DOI article:
Wardzyńska, Katarzyna: Johannes Söffrens (1660-po 1721) - rzeźbiarz niderlandzki w Elblągu: wstęp do monografii
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0155
św. św. Janów - fundacją kanonika Seweryna Szczuki
(zm. 1727) w okresie, gdy pełnił on funkcję biskupa sufra-
gana chełmińskiego oraz proboszcza i prepozyta toruń-
skiego, czyli po 1703 r., powstała filarowa nastawa Archa-
nioła Michała (ił. 24)66.
Na wymienionych dziełach kończy się okres najinten-
sywniejszej działalności Sóffrensa i rozkwit jego kariery.
Wojna północna stanowi pewną cezurę pomiędzy ostat-
nimi pracami wykonanymi w Warszawie w latach 1704-
1705 a kolejnymi zleceniami, uzyskanymi po wygaśnię-
ciu w Prusach zarazy w 1709 r. W drugim dziesięcioleciu
XVIII w. powstają pojedyncze realizacje na ziemi chełmiń-
skiej i w Pomezanii.
Ołtarz główny w zborze w Starym Polu (ił. 25), konse-
krowany 1 lutego 1711 r., został wykonany za 350 florenów
pruskich z zapisu testamentowego Dorothei Zimmermann
z Krzyżanowa, teściowej pastora Johannesa Grove67. Sóffrens
wykonał tam również ambonę noszącą datę 1719 (ił. 26).
W 1716 r. powstała nosząca tę datę kazalnica w Postolinie
(niem. Pestlin) w dekanacie sztumskim. Pozostały wystrój
kościoła nie zachował się68, jednak w wizytacji 1724 r. tylko
ambona została szczegółowo opisana jako nowa, majesta-
tyczna, wzniesiona przed kilkoma laty i wyzłocona, ze zło-
conymi figurami ewangelistów i Salvatora Mundi69.
Około 1713-1717 r., na pewno przed 1724 r., wojewo-
dzina chełmińska i starościna szynwałdzka Marianna lmo
voto Kosowa 2ndo voto de Ludinghausen Wolffowa ufun-
dowała w Szynwałdzie (niem. Schonwald) pod Łasinem
„marcypanowy” ołtarz główny70 (ił. 27). Otaczająca go
balustrada upamiętnia w rzeźbionych inicjałach biskupią
nominację syna Józefa Kosa (która nastąpiła w 1713 r. i nie
została zrealizowana do jego śmierci w 1717 r.)71. Córka,
66 Jolanta Goławska, Snycerka toruńska w okresie baroku, „Teka
Komisji Historii Sztuki” Toruń 1968, t. 4, s. 171.
67 Por. przyp. 3.
68 Schmid, Die Bau- und Kunstdenkmaler..., H. 3, Kreis Stuhm...,
s. 308; Wiśniewski, Kościoły i kaplice..., cz. 1, s. 343-345, cz. 2, s. 629.
69 AD Pelplin, Archivum Ecclesiae Culmensi, 143, Visitatio Kretkow-
ski, s. 494-495.
70 AD Pelplin, sygn. C 38, Dekrety refbrmacyjne biskupa Feliksa Igna-
cego Kretkowskiego z lat 1724-30, spisał J.P. Ewertowski w 1735 r., s. 86.
71 Paweł Czapiewski, Senatorowie świeccy, podskarbiowie i staro-
stowie Prus Królewskich, 1454-1772, (Roczniki Towarzystwa Nauko-
wego w Toruniu, t. 26-28, 1919-1921), Toruń 1921, s. 182 (starostowie
II. 24. Toruń, kościół farny
św. św. Janów: Chrzciciela
i Ewangelisty, ołtarz boczny
Archanioła Michała,
po 1703 r., Johannes
Sóffrens (atryb.), fot. Michał
Wardzyński
II. 25. Stare Pole
(niem. Altfelde), kościół
parafialny (dawny
ewangelicko - augsburski),
ołtarz, 1711, Johannes
Sóffrens, fot. Michał
Wardzyński
153
(zm. 1727) w okresie, gdy pełnił on funkcję biskupa sufra-
gana chełmińskiego oraz proboszcza i prepozyta toruń-
skiego, czyli po 1703 r., powstała filarowa nastawa Archa-
nioła Michała (ił. 24)66.
