DOI Artikel:
Zagrodzki, Tadeusz: Katedra Św. Jana w Warszawie w świetle badań architektonicznych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37102#0011
ROZPRAWY
KOC ZN IKI HUM ANISTYCZNE
Tom XXIX, zeszyt 4 1981
TADEUSZ ZAGRODZKI
KATEDRA ŚW. JANA W WARSZAWIE
W ŚWIETLE BADAŃ ARCHITEKTONICZNYCH
Niedostatek przekazów pisanych sprawia, że początki budowli dzisiejszej
katedry metropolitalnej św. Jana Chrzciciela na Starym Mieście w War-
szawie nic są na gruncie argumentacji historycznej uchwytne, podobnie jak
czas powstania samego miasta uchyla się bliższemu określeniu. Nie można
powtarzać od nowa wersji, jakie wielokrotnie podawało starsze piśmien-
nictwo traktujące o katedrze i jej początkach. Wiadomości te należą do
czasów pierwocin wiedzy o zabytkach i na ogól nie posiadają już dziś istot-
nego znaczenia.
Współczesna ocena budowli historycznej, a zwłaszcza dociekanie jej
wczesnych, zwykle przekształconych już postaci, nie może się obejść bez
naukowych badań architektonicznych, tj. bez analizy samych partii budowla-
nych, murów, sklepień, fundamentów, bez zbadania form jej architektury
oraz materiału. Specjalistyczna ta dziedzina jest stosunkowo nowa. Pełny
jej rozwój nastąpił dopiero po wojnie, po zniszczeniach, w związku z od-
krywanymi zasobami starych murów, których istnienie nie było dotąd wia-
dome, a także - w bezpośrednim związku z zadaniami odbudowy. Naukowa
analiza architektoniczna stała się metodycznym narzędziem historii archi-
tektury. Jakkolwiek przekazy historyczne mogą być szczupłe, a często nie-
jednoznaczne, zestawianie i łączenie z nimi wyników badań architektonicz-
nych służy wzajemnej interpretacji jednych i drugich i prowadzi do odtwo-
rzenia dziejów budowy.
Studium architektury katedry św. Jana nie byłoby obecnie możliwe bez
oparcia się na wynikach badań. Autorowi pracy niniejszej dane było poznać
w kontakcie bezpośrednim jej ruiny, a nawet znacznie przekroczyć ramy
obowiązków w pracowni projektowej odbudowy katedry dawnego Zakładu
Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej' i przeprowadzić - w
1 Kierownikiem Zakładu był ówcześnie prof. dr Jan Zachwatowicz, autor projektu od-
budowy katedry św. Jana. Piszący pracę niniejszą brał udział w odbudowie jako kierownik pra-
KOC ZN IKI HUM ANISTYCZNE
Tom XXIX, zeszyt 4 1981
TADEUSZ ZAGRODZKI
KATEDRA ŚW. JANA W WARSZAWIE
W ŚWIETLE BADAŃ ARCHITEKTONICZNYCH
Niedostatek przekazów pisanych sprawia, że początki budowli dzisiejszej
katedry metropolitalnej św. Jana Chrzciciela na Starym Mieście w War-
szawie nic są na gruncie argumentacji historycznej uchwytne, podobnie jak
czas powstania samego miasta uchyla się bliższemu określeniu. Nie można
powtarzać od nowa wersji, jakie wielokrotnie podawało starsze piśmien-
nictwo traktujące o katedrze i jej początkach. Wiadomości te należą do
czasów pierwocin wiedzy o zabytkach i na ogól nie posiadają już dziś istot-
nego znaczenia.
Współczesna ocena budowli historycznej, a zwłaszcza dociekanie jej
wczesnych, zwykle przekształconych już postaci, nie może się obejść bez
naukowych badań architektonicznych, tj. bez analizy samych partii budowla-
nych, murów, sklepień, fundamentów, bez zbadania form jej architektury
oraz materiału. Specjalistyczna ta dziedzina jest stosunkowo nowa. Pełny
jej rozwój nastąpił dopiero po wojnie, po zniszczeniach, w związku z od-
krywanymi zasobami starych murów, których istnienie nie było dotąd wia-
dome, a także - w bezpośrednim związku z zadaniami odbudowy. Naukowa
analiza architektoniczna stała się metodycznym narzędziem historii archi-
tektury. Jakkolwiek przekazy historyczne mogą być szczupłe, a często nie-
jednoznaczne, zestawianie i łączenie z nimi wyników badań architektonicz-
nych służy wzajemnej interpretacji jednych i drugich i prowadzi do odtwo-
rzenia dziejów budowy.
Studium architektury katedry św. Jana nie byłoby obecnie możliwe bez
oparcia się na wynikach badań. Autorowi pracy niniejszej dane było poznać
w kontakcie bezpośrednim jej ruiny, a nawet znacznie przekroczyć ramy
obowiązków w pracowni projektowej odbudowy katedry dawnego Zakładu
Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej' i przeprowadzić - w
1 Kierownikiem Zakładu był ówcześnie prof. dr Jan Zachwatowicz, autor projektu od-
budowy katedry św. Jana. Piszący pracę niniejszą brał udział w odbudowie jako kierownik pra-