DOI Artikel:
Mędrek, Henryk: Typ Pięknej Madonny z Krumlowa w polskiej plastyce pierwszej połowy XV wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36973#0083
TYP MADONNY Z KRUMLOWA W POLSKIEJ RZEŹBIE GOTYCKIEJ
51
jeszcze jednym atutem przemawiającym za wyjściem ich ze wspólnej
pracowni.
Przyjmując ową hipotezę należałoby szukać dalszych cech wspól-
nych tym obiektom. Zakładając, że rzeźba z Altenmarktu jest pierw-
szym znanym dziełem Mistrza, należy się już tu doszukiwać możliwości
podziału na dwa typy. Posiada ona elementy zarówno rzeźby krumlow-
skiej,21 jak i toruńskiej 22.
Zestawiając zaś Madonnę z Altenmarktu z Madonną wrocławską
(ii. 24) nie sposób nie zauważyć dużych analogii w układzie draperii,
opracowaniu anatomicznym zarówno postaci Maryi, jak i Dzieciątka.
Pewna nieporadność cechująca pierwszą z nich zniwelowana została
w rzeźbie wrocławskiej, która przy świetnym opracowaniu technicznym
nie posiada jeszcze pełnego wyrazu artystycznego rzeźby krumlowskiej
czy toruńskiej, podobnie jak nie posiada jeszcze tak plastycznie uformo-
wanej fałdy agrafowej i zmysłowej urody poprzednich. Kutal doszukuje
się podobieństwa jej cech fizjonomicznych z rzeźbą z Dusseldorfu23.
Uznając zatem rzeźbę z Dusseldorfu za epigona Madonn na lwie
i przyjmując hipotezę Clasena, że Mistrz Pięknych Madonn spotkał się
z Madonnami na lwie na terenie Salzburga 24, można suponować, że znał
również rzeźbę z Dusseldorfu lub jej zaginione „siostry” łączące ją
z Madonnami na lwie.
W rzeźbie wrocławskiej można się również dopatrywać zastosowania
przez Mistrza po raz pierwszy (w znanym nam dziele) motywu fałdy
agrafowej przejętej z rzeźby z Dusseldorfu. W związku z czym można
przypuszczać, że Madonna wrocławska jest drugim znanym dziełem
Mistrza zawierającym w sobie cechy obu typów. Rzeźba toruńska zapo-
życzyła z niej ogólny układ draperii (wiązkę fałd rurkowych, układ fałd
misowych), motyw podawania Dzieciątku jabłka oraz pewne podobień-
stwo fizjonomiczne. Natomiast rzeźba krumlowska przejęła sposób usy-
tuowania Dzieciątka oraz motyw podtrzymywania przez nie wiązki fałd.
Uznając powyższą hipotezę można ustalić przypuszczalny okres po-
wstania tych dzieł, co nam dodatkowo ułatwiają przekazy źródłowe
odnośnie do rzeźby z Altenmarktu i Krumlowa. Madonna z Altenmarktu
mogła powstać zatem przed 1393 r., Madonna z Wrocławia po 1393 r.,
zaś Madonna krumlowska przed 1400 r.
21 Sposób opracowania twarzy, usytuowanie Dzieciątka oraz zbliżony ruch
łączy rzeźbę z figurą z Kruimlow.
23 Z rzeźbą toruńską widzimy powiązania w układzie fałd rurkowych (jedna
wiązka i w zaznaczeniu na boku fałdy mi;sowej.
23 Op. cit., s. 96. 24 Die Mittelalterliche, s. 115.
51
jeszcze jednym atutem przemawiającym za wyjściem ich ze wspólnej
pracowni.
Przyjmując ową hipotezę należałoby szukać dalszych cech wspól-
nych tym obiektom. Zakładając, że rzeźba z Altenmarktu jest pierw-
szym znanym dziełem Mistrza, należy się już tu doszukiwać możliwości
podziału na dwa typy. Posiada ona elementy zarówno rzeźby krumlow-
skiej,21 jak i toruńskiej 22.
Zestawiając zaś Madonnę z Altenmarktu z Madonną wrocławską
(ii. 24) nie sposób nie zauważyć dużych analogii w układzie draperii,
opracowaniu anatomicznym zarówno postaci Maryi, jak i Dzieciątka.
Pewna nieporadność cechująca pierwszą z nich zniwelowana została
w rzeźbie wrocławskiej, która przy świetnym opracowaniu technicznym
nie posiada jeszcze pełnego wyrazu artystycznego rzeźby krumlowskiej
czy toruńskiej, podobnie jak nie posiada jeszcze tak plastycznie uformo-
wanej fałdy agrafowej i zmysłowej urody poprzednich. Kutal doszukuje
się podobieństwa jej cech fizjonomicznych z rzeźbą z Dusseldorfu23.
Uznając zatem rzeźbę z Dusseldorfu za epigona Madonn na lwie
i przyjmując hipotezę Clasena, że Mistrz Pięknych Madonn spotkał się
z Madonnami na lwie na terenie Salzburga 24, można suponować, że znał
również rzeźbę z Dusseldorfu lub jej zaginione „siostry” łączące ją
z Madonnami na lwie.
W rzeźbie wrocławskiej można się również dopatrywać zastosowania
przez Mistrza po raz pierwszy (w znanym nam dziele) motywu fałdy
agrafowej przejętej z rzeźby z Dusseldorfu. W związku z czym można
przypuszczać, że Madonna wrocławska jest drugim znanym dziełem
Mistrza zawierającym w sobie cechy obu typów. Rzeźba toruńska zapo-
życzyła z niej ogólny układ draperii (wiązkę fałd rurkowych, układ fałd
misowych), motyw podawania Dzieciątku jabłka oraz pewne podobień-
stwo fizjonomiczne. Natomiast rzeźba krumlowska przejęła sposób usy-
tuowania Dzieciątka oraz motyw podtrzymywania przez nie wiązki fałd.
Uznając powyższą hipotezę można ustalić przypuszczalny okres po-
wstania tych dzieł, co nam dodatkowo ułatwiają przekazy źródłowe
odnośnie do rzeźby z Altenmarktu i Krumlowa. Madonna z Altenmarktu
mogła powstać zatem przed 1393 r., Madonna z Wrocławia po 1393 r.,
zaś Madonna krumlowska przed 1400 r.
21 Sposób opracowania twarzy, usytuowanie Dzieciątka oraz zbliżony ruch
łączy rzeźbę z figurą z Kruimlow.
23 Z rzeźbą toruńską widzimy powiązania w układzie fałd rurkowych (jedna
wiązka i w zaznaczeniu na boku fałdy mi;sowej.
23 Op. cit., s. 96. 24 Die Mittelalterliche, s. 115.