DOI Artikel:
Wojtczak, Katarzyna Anna: Dekoracja rzeźbiarska fasady gmachu Dyrekcji Kolei w Gdańsku oraz jej twórcy
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0229
podjął decyzję o wyjeździe. Tu biografie Lewina-Funckego i Cauera zbliżają
się do siebie, ponieważ obaj spełniali się w rolach nauczycieli akademickich.
Cauer, jak wynika ze wspomnień rzeźbiarza, bardzo cenił i lubił swoją pracę
w Królewcu, co zaowocowało długoletnią karierą pedagogiczną. Piastu-
jąc oficjalną funkcję, stał się rzeźbiarzem w służbie miasta, uatrakcyjniając
je licznymi pomnikami, fontannami czy reliefami. Dodatkowym atutem był
z pewnością zdecydowanie wyższy status społeczny, jakim cieszył się w tym
raczej prowincjonalnym pruskim mieście, w porównaniu z pełnym obiecu-
jących artystów Rzymem czy Berlinem, gdzie trwała nieustająca walka nie
tylko o sławę, ale przede wszystkim o przeżycie, bowiem liczba artystów zde-
cydowanie przewyższała liczbę zleceń. Jeżeli nawet przeprowadzka oznaczała
oddalenie się od centrum sztuki, to wyjazd okazał się dla twórczości Cauera
zbawienny. Stałe i bezpieczne źródło utrzymania dało mu luksus tworzenia
sztuki wedle własnego gustu. W tym czasie dużo eksperymentował z formą,
która szczególnie pod wpływem głośnego traktatu Adolfa von Hildebrandta
stawała się z czasem coraz bardziej uproszczona, tektoniczna, zwarta13
(il. 20, 21). Z tekstem tej publikacji Cauer zapoznał się jeszcze w Rzymie
i już wtedy teoria ta natrafiła na żyzny grunt w jego twórczości, ale dopiero
teraz mogła wydać owoce. Jak daleko od dekoracyjnej rodzinnej maniery
odbiegał już wówczas styl artysty, zaobserwować można najlepiej, zestawia-
jąc zrealizowany dla Królewca pomnik Fryderyka Schillera (1912) autorstwa
Stanislausa z podobnym dziełem wykonanym przez jego wuja, Carla Cau-
era, dla Mannheimu (1862). Schiller starszego Cauera charakteryzował się
niezwykłym wdziękiem, poczynając od eleganckiej i bardzo szczegółowo
potraktowanej garderoby, przez fryzurę ułożoną w drobne loki, a kończąc
na niemalże tanecznej pozie postaci. Zupełnie inną definicję realizmu pre-
zentował pomnik stworzony przez Stanislausa. W jego dziele Schiller, któ-
remu podobno dał twarz robotnika portowego, został przedstawiony w pozie
natchnionej, ale prostej, a szczegółowość znaną z wcześniejszego dzieła
zastąpiło syntetyzujące uproszczenie.
Z równą powagą Stanislaus Cauer podchodził do portretu rzeźbiarskiego.
Będąc jednym z najlepszych w tym zakresie twórców na wschodnich tere-
nach Cesarstwa, sportretował całą elitę Prus tego czasu, w tym między
innymi Conrada Steinbrechta. Zachowało się też wiele wizerunków członków
rodziny rzeźbiarza, między innymi żony i córki. W jego ostatnich pracach czy-
telna jest tendencja pokrewna ostatnim dziełom Michała Anioła, a związana
z tragizmem postaci uwięzionej w kamieniu. Oglądając późne prace Cauera,
można też mieć wrażenie ciążenia ku ziemi - często jako temat powtarza się
kobieca sylwetka schylona, kucająca czy klęcząca, o maksymalnie uproszczo-
nej bryle. Niestety jedynie znikoma część dorobku Cauera przetrwała drugą
wojnę światową.
