DOI Artikel:
Letkiewicz, