DOI Artikel:
Ekthesis tōn ergasiōn tēs Archaiologikēs etaireias kata ta etē 1922 kai 1923
DOI Artikel:Sōtēriu, Geōrgios A.: Peri tōn en Ephesō anaskaphōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14774#0051
Άνασκαφαϊ Έφέσον
27
τιζομένη και όδηγοΰσα ώς μικράν ύπόγειον κρυπτην δυιικώς και εκα-
τέρωθεν τοϋ σταυροΰ τέσσαρες κτισζαι βάσεις—ών μία μόνον διεσώΟη
καλώς — ύποδηλοΰσι την υπαρξιν Κιβωρίου, δπερ έστέγαζε τον προσκυνου-
μενον ιερόν τάφον τοΰ Εΰαγγελιστοΰ. πιθανοηατα συληθεΐσαν σαρκο-
φάγον εκ πολυτίμου ΰλης, των πιστών προσκυνουντων ίσως την δεικνυο"
μένην ως άρχικόν τάφον τοΰ μεταστάντος κατά τας παραδόσεις Εύαγ~
γελιστοϋ κρυπτην, εξ ής έξήρχετο πιθανώτατα ή μαρτυρουμένη λευκή
κόνις ή καλουμένη «μάννα , κινούμενης ελαφρώς της άνωθεν της οπής
σαρκοφάγου κατά τάς περιγραφάς τών περιηγητών τών μέσων χρόνων.
Τό κτίσμα τοϋτο, ούτινος τά θεμέλια μόνον σήμερον έχομεν, κείμενον
έναντι τοΰ Ίεροϋ Βήματος, ένθα, ώς γνωστόν, πέρυσι άνευρέθησαν καϊ
τό σΰνθρονον καϊ ό κιονίσκος της Αγίας Τραπέζης, περιεφράσσετο
διά μαρμάρινων κιονίσκοι καϊ θωρακίων, πολλά τμήματα τών οποίων μετ'
άξιολογωτάτων διακοσμητικών θεμάτων άνευρέθησαν, καϊ είχε τρεις ει-
οόδονς ώς εκ τών επί τών βαθμίδων οπών ύποδηλοΰται. Άφ' ετέρου
τό προς ανατολάς ήμικύκλιον τοϋ κτίσματος τούτου σχηματίζεται διά
διπλών παραλλήλων τοίχων, ών δ εσωτερικός έχει τρεις κόγχας, και διά
μαρμαροστρώτου διαδρόμου, αποκλειομένου διά δυο πυλίδων, ών τά πλαίσια
άνευρέθησαν, έχοντα υψος ενός μέτρου, δηλωτικά τοΰ ύψους τοΰ κτίσματος,
°περ δεν ήτο δυνατόν νά υπερέβαινε τά δυο μέτρα από τοΰ δαπέδου τοΰ
ναοΰ. Κατά την άνασκαφήν άνευρέθησαν βάσεις κιόνων και έπιστύλια
τέμπλου μετ' ανάγλυφων και επιγραφών, άιινα πείθουσιν, ό'τι εις τοΰτο
τό μέρος εύρίσκετο τό τέμπλον τοΰ ναοΰ, τοΰ δλου κεντρικοΰ κτίσματο?
επέχοντος την θέσιν τής σολέας. τοΰ ήμικυλικοΰ δε χώρου προωρισμένου
πιθανώτατα διά τους χορούς.
Πλην τοΰ μαυσωλείου τοΰ Θεολόγου άνευρέθη εφέτος και έτερον δια-
μέρισμα κείμενον έπι τής αριστεράς κεραίας τοΰ σταυροειδούς ναοΰ χα1
κατά την άνατολικήν αυτής πλευράν, περιέχον ένα άρχικόν τάφον, μαρ
μάρινον σαρκοφάγον μετ' ανάγλυφων κειμένην επί τοΰ δαπέδου αριστερά
και δυο υπό τό δάπεδον σαρκοφάγους εκ πωρόλιθου πλήρεις οστών. Τμήμα
ανευρεθείσης επιγραφής δύναται νά έρμηνευση τό διαμέρισμα τοΰτο, τό
έχον ιδίαν εΐσοδον μετά βαθμίδων και πυλίδος, ώς τάφον επισήμου τινός
Πατριάρχου ταφέντος εν τω Ναώ τοΰ Θεολόγου.
Τά εφετεινά ευρήματα τοΰ Ναοΰ ήσαν άξιολογώτατα' άνευρέθησαν κατά
την άποχωμάτωσιν ιδιάζοντα χαλκά σκεΰη, οίον λυχνίαι μετά πλεγμάτων,
κ«ι σταυρών, τετράγωνον χάλκινον σκεϋος μετά τεσσάρων ποδών λέοντοί
I
27
τιζομένη και όδηγοΰσα ώς μικράν ύπόγειον κρυπτην δυιικώς και εκα-
τέρωθεν τοϋ σταυροΰ τέσσαρες κτισζαι βάσεις—ών μία μόνον διεσώΟη
καλώς — ύποδηλοΰσι την υπαρξιν Κιβωρίου, δπερ έστέγαζε τον προσκυνου-
μενον ιερόν τάφον τοΰ Εΰαγγελιστοΰ. πιθανοηατα συληθεΐσαν σαρκο-
φάγον εκ πολυτίμου ΰλης, των πιστών προσκυνουντων ίσως την δεικνυο"
μένην ως άρχικόν τάφον τοΰ μεταστάντος κατά τας παραδόσεις Εύαγ~
γελιστοϋ κρυπτην, εξ ής έξήρχετο πιθανώτατα ή μαρτυρουμένη λευκή
κόνις ή καλουμένη «μάννα , κινούμενης ελαφρώς της άνωθεν της οπής
σαρκοφάγου κατά τάς περιγραφάς τών περιηγητών τών μέσων χρόνων.
Τό κτίσμα τοϋτο, ούτινος τά θεμέλια μόνον σήμερον έχομεν, κείμενον
έναντι τοΰ Ίεροϋ Βήματος, ένθα, ώς γνωστόν, πέρυσι άνευρέθησαν καϊ
τό σΰνθρονον καϊ ό κιονίσκος της Αγίας Τραπέζης, περιεφράσσετο
διά μαρμάρινων κιονίσκοι καϊ θωρακίων, πολλά τμήματα τών οποίων μετ'
άξιολογωτάτων διακοσμητικών θεμάτων άνευρέθησαν, καϊ είχε τρεις ει-
οόδονς ώς εκ τών επί τών βαθμίδων οπών ύποδηλοΰται. Άφ' ετέρου
τό προς ανατολάς ήμικύκλιον τοϋ κτίσματος τούτου σχηματίζεται διά
διπλών παραλλήλων τοίχων, ών δ εσωτερικός έχει τρεις κόγχας, και διά
μαρμαροστρώτου διαδρόμου, αποκλειομένου διά δυο πυλίδων, ών τά πλαίσια
άνευρέθησαν, έχοντα υψος ενός μέτρου, δηλωτικά τοΰ ύψους τοΰ κτίσματος,
°περ δεν ήτο δυνατόν νά υπερέβαινε τά δυο μέτρα από τοΰ δαπέδου τοΰ
ναοΰ. Κατά την άνασκαφήν άνευρέθησαν βάσεις κιόνων και έπιστύλια
τέμπλου μετ' ανάγλυφων και επιγραφών, άιινα πείθουσιν, ό'τι εις τοΰτο
τό μέρος εύρίσκετο τό τέμπλον τοΰ ναοΰ, τοΰ δλου κεντρικοΰ κτίσματο?
επέχοντος την θέσιν τής σολέας. τοΰ ήμικυλικοΰ δε χώρου προωρισμένου
πιθανώτατα διά τους χορούς.
Πλην τοΰ μαυσωλείου τοΰ Θεολόγου άνευρέθη εφέτος και έτερον δια-
μέρισμα κείμενον έπι τής αριστεράς κεραίας τοΰ σταυροειδούς ναοΰ χα1
κατά την άνατολικήν αυτής πλευράν, περιέχον ένα άρχικόν τάφον, μαρ
μάρινον σαρκοφάγον μετ' ανάγλυφων κειμένην επί τοΰ δαπέδου αριστερά
και δυο υπό τό δάπεδον σαρκοφάγους εκ πωρόλιθου πλήρεις οστών. Τμήμα
ανευρεθείσης επιγραφής δύναται νά έρμηνευση τό διαμέρισμα τοΰτο, τό
έχον ιδίαν εΐσοδον μετά βαθμίδων και πυλίδος, ώς τάφον επισήμου τινός
Πατριάρχου ταφέντος εν τω Ναώ τοΰ Θεολόγου.
Τά εφετεινά ευρήματα τοΰ Ναοΰ ήσαν άξιολογώτατα' άνευρέθησαν κατά
την άποχωμάτωσιν ιδιάζοντα χαλκά σκεΰη, οίον λυχνίαι μετά πλεγμάτων,
κ«ι σταυρών, τετράγωνον χάλκινον σκεϋος μετά τεσσάρων ποδών λέοντοί
I