza katolickiego
kościoła parafialnego p.w. św. Mikołaja w Elblągu.
W latach 1683-1699 funkcję archiprezbitera elblą-
(w ramach archidiecezji warmińskiej) peł-
nił prepozyt katedralny chełmżyński Tomasz Szulc
Prątnicki, wybrany przez biskupa warmińskiego
dla podniesienia z upadku tej prestiżowej, ale
wymagającej parafii21. Prątnicki byłby zatem tym
„agentem artystycznym” kapituły chełmińskiej,
który odkrył na jej potrzeby rzeźbiarza osiadłego
w Elblągu, a ponadto w latach 1696-1697 zatrud¬
nił jako kościelnego swego krajana z Lubawy,
Jerzego Dąbrowicza, kształcącego się tutaj w fachu
rzeźbiarza22.
Na archiwalnych zdjęciach nawy północnej
kościoła widoczne są dwie struktury w typie kom¬
pozycyjnym późniejszego marmurowego from-
borskiego ołtarza św. Jerzego: z włoskim obrazem
św. Marii Egipcjanki z 1700 r. oraz ustawiony
w drugiej wnęce kaplicznej ołtarz z dziewiętnasto¬
wiecznym malowidłem św. Antoniego Padewskie¬
go (ił. I)23. Wieńczące posągi są dłuta Sóffrensa
II. 1. Elbląg, katedra p.w. św. Mikołaja,
nieistniejący ołtarz św. Antoniego Pa-
dewskiego, proj. i wyk. Johannes Sóffrens
(atryb.) i nieustalony rzeźbiarz, 1691 r. lub
1692 r., oraz ołtarz w zamknięciu nawy
północnej, po 1700 r., Johannes Sóffrens
(atryb.), fot. Bildarchiv Foto Marburg
21 Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie [dalej: AAW Olsztyn], sygn. AB B 1 la,
Inwentarz kościoła św. Mikołaja w Elblągu [1698], s. 18; Mieczysław Józefczyk, Parafia św. Mikołaja
w Elblągu u schyłku XVII wieku za czasów proboszcza Tomasza Prątnickiego, „Studia Elbląskie”
2007, nr 8, s. 7-16.
22 Józefczyk, Parafia św. Mikołaja..., s. 11.
23 Alfons Steffen, Gerdhard Reifferscheid, St. Nicolai, Elbing, erste Kirche in Bistum Erm-
łand, Koln 1995, il. 60 i 67.
141
żadne dzieła oprócz ołtarzy, które udało się zidentyfikować na fotografiach Sdffrens...
wnętrza kościoła katolickiego p.w. św. Mikołaja. W latach około 1704-1705
do 1709 następuje przerwa związana z działaniami wojennymi, a zamówie-
nia w kolejnym dziesięcioleciu należą w większości do fundatorów świeckich
i luteran elbląskich z okolicznych wsi w granicach dominium miejskiego.
Przegląd dorobku
Dopóki nieznana pozostaje data przybycia Sóffrensa do Elbląga, podstawowym
problemem jest ustalenie chronologii jego najwcześniejszych dzieł. Prawdopo-
dobnie już w latach 1690 lub 1691 i 1692 co naj¬
mniej dwa ołtarze zostały współwykonane przez
Sóffrensa na zamówienie proboszcza katolickiego
kościoła parafialnego p.w. św. Mikołaja w Elblągu.
W latach 1683-1699 funkcję archiprezbitera elblą-
(w ramach archidiecezji warmińskiej) peł-
nił prepozyt katedralny chełmżyński Tomasz Szulc
Prątnicki, wybrany przez biskupa warmińskiego
dla podniesienia z upadku tej prestiżowej, ale
wymagającej parafii21. Prątnicki byłby zatem tym
„agentem artystycznym” kapituły chełmińskiej,
który odkrył na jej potrzeby rzeźbiarza osiadłego
w Elblągu, a ponadto w latach 1696-1697 zatrud¬
nił jako kościelnego swego krajana z Lubawy,
Jerzego Dąbrowicza, kształcącego się tutaj w fachu
rzeźbiarza22.
Na archiwalnych zdjęciach nawy północnej
kościoła widoczne są dwie struktury w typie kom¬
pozycyjnym późniejszego marmurowego from-
borskiego ołtarza św. Jerzego: z włoskim obrazem
św. Marii Egipcjanki z 1700 r. oraz ustawiony
w drugiej wnęce kaplicznej ołtarz z dziewiętnasto¬
wiecznym malowidłem św. Antoniego Padewskie¬
go (ił. I)23. Wieńczące posągi są dłuta Sóffrensa
II. 1. Elbląg, katedra p.w. św. Mikołaja,
nieistniejący ołtarz św. Antoniego Pa-
dewskiego, proj. i wyk. Johannes Sóffrens
(atryb.) i nieustalony rzeźbiarz, 1691 r. lub
1692 r., oraz ołtarz w zamknięciu nawy
północnej, po 1700 r., Johannes Sóffrens
(atryb.), fot. Bildarchiv Foto Marburg
21 Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie [dalej: AAW Olsztyn], sygn. AB B 1 la,
Inwentarz kościoła św. Mikołaja w Elblągu [1698], s. 18; Mieczysław Józefczyk, Parafia św. Mikołaja
w Elblągu u schyłku XVII wieku za czasów proboszcza Tomasza Prątnickiego, „Studia Elbląskie”
2007, nr 8, s. 7-16.
22 Józefczyk, Parafia św. Mikołaja..., s. 11.
23 Alfons Steffen, Gerdhard Reifferscheid, St. Nicolai, Elbing, erste Kirche in Bistum Erm-
łand, Koln 1995, il. 60 i 67.
141