DOI Artikel:
Markowska, Anna: Nieistniejąca kaplica sióstr pallotynek w Gdańsku – arcydzieło sakralnej sztuki modernistycznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0175
Anna kaplicy wykorzystały dawny, dobudowany do willi (służącej też jako dom
Markowska dziecka) skromny barakowy łącznik (werandę) między domem a równie pro-
wizorycznym, ubogim przedszkolem. Łącznik obudowały ścianami. „Na Górce"
powstały też kolejne baraki jako zaplecze kuchenne i mieszkalne dla sióstr.
Do momentu rozbudowy w 1991 r. siostry mieszkały w salach wieloosobowych
(z 10 łóżkami). Z powodu bardzo ograniczonej przestrzeni nie było możliwości
skierowania prezbiterium kaplicy (zgodnie z tradycją) w stronę wschodnią.
Powstała zatem kaplica z prezbiterium skierowanym na zachód. Była tak
mała, że nie mieściły się w niej nawet wszystkie siostry. Dlatego często to pokój
w willi, gdy drzwi do niej pozostawiano otwarte, stanowił przedłużenie kaplicy.
Do barakowej kaplicy schodziło się po schodkach. Późniejsza przebudowa wyni-
kała z konieczności dopasowywania do nowych warunków i potrzeb, gdyż przed-
szkole zmieniło się w dom opieki dla dzieci z niepełnosprawnościami. Pierw-
szym uchwytnym dziełem s. Julitty w klasztorze „Na Górce" jest polichromia
właśnie tej niewielkiej kaplicy wykonana przy okazji jej remontu w 1959 r.
Wygląd całości zmienił się jeszcze w latach sześćdziesiątych. W 1963 r. rozpo-
częto remont, kierowany przez matkę Zygmuntę Bielawę i oczywiście s. Julittę.
Wstawiono nowy ołtarz, pomalowano kaplicę (w zgodzie z polichromią z lat pięć-
dziesiątych), ustawiono ławki, umieszczono na ścianie drogę krzyżową - wszystko
wedle projektów siostry. Po ukończeniu prac w Niedzielę Palmową w 1965 r.
odbyła się pierwsza msza.
Kaplica była remontowana jeszcze w 1975 r. (położono nową posadzkę
i wymieniono instalację elektryczną), jednak można przyjąć, że kompletny stan
wnętrza (inspirowany Gesamtkunstwerk, modernistycznym dziełem totalnym)
powstał po wstawieniu ławek i ołtarza, czyli w 1965 r., choć projekt ewoluował
od końca lat pięćdziesiątych. Należy zauważyć, że w latach sześćdziesiątych
s. Julitta projektowała też pierwsze modele nowego habitu, a siostry nosiły wów-
czas strój określony dzisiaj jako przejściowy (jeszcze z podwiką). Nowy strój
został bowiem wprowadzony dopiero w 1969 r., po dyskusjach nad różnymi
propozycjami s. Julitty. Dlatego, choć już w 1965 r. powstało modernistyczne,
całościowo pomyślane, wraz z najmniejszymi detalami, wnętrze, to zostało ono
dopełnione unowocześnionymi strojami zakonnic dopiero u schyłku dekady lat
sześćdziesiątych.
Prosta modernistyczna kaplica została oparta na planie prostokąta (il. 1).
Podwyższona część prezbiterium była oddzielona od nawy dwoma stopniami.
Po lewej stronie od wejścia (południowej) znajdowały się okna, dlatego to prawą
(północną) pokrywała znacznie bogatsza polichromia. Całość wieńczył strop
z prostych czworokątnych paneli, z podłużnymi świetlikami. Z powodu zmie-
nionych kolorów zachowanej odbitki fotograficznej trudno dokładnie odtworzyć
koncepcję kolorystyczną kaplicy, można jednak stwierdzić, że została zbudo-
wana na kontraście barw dopełniających błękitu i zgaszonej czerwieni, uzupeł-
nionej graficznym stylem dekoracji figuralnej o wyrazistym czarnym konturze.
Meble wykonano z drewna z elementami kutego żelaza.
174
Markowska dziecka) skromny barakowy łącznik (werandę) między domem a równie pro-
wizorycznym, ubogim przedszkolem. Łącznik obudowały ścianami. „Na Górce"
powstały też kolejne baraki jako zaplecze kuchenne i mieszkalne dla sióstr.
Do momentu rozbudowy w 1991 r. siostry mieszkały w salach wieloosobowych
(z 10 łóżkami). Z powodu bardzo ograniczonej przestrzeni nie było możliwości
skierowania prezbiterium kaplicy (zgodnie z tradycją) w stronę wschodnią.
Powstała zatem kaplica z prezbiterium skierowanym na zachód. Była tak
mała, że nie mieściły się w niej nawet wszystkie siostry. Dlatego często to pokój
w willi, gdy drzwi do niej pozostawiano otwarte, stanowił przedłużenie kaplicy.
Do barakowej kaplicy schodziło się po schodkach. Późniejsza przebudowa wyni-
kała z konieczności dopasowywania do nowych warunków i potrzeb, gdyż przed-
szkole zmieniło się w dom opieki dla dzieci z niepełnosprawnościami. Pierw-
szym uchwytnym dziełem s. Julitty w klasztorze „Na Górce" jest polichromia
właśnie tej niewielkiej kaplicy wykonana przy okazji jej remontu w 1959 r.
Wygląd całości zmienił się jeszcze w latach sześćdziesiątych. W 1963 r. rozpo-
częto remont, kierowany przez matkę Zygmuntę Bielawę i oczywiście s. Julittę.
Wstawiono nowy ołtarz, pomalowano kaplicę (w zgodzie z polichromią z lat pięć-
dziesiątych), ustawiono ławki, umieszczono na ścianie drogę krzyżową - wszystko
wedle projektów siostry. Po ukończeniu prac w Niedzielę Palmową w 1965 r.
odbyła się pierwsza msza.
Kaplica była remontowana jeszcze w 1975 r. (położono nową posadzkę
i wymieniono instalację elektryczną), jednak można przyjąć, że kompletny stan
wnętrza (inspirowany Gesamtkunstwerk, modernistycznym dziełem totalnym)
powstał po wstawieniu ławek i ołtarza, czyli w 1965 r., choć projekt ewoluował
od końca lat pięćdziesiątych. Należy zauważyć, że w latach sześćdziesiątych
s. Julitta projektowała też pierwsze modele nowego habitu, a siostry nosiły wów-
czas strój określony dzisiaj jako przejściowy (jeszcze z podwiką). Nowy strój
został bowiem wprowadzony dopiero w 1969 r., po dyskusjach nad różnymi
propozycjami s. Julitty. Dlatego, choć już w 1965 r. powstało modernistyczne,
całościowo pomyślane, wraz z najmniejszymi detalami, wnętrze, to zostało ono
dopełnione unowocześnionymi strojami zakonnic dopiero u schyłku dekady lat
sześćdziesiątych.
Prosta modernistyczna kaplica została oparta na planie prostokąta (il. 1).
Podwyższona część prezbiterium była oddzielona od nawy dwoma stopniami.
Po lewej stronie od wejścia (południowej) znajdowały się okna, dlatego to prawą
(północną) pokrywała znacznie bogatsza polichromia. Całość wieńczył strop
z prostych czworokątnych paneli, z podłużnymi świetlikami. Z powodu zmie-
nionych kolorów zachowanej odbitki fotograficznej trudno dokładnie odtworzyć
koncepcję kolorystyczną kaplicy, można jednak stwierdzić, że została zbudo-
wana na kontraście barw dopełniających błękitu i zgaszonej czerwieni, uzupeł-
nionej graficznym stylem dekoracji figuralnej o wyrazistym czarnym konturze.
Meble wykonano z drewna z elementami kutego żelaza.
174