DOI article:
Mędrek, Henryk: Typ Pięknej Madonny z Krumlowa w polskiej plastyce pierwszej połowy XV wieku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.36973#0087
TYP MADONNY Z KRUMLOWA W POLSKIEJ RZEŹBIE GOTYCKIEJ
55
z figurą Matki Boskiej z kaplicy brackiej kościoła Marii Panny w Gdań-
sku, datowaną na r. 1410.34
Na ten okres przypada powstanie figury Madonny ze Zgorzelca
(iD 6)35, wyraźnie łączącej się ze swym pilzneńskim pierwowzorem. Po-
dobieństwo zachodzi tu zarówno w układzie draperii, jak i w usytuowa-
niu Dzieciątka. Wysoka klasa artystyczna dzieła i pewne podobieństwo
stylistyczno-formalne z warsztatem Dumlosych, sugeruje nam jego krąg,
na co zwrócili uwagę Braune i Wiese36. Wpływ Madonny z Pilzna na
rzeźbę ze Zgorzelca był na tyle wielki, że można doszukać się wyjątkowo
zbliżonego rozwiązania fałd misowych oraz bardzo podobnego ujęcia fałd
rurkowych, szczególnie festonu opadającego z lewej ręki.
Pewne analogie z figurą ze Zgorzelca wykazuje rzeźba Matki Boskiej
z Brudzewa (il. 7), datowana przez Katalog zabytków sztuki w Polsce na
lata 14 2 0-3 0 37. Oba dzieła silnie łączy wspólny pierwowzór, z którego
rzeźbiarze zaczerpnęli zasadniczy schemat, przy jednoczesnym zachowa-
niu charakterystycznych tylko dla swego warsztatu elementów. Plastycz-
ność i miękkość fałd rzeźby brudzewskiej, wachlarzowate rozłożenie fałd
sukni, konwencjonalna uroda Maryi oraz usytuowanie Dzieciątka w po-
zycji niemal leżącej, pozwalają umieścić nasz obiekt w zasięgu oddziały-
wania inspiracji twórczych Mistrza Pięknych Madonn.
Odnieść to również możemy do figury Madonny z Kazimierza n. Wi-
słą. Rzeźba datowana jest na lata 1430-40 38, zachowuje wyraźny schemat
grupy i w pewnym stopniu można ją uznać za obiekt typowy. Powtórzony
tu został za pierwowzorem główny układ fałd, efektowna poza Maryi oraz
usytuowanie Dzieciątka. Różni ją natomiast zastosowanie zluzowanej
fałdy agrafowej przy wyraźnie zaznaczonym fartuchowatym ułożeniu
płaszcza. Mięsisty modelunek fałd misowych i rurkowych, które sprawiają
wrażenie ciężkich, kontrastuje z delikatną sylwetką Madonny. Wysoki
poziom warsztatowy, jaki obiekt reprezentuje, a przy tym elegancja
i dworska efektowność tego sakralnego przedstawienia, powoduje, że na-
leży je zaliczyć do najcenniejszych w tej grupie.
Z późnych przykładów wymienić można Madonnę z Jastrząbki Nowej
(il. 8), wykazującą pewne analogie z rzeźbą kazimierską. Obiekt datowany
jest na r. ok. 1440.39 Wybitnie fartuchowaty układ płaszcza oraz niemal
leżąco usytuowane w ramionach Matki Dziecko zbliżają figurę w znacznym
stopniu do Madonny z Pilzna. Odmienny sposób traktowania detali,
34 Z. Białowicz-Krygiełowa, Trzy nieznane rzeźby gotyckie na Warmii,
„Rocznik Olsztyński” 1964, s. 1-74, il. 2 i 4.
35 Braune, Wiese, op. cit., s. 28, il. 50. 30 Ibi-d., -s. 28.
37 Warszawa 1960, t. V, z. 22, s. 1, il. 59 . 38 Walicki, op. cit., s. 24, il. 60.
39 Dutkiewicz, op. cit., s. 24, il. 59.
55
z figurą Matki Boskiej z kaplicy brackiej kościoła Marii Panny w Gdań-
sku, datowaną na r. 1410.34
Na ten okres przypada powstanie figury Madonny ze Zgorzelca
(iD 6)35, wyraźnie łączącej się ze swym pilzneńskim pierwowzorem. Po-
dobieństwo zachodzi tu zarówno w układzie draperii, jak i w usytuowa-
niu Dzieciątka. Wysoka klasa artystyczna dzieła i pewne podobieństwo
stylistyczno-formalne z warsztatem Dumlosych, sugeruje nam jego krąg,
na co zwrócili uwagę Braune i Wiese36. Wpływ Madonny z Pilzna na
rzeźbę ze Zgorzelca był na tyle wielki, że można doszukać się wyjątkowo
zbliżonego rozwiązania fałd misowych oraz bardzo podobnego ujęcia fałd
rurkowych, szczególnie festonu opadającego z lewej ręki.
Pewne analogie z figurą ze Zgorzelca wykazuje rzeźba Matki Boskiej
z Brudzewa (il. 7), datowana przez Katalog zabytków sztuki w Polsce na
lata 14 2 0-3 0 37. Oba dzieła silnie łączy wspólny pierwowzór, z którego
rzeźbiarze zaczerpnęli zasadniczy schemat, przy jednoczesnym zachowa-
niu charakterystycznych tylko dla swego warsztatu elementów. Plastycz-
ność i miękkość fałd rzeźby brudzewskiej, wachlarzowate rozłożenie fałd
sukni, konwencjonalna uroda Maryi oraz usytuowanie Dzieciątka w po-
zycji niemal leżącej, pozwalają umieścić nasz obiekt w zasięgu oddziały-
wania inspiracji twórczych Mistrza Pięknych Madonn.
Odnieść to również możemy do figury Madonny z Kazimierza n. Wi-
słą. Rzeźba datowana jest na lata 1430-40 38, zachowuje wyraźny schemat
grupy i w pewnym stopniu można ją uznać za obiekt typowy. Powtórzony
tu został za pierwowzorem główny układ fałd, efektowna poza Maryi oraz
usytuowanie Dzieciątka. Różni ją natomiast zastosowanie zluzowanej
fałdy agrafowej przy wyraźnie zaznaczonym fartuchowatym ułożeniu
płaszcza. Mięsisty modelunek fałd misowych i rurkowych, które sprawiają
wrażenie ciężkich, kontrastuje z delikatną sylwetką Madonny. Wysoki
poziom warsztatowy, jaki obiekt reprezentuje, a przy tym elegancja
i dworska efektowność tego sakralnego przedstawienia, powoduje, że na-
leży je zaliczyć do najcenniejszych w tej grupie.
Z późnych przykładów wymienić można Madonnę z Jastrząbki Nowej
(il. 8), wykazującą pewne analogie z rzeźbą kazimierską. Obiekt datowany
jest na r. ok. 1440.39 Wybitnie fartuchowaty układ płaszcza oraz niemal
leżąco usytuowane w ramionach Matki Dziecko zbliżają figurę w znacznym
stopniu do Madonny z Pilzna. Odmienny sposób traktowania detali,
34 Z. Białowicz-Krygiełowa, Trzy nieznane rzeźby gotyckie na Warmii,
„Rocznik Olsztyński” 1964, s. 1-74, il. 2 i 4.
35 Braune, Wiese, op. cit., s. 28, il. 50. 30 Ibi-d., -s. 28.
37 Warszawa 1960, t. V, z. 22, s. 1, il. 59 . 38 Walicki, op. cit., s. 24, il. 60.
39 Dutkiewicz, op. cit., s. 24, il. 59.