Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]
Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego — 22.2023

DOI Artikel:
Markowska, Anna: Nieistniejąca kaplica sióstr pallotynek w Gdańsku – arcydzieło sakralnej sztuki modernistycznej
DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0182
Lizenz: Creative Commons - Namensnennung
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
ucierpiał z powodu sentymentalności, anegdotyczności i dydaktyzmu, które
można uznać wręcz za podstawowe wady współczesnej sztuki religijnej14.
Pierwsza wada skutkuje bowiem na ogół kiczem, druga powierzchownością,
a trzecia schematycznością, co uniemożliwia doświadczenie żywego Boga. Waga
sztuki w liturgii została podkreślona w opublikowanej jeszcze w 1947 r. encyklice
Mediator Dei Piusa XII, zaś wskazówki aggiornamento odnośnie do życia konse-
krowanego wyrażono przede wszystkim za pośrednictwem dwóch dokumentów
II Soboru Watykańskiego: dekretu Perfectae caritatis i rozdziału VI Konstytucji
dogmatycznej o Kościele Lumen gentium15.
Szczególnie popularna w zorientowanych progresywnie kręgach artystycz-
nych była natomiast przypowieść-pouczenie Jezusa o niewlewaniu młodego
wina do starych bukłaków. Ojciec Regamey uznawał za faryzejstwo przekonanie,
że tylko określony rodzaj stylistyki może być akceptowalny religijnie. Stwier-
dził, że takie podejście grozi stereotypizacją i utratą wigoru, gdyż kopiowanie
przeszłości jest zwykłą rekonstrukcją martwego języka. Pisał: „Chrześcijanin
musi kochać różnorodność. Totalitarna jedność, tak rozpowszechniona dzisiaj
w polityce i sztuce, jest nie do pomyślenia dla chrześcijańskiej mentalności"16.
Podkreślał, że to, co w sztuce niezwykłe, można ocenić jedynie w odniesieniu
do estetyki danego czasu i miejsca: „Dzieło, które wywoła skandal we Włoszech,
może tego nie zrobić w Niemczech lub innym kraju. Kaplica w Vence nie jest
niczym niezwykłym dla sióstr, dla których Matisse ją zaprojektował, podczas
gdy byłaby w większości parafii"17. Prawdziwie twórcza praca artysty nie może
zatem - wedle Regameya, pozytywnie nastawionego do poszukiwania nowego
języka sztuki religijnej - poprzestać na pastiszu, na utrwalaniu form z prze-
szłości i upieraniu się przy mówieniu obcym lub nawet martwym językiem.
Wiedziała o tym np. Germaine Richier, a choć jej Chrystus dla modernistycz-
nego kościoła Notre Dame de Toute Grace du Plateau dAssy (konsekrowanego
w 1950 r.) wywołał skandal i burzliwą dyskusję, pokazał też wagę problemu
sztuki nowoczesnej w Kościele.
Siostra Julitta musiała znać wszystkie te dyskusje, studiowała przecież w mieście,
gdzie debaty o sztuce sakralnej były niezwykle żywe. Znała też zapewne poszuki-
wania zmodernizowanej formuły sztuki sakralnej Zofii Baudouin de Courtenay
(1887-1967), wpisujące się w dialog nowoczesności z tradycją. Artystka ta w okre-
sie gdańskim, zrealizowała w Trójmieście polichromie o bizantynizującej styliza-
cji18. Zanim s. Julitta przystąpiła do projektowania kaplicy „Na Górce", odrzuciła

Nieistniejąca
kaplica sióstr
pallotynek...

14 Pie-Raymond Regamey, Religious Art in the Twentieth Century, New York 1963, s. 37.

15 Kongregacja do Spraw Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostol-
skiego, Młode wino, nowe bukłaki: życie konsekrowane od Soboru Watykańskiego II i wyzwania
nadal otwarte: ukierunkowania, przeł. Jolanta Olech, Warszawa 2017, s. 17-18.

16 Regamey, Religious Art..., s. 61 (tłum, własne).

17 Ibidem, s. 122 (tłum, własne).

18 Hubert Bilewicz, Malowidła ścienne Zofii Baudouin de Courtenay w kościołach Gdańska
i Sopotu, „Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej" 2015, nr 8, s. 139-150.

181
 
Annotationen