Na wymienionych dziełach kończy się okres najinten-
sywniejszej działalności Sóffrensa i rozkwit jego kariery.
Wojna północna stanowi pewną cezurę pomiędzy ostat-
nimi pracami wykonanymi w Warszawie w latach 1704-
1705 a kolejnymi zleceniami, uzyskanymi po wygaśnię-
ciu w Prusach zarazy w 1709 r. W drugim dziesięcioleciu
XVIII w. powstają pojedyncze realizacje na ziemi chełmiń-
skiej i w Pomezanii.
Ołtarz główny w zborze w Starym Polu (ił. 25), konse-
krowany 1 lutego 1711 r., został wykonany za 350 florenów
pruskich z zapisu testamentowego Dorothei Zimmermann
z Krzyżanowa, teściowej pastora Johannesa Grove67. Sóffrens
wykonał tam również ambonę noszącą datę 1719 (ił. 26).
W 1716 r. powstała nosząca tę datę kazalnica w Postolinie
(niem. Pestlin) w dekanacie sztumskim. Pozostały wystrój
kościoła nie zachował się68, jednak w wizytacji 1724 r. tylko
ambona została szczegółowo opisana jako nowa, majesta-
tyczna, wzniesiona przed kilkoma laty i wyzłocona, ze zło-
conymi figurami ewangelistów i Salvatora Mundi69.
Około 1713-1717 r., na pewno przed 1724 r., wojewo-
dzina chełmińska i starościna szynwałdzka Marianna lmo
voto Kosowa 2ndo voto de Ludinghausen Wolffowa ufun-
dowała w Szynwałdzie (niem. Schonwald) pod Łasinem
„marcypanowy” ołtarz główny70 (ił. 27). Otaczająca go
balustrada upamiętnia w rzeźbionych inicjałach biskupią
nominację syna Józefa Kosa (która nastąpiła w 1713 r. i nie
została zrealizowana do jego śmierci w 1717 r.)71. Córka,
66 Jolanta Goławska, Snycerka toruńska w okresie baroku, „Teka
Komisji Historii Sztuki” Toruń 1968, t. 4, s. 171.
67 Por. przyp. 3.
68 Schmid, Die Bau- und Kunstdenkmaler..., H. 3, Kreis Stuhm...,
s. 308; Wiśniewski, Kościoły i kaplice..., cz. 1, s. 343-345, cz. 2, s. 629.
69 AD Pelplin, Archivum Ecclesiae Culmensi, 143, Visitatio Kretkow-
ski, s. 494-495.
70 AD Pelplin, sygn. C 38, Dekrety refbrmacyjne biskupa Feliksa Igna-
cego Kretkowskiego z lat 1724-30, spisał J.P. Ewertowski w 1735 r., s. 86.
71 Paweł Czapiewski, Senatorowie świeccy, podskarbiowie i staro-
stowie Prus Królewskich, 1454-1772, (Roczniki Towarzystwa Nauko-
wego w Toruniu, t. 26-28, 1919-1921), Toruń 1921, s. 182 (starostowie
II. 24. Toruń, kościół farny
św. św. Janów: Chrzciciela
i Ewangelisty, ołtarz boczny
Archanioła Michała,
po 1703 r., Johannes
Sóffrens (atryb.), fot. Michał
Wardzyński
II. 25. Stare Pole
(niem. Altfelde), kościół
parafialny (dawny
ewangelicko - augsburski),
ołtarz, 1711, Johannes
Sóffrens, fot. Michał
Wardzyński
153