DOI Artikel:
Wardzyńska, Katarzyna: Johannes Söffrens (1660-po 1721) - rzeźbiarz niderlandzki w Elblągu: wstęp do monografii
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0145
Widoczna w zamknięciu nawy północnej świątyni
elbląskiej nastawa, nosząca prawdopodobnie wezwa-
nie św. Mikołaja, to monumentalna architektoniczna
struktura autorstwa Sóffrensa, w której uszakowate
obramienie obrazu w górnej kondygnacji, zwieńczonej
trzema figurami Ojców Kościoła, nawiązuje już do rea-
lizacji warszawskich. Prawdopodobnie powstała już
za czasów proboszcza Andrzeja Nycza (1700-1717);
podobne ołtarze z drugiej dekady XVIII w. znajdują
się w Starym Polu czy Szynwałdzie.
W farnym kościele archiprezbiterialnym p.w.
Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Cheł¬
mnie, w usytuowanej przy prezbiterium południo-
wej kaplicy p.w. Bożego Ciała (budowa: 1693-1695)
drewniany ołtarz za 400 florenów stanął około r. 1695
(ił. 3). Z diariusza superiora Misjonarzy chełmińskich,
ks. Giovanniego Antonia Fabri, wynika, że został za-
mówiony korespondencyjnie, a jako wzór artysta
elbląski przedstawił odrys ołtarza św. Kazimierza
z kaplicy grobowej biskupa chełmińskiego Ka-
zimierza Jana Opalińskiego, ufundowanej dla sie-
bie przez samego biskupa przy kościele-sanktuarium
Franciszkanów-Reformatów w Łąkach Bratiańskich
(niem. Lonk) pod Nowym Miastem Lubawskim
(niem. Neumark)29. Nieistniejący dziś ołtarz konsekro¬
wany w Łąkach 1 stycznia 1692 r. hipotetycznie mógł
być wcześniejszą realizacją samego Sóffrensa, wykonaną jeszcze na zamówienie
biskupa Opalińskiego. O działalności rzeźbiarza elbląskiego w odległym dekana-
cie nowomiejskim - nie wiadomo jednak, czy w tak wczesnym okresie - świadczą
dwie figury kobiece zachowane w kościele parafialnym w pobliskich Mikołajkach
(niem. Nikolaiken), dokąd miał trafić jedyny ocalały ołtarz z Łąk30.
Za najwcześniejsze spośród kamieniarskich dzieł Sóffrensa można uznać
marmurowo-alabastrowe epitafium biskupa Kazimierza Jana Opalińskiego
(zm. 1693), zawieszone na południowej ścianie prezbiterium katedry w Chełm-
ży31 (ił. 4). Realizacja została zaanonsowana na posiedzeniu kapituły 3 stycz-
nia 1695 r., kiedy to zdecydowano o zdeponowaniu dwóch tysięcy florenów
II. 3. Chełmno, kościół paraf.
Misjonarzy p.w. Wniebowzięcia
Najświętszej Marii Panny
(pomisjonarski), ołtarz
Najświętszego Sakramentu,
Johannes Sóffrens
(atryb.), około 1695 r.,
fot. Michał Wardzyński
29 Jarocińska (Wardzyńska), Prace snycerskie..., s. 626.
30 Ostatnio Andrzej Korecki, Sanktuarium maryjne w Łąkach Bratiańskich, Pelplin 2002,
s. 89. W kościele paraf, p.w. Św. Jakuba Apostoła w Mikołajkach znajduje się ponadto fragmen-
tarycznie zachowana monumentalna struktura z rzeźbami Jerzego Dąbrowicza, którą należy
datować ogólnie na lata dwudzieste XVIII w.
31 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce [dalej: KZSP], t. 11, Województwo bydgoskie, red. Ta-
deusz Chrzanowski, Marian Kornecki, z. 16, Powiat toruński, oprać. Tadeusz Chrzanowski,
143
elbląskiej nastawa, nosząca prawdopodobnie wezwa-
nie św. Mikołaja, to monumentalna architektoniczna
struktura autorstwa Sóffrensa, w której uszakowate
obramienie obrazu w górnej kondygnacji, zwieńczonej
trzema figurami Ojców Kościoła, nawiązuje już do rea-
lizacji warszawskich. Prawdopodobnie powstała już
za czasów proboszcza Andrzeja Nycza (1700-1717);
podobne ołtarze z drugiej dekady XVIII w. znajdują
się w Starym Polu czy Szynwałdzie.
W farnym kościele archiprezbiterialnym p.w.
Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Cheł¬
mnie, w usytuowanej przy prezbiterium południo-
wej kaplicy p.w. Bożego Ciała (budowa: 1693-1695)
drewniany ołtarz za 400 florenów stanął około r. 1695
(ił. 3). Z diariusza superiora Misjonarzy chełmińskich,
ks. Giovanniego Antonia Fabri, wynika, że został za-
mówiony korespondencyjnie, a jako wzór artysta
elbląski przedstawił odrys ołtarza św. Kazimierza
z kaplicy grobowej biskupa chełmińskiego Ka-
zimierza Jana Opalińskiego, ufundowanej dla sie-
bie przez samego biskupa przy kościele-sanktuarium
Franciszkanów-Reformatów w Łąkach Bratiańskich
(niem. Lonk) pod Nowym Miastem Lubawskim
(niem. Neumark)29. Nieistniejący dziś ołtarz konsekro¬
wany w Łąkach 1 stycznia 1692 r. hipotetycznie mógł
być wcześniejszą realizacją samego Sóffrensa, wykonaną jeszcze na zamówienie
biskupa Opalińskiego. O działalności rzeźbiarza elbląskiego w odległym dekana-
cie nowomiejskim - nie wiadomo jednak, czy w tak wczesnym okresie - świadczą
dwie figury kobiece zachowane w kościele parafialnym w pobliskich Mikołajkach
(niem. Nikolaiken), dokąd miał trafić jedyny ocalały ołtarz z Łąk30.
Za najwcześniejsze spośród kamieniarskich dzieł Sóffrensa można uznać
marmurowo-alabastrowe epitafium biskupa Kazimierza Jana Opalińskiego
(zm. 1693), zawieszone na południowej ścianie prezbiterium katedry w Chełm-
ży31 (ił. 4). Realizacja została zaanonsowana na posiedzeniu kapituły 3 stycz-
nia 1695 r., kiedy to zdecydowano o zdeponowaniu dwóch tysięcy florenów
II. 3. Chełmno, kościół paraf.
Misjonarzy p.w. Wniebowzięcia
Najświętszej Marii Panny
(pomisjonarski), ołtarz
Najświętszego Sakramentu,
Johannes Sóffrens
(atryb.), około 1695 r.,
fot. Michał Wardzyński
29 Jarocińska (Wardzyńska), Prace snycerskie..., s. 626.
30 Ostatnio Andrzej Korecki, Sanktuarium maryjne w Łąkach Bratiańskich, Pelplin 2002,
s. 89. W kościele paraf, p.w. Św. Jakuba Apostoła w Mikołajkach znajduje się ponadto fragmen-
tarycznie zachowana monumentalna struktura z rzeźbami Jerzego Dąbrowicza, którą należy
datować ogólnie na lata dwudzieste XVIII w.
31 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce [dalej: KZSP], t. 11, Województwo bydgoskie, red. Ta-
deusz Chrzanowski, Marian Kornecki, z. 16, Powiat toruński, oprać. Tadeusz Chrzanowski,
143