DOI Artikel:
Konopka, Emiliana: Antropologia sztuki rdzennej ludności regionu nordyckiego: reprezentacja Kalaallit Nunaat i Sápmi w muzeach skandynawskich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0166
Muzeum Nordyckie w Sztokholmie, powstałe jako muzeum narodowe,
od początku swojego istnienia pełniło funkcję umacniania wspólnoty krajów skan-
dynawskich44. Świadczy o tym przede wszystkim wystawa stała, na której są pre-
zentowane tradycje i święta na podstawie zbiorów etnograficznych pochodzą-
cych nie tylko ze Szwecji, lecz także z pozostałych krajów skandynawskich.
Przedstawiona tam sztuka ludowa z różnych obszarów Skandynawii staje się
argumentem na rzecz wspólnych źródeł kultury skandynawskiej. Jak się wydaje,
podobną funkcję pełni prezentacja sztuki rdzennej ludności: zawarte w nazwie
muzeum określenie „nordyckie" sygnalizuje, że zarówno zbiory, jak i charakter
wystaw dotyczą całego regionu nordyckiego, a zatem także dziedzictwa jego
rdzennych mieszkańców45. Zainteresowanie sztokholmskiego muzeum tematyką
arktyczną w ostatnich latach46 jest przykładem włączenia historii tych ludów
do narracji o tożsamości Skandynawii.
Inkluzywność w nowej odsłonie Narodowego Muzeum Sztuki,
Architektury i Projektowania w Oslo
Narodowe Muzeum Sztuki, Architektury i Projektowania w Oslo, otwarte w nowej
siedzibie 11 czerwca 2022 r., stanowi obecnie największe muzeum sztuki w regionie
nordyckim. Przeniesienie zbiorów było okazją do zreorganizowania wystawy
stałej i pozyskania nowych eksponatów, w związku z czym za jeden z priory-
tetów uznano powiększenie kolekcji o dzieła artystów saamskich47. O efektach
zmian można się przekonać, porównując ekspozycje dawną i obecną. Oprócz
Antropologia
sztuki...
44 Szwedzki badacz folkloru Artur Hazelius (1833-1901) w 1872 r. utworzył muzeum, które
początkowo nazwano „zbiorami skandynawskiej etnografii” (szw. Skandinavisk-etnografiska
samlingen), a w 1880 r. zostało przekształcone w Muzeum Nordyckie. W późniejszym skansenie,
pierwszym na świecie muzeum pod gołym niebem, również zamierzano prezentować archi-
tekturę ludową całego regionu nordyckiego, nie tylko Szwecji. Więcej na ten temat: Magdalena
Hillström, Artur Hazelius, Nordiska museet och ansvaret för kulturarvet, „Nordisk Museologi”
2016, no. 1, s. 105-122.
45 Temat ten powraca w badaniach Evy Silven, por. Eva Silven, Lapps and Sami - Narrative
and Display at the Nordiska Museet [w:] L'lmage du Sópmi. Etudes comparees, dir. Kajsa Anders-
son, Örebro 2009, s. 75-91; eadem, Staging the Sämi. Narrative and Display at the Nordiska
Museet in Stockholm [w:] Comparing: National Museums, Territories, Nation-Building and Change,
eds. Andreas Nyblom, Peter Aronsson, Linköping 2008, s. 311-319; eadem, Utställningar och
föreställningar. Om samerna, Nordiska museet och Skansen [w:] Samer som „de andra", samer
om „de andra". Identitet och etnicitet i nordiska kulturmöten, red. Else Mundal, Hakan Rydving,
Umea 2010, s. 195-207.
46 Działalność naukowa muzeum obejmuje m.in. badania nad Arktyką. Nordiska museet,
https://www.nordiskamuseet.se/en/articles/what-arctic [dostęp: 21.11.2023].
47 Komunikaty te obszernie analizuje Monica Grini, Sä fiernt det ncere: Nasjonalmuseet og
samisk kunst, „Kunst og Kultur” 2019, vol. 102, issue 3, s. 176-190 . Część z tych zakupów prezen-
towano już na wystawach czasowych organizowanych w dawnych siedzibach muzeum, np. w ów-
czesnym Muzeum Architektury: Girjegumpi. Sami Architectural Library, Nasjonalmuseet, https://
www.nasjonalmuseet.no/en/collection/exhibition/NMK.UTS.2021.0001 [dostęp: 1.07.2023].
165
od początku swojego istnienia pełniło funkcję umacniania wspólnoty krajów skan-
dynawskich44. Świadczy o tym przede wszystkim wystawa stała, na której są pre-
zentowane tradycje i święta na podstawie zbiorów etnograficznych pochodzą-
cych nie tylko ze Szwecji, lecz także z pozostałych krajów skandynawskich.
Przedstawiona tam sztuka ludowa z różnych obszarów Skandynawii staje się
argumentem na rzecz wspólnych źródeł kultury skandynawskiej. Jak się wydaje,
podobną funkcję pełni prezentacja sztuki rdzennej ludności: zawarte w nazwie
muzeum określenie „nordyckie" sygnalizuje, że zarówno zbiory, jak i charakter
wystaw dotyczą całego regionu nordyckiego, a zatem także dziedzictwa jego
rdzennych mieszkańców45. Zainteresowanie sztokholmskiego muzeum tematyką
arktyczną w ostatnich latach46 jest przykładem włączenia historii tych ludów
do narracji o tożsamości Skandynawii.
Inkluzywność w nowej odsłonie Narodowego Muzeum Sztuki,
Architektury i Projektowania w Oslo
Narodowe Muzeum Sztuki, Architektury i Projektowania w Oslo, otwarte w nowej
siedzibie 11 czerwca 2022 r., stanowi obecnie największe muzeum sztuki w regionie
nordyckim. Przeniesienie zbiorów było okazją do zreorganizowania wystawy
stałej i pozyskania nowych eksponatów, w związku z czym za jeden z priory-
tetów uznano powiększenie kolekcji o dzieła artystów saamskich47. O efektach
zmian można się przekonać, porównując ekspozycje dawną i obecną. Oprócz
Antropologia
sztuki...
44 Szwedzki badacz folkloru Artur Hazelius (1833-1901) w 1872 r. utworzył muzeum, które
początkowo nazwano „zbiorami skandynawskiej etnografii” (szw. Skandinavisk-etnografiska
samlingen), a w 1880 r. zostało przekształcone w Muzeum Nordyckie. W późniejszym skansenie,
pierwszym na świecie muzeum pod gołym niebem, również zamierzano prezentować archi-
tekturę ludową całego regionu nordyckiego, nie tylko Szwecji. Więcej na ten temat: Magdalena
Hillström, Artur Hazelius, Nordiska museet och ansvaret för kulturarvet, „Nordisk Museologi”
2016, no. 1, s. 105-122.
45 Temat ten powraca w badaniach Evy Silven, por. Eva Silven, Lapps and Sami - Narrative
and Display at the Nordiska Museet [w:] L'lmage du Sópmi. Etudes comparees, dir. Kajsa Anders-
son, Örebro 2009, s. 75-91; eadem, Staging the Sämi. Narrative and Display at the Nordiska
Museet in Stockholm [w:] Comparing: National Museums, Territories, Nation-Building and Change,
eds. Andreas Nyblom, Peter Aronsson, Linköping 2008, s. 311-319; eadem, Utställningar och
föreställningar. Om samerna, Nordiska museet och Skansen [w:] Samer som „de andra", samer
om „de andra". Identitet och etnicitet i nordiska kulturmöten, red. Else Mundal, Hakan Rydving,
Umea 2010, s. 195-207.
46 Działalność naukowa muzeum obejmuje m.in. badania nad Arktyką. Nordiska museet,
https://www.nordiskamuseet.se/en/articles/what-arctic [dostęp: 21.11.2023].
47 Komunikaty te obszernie analizuje Monica Grini, Sä fiernt det ncere: Nasjonalmuseet og
samisk kunst, „Kunst og Kultur” 2019, vol. 102, issue 3, s. 176-190 . Część z tych zakupów prezen-
towano już na wystawach czasowych organizowanych w dawnych siedzibach muzeum, np. w ów-
czesnym Muzeum Architektury: Girjegumpi. Sami Architectural Library, Nasjonalmuseet, https://
www.nasjonalmuseet.no/en/collection/exhibition/NMK.UTS.2021.0001 [dostęp: 1.07.2023].
165