Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Editor]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Editor]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (13.2014)

IL 8. Frombork, katedra
p.w. Wniebowzięcia
Najświętszej Marii Panny
i św. Andrzeja, ołtarz św. św. Judy
Tadeusza i Szymona, około
1697 r., Johannes Sóffrens
(atryb.), fot. Michał Wardzyński


II. 9. Frombork, katedra
p.w. Wniebowzięcia Najświętszej
Marii Panny i św. Andrzeja,
epitafium kan. Andrzeja
Józefa Zagórnego, około
1696-1697 r., Johannes Sóffrens
(atryb.), fot. Michał Wardzyński

nigka dopiero w 1696 r.40 Natomiast Treter (zm. 1697)
ufundował nastawę św. św. Szymona i Judy Tadeusza
(il. 8) stojącą przy czwartym filarze południowym,
a konsekrowaną, jak się podaje, w 169641 lub 1697 r.42
Na zachodnim krańcu północnej ściany katedry
zawieszone jest marmurowo-piaskowcowe epitafium
kanonika fromborskiego Andrzeja Józefa Zagórnego
(zm. 1690) (il. 9). Zostało ufundowane przez kapi-
tułę, na co wskazuje inskrypcja43. W testamencie nie
ma wzmianki o epitafium44; w sporządzonym w dniu
22 grudnia 1691 r. zestawieniu kosztów pogrzebu ka-
nonika odnotowano wydatek 150 florenów za płytę na-
grobną w posadzce45. Dzieło musiało powstać w nieco
późniejszym okresie.
Równolegle, w drugiej połowie lat dziewięćdzie-
siątych XVIII w., powstawały elementy wystroju koś-
cioła Misjonarzy w Chełmnie: ołtarz Michała Archa-
nioła (obecnie św. Teresy) konsekrowany w 1697 r.,
ołtarz św. Barbary z 1698 r. i ołtarz w kaplicy Mat-
ki Bożej Bolesnej (il. 10) wykonany w 1699 r. wraz
z architektoniczno-rzeźbiarskim portalem tejże kapli-
cy, udekorowanym rzeźbą Piety. Ponadto prawdopo-
dobnie do Sóffrensa należy koncepcja i projekt ołtarza
głównego z lat 1709-1710 (il. 11) wzorowanego ogól-
nie na ołtarzu głównym kościoła Świętokrzyskiego
w Warszawie. Struktura jest sygnowana przez Mattesa
Rodte, natomiast w głównej kondygnacji dwie figury
św. św. Piotra i Pawła wykonane przez tego rzeźbarza
zastąpiły figury Sóffrensa. Ponadto w Chełmnie wśród
dzieł Niderlandczyka należy wymienić: dwa krucyfiksy
(ze wschodniej elewacji świątyni i zawieszony obecnie
w kruchcie północnej), ramy obrazów emblematycz-
40 AAW Olsztyn, Acta Cap. 11, Acta Capitularia a diae 17ma
Junii 1693 ad diem 22dam [brak miesiąca] 1700 Anni, k. 76r.
41 Rynkiewicz-Domino, Budownictwo i architektura..., s. 194-195.
42 Obłąk, Katedra we Fromborku..., s. 20. Autor za Ulbrichem
podaje jako datę fundacji rok 1694, zob. Anton Ulbrich, Geschichte
der Bildhauerkunst in Ostpreufien vom Ausgang des 16. bis in die
2. Hdlfte des 19 Jahrhunderts, Bd. 2, Kónigsberg 1929, s. 525-526,
il. 639-641; KZSP, Seria Nowa, t. 2, z. 1, s. 64, il. 176.
43 Obłąk, Katedra we Fromborku..., s. 27; KZSP, Seria Nowa, t. 2,
z. 1, s. 81-82, il. 445.
44 AAW Olsztyn, AK 1,1.19, k. 2-17.
45 AAW Olsztyn, AK 1,1.18, k. 15v.

146