13 Adolf von Hildebrandt, Das Problem der Form in der bildenden Kunst, Strasburg 1901.
Dekoracja
rzeźbiarska
fasady gmachu
Dyrekcji Kolei
w Gdańsku...
227
się do siebie, ponieważ obaj spełniali się w rolach nauczycieli akademickich.
Cauer, jak wynika ze wspomnień rzeźbiarza, bardzo cenił i lubił swoją pracę
w Królewcu, co zaowocowało długoletnią karierą pedagogiczną. Piastu-
jąc oficjalną funkcję, stał się rzeźbiarzem w służbie miasta, uatrakcyjniając
je licznymi pomnikami, fontannami czy reliefami. Dodatkowym atutem był
z pewnością zdecydowanie wyższy status społeczny, jakim cieszył się w tym
raczej prowincjonalnym pruskim mieście, w porównaniu z pełnym obiecu-
jących artystów Rzymem czy Berlinem, gdzie trwała nieustająca walka nie
tylko o sławę, ale przede wszystkim o przeżycie, bowiem liczba artystów zde-
cydowanie przewyższała liczbę zleceń. Jeżeli nawet przeprowadzka oznaczała
oddalenie się od centrum sztuki, to wyjazd okazał się dla twórczości Cauera
zbawienny. Stałe i bezpieczne źródło utrzymania dało mu luksus tworzenia
sztuki wedle własnego gustu. W tym czasie dużo eksperymentował z formą,
która szczególnie pod wpływem głośnego traktatu Adolfa von Hildebrandta
stawała się z czasem coraz bardziej uproszczona, tektoniczna, zwarta13
(il. 20, 21). Z tekstem tej publikacji Cauer zapoznał się jeszcze w Rzymie
i już wtedy teoria ta natrafiła na żyzny grunt w jego twórczości, ale dopiero
teraz mogła wydać owoce. Jak daleko od dekoracyjnej rodzinnej maniery
odbiegał już wówczas styl artysty, zaobserwować można najlepiej, zestawia-
jąc zrealizowany dla Królewca pomnik Fryderyka Schillera (1912) autorstwa
Stanislausa z podobnym dziełem wykonanym przez jego wuja, Carla Cau-
era, dla Mannheimu (1862). Schiller starszego Cauera charakteryzował się
niezwykłym wdziękiem, poczynając od eleganckiej i bardzo szczegółowo
potraktowanej garderoby, przez fryzurę ułożoną w drobne loki, a kończąc
na niemalże tanecznej pozie postaci. Zupełnie inną definicję realizmu pre-
zentował pomnik stworzony przez Stanislausa. W jego dziele Schiller, któ-
remu podobno dał twarz robotnika portowego, został przedstawiony w pozie
natchnionej, ale prostej, a szczegółowość znaną z wcześniejszego dzieła
zastąpiło syntetyzujące uproszczenie.
Z równą powagą Stanislaus Cauer podchodził do portretu rzeźbiarskiego.
Będąc jednym z najlepszych w tym zakresie twórców na wschodnich tere-
nach Cesarstwa, sportretował całą elitę Prus tego czasu, w tym między
innymi Conrada Steinbrechta. Zachowało się też wiele wizerunków członków
rodziny rzeźbiarza, między innymi żony i córki. W jego ostatnich pracach czy-
telna jest tendencja pokrewna ostatnim dziełom Michała Anioła, a związana
z tragizmem postaci uwięzionej w kamieniu. Oglądając późne prace Cauera,
można też mieć wrażenie ciążenia ku ziemi - często jako temat powtarza się
kobieca sylwetka schylona, kucająca czy klęcząca, o maksymalnie uproszczo-
nej bryle. Niestety jedynie znikoma część dorobku Cauera przetrwała drugą
wojnę światową.
13 Adolf von Hildebrandt, Das Problem der Form in der bildenden Kunst, Strasburg 1901.
Dekoracja
rzeźbiarska
fasady gmachu
Dyrekcji Kolei
w Gdańsku...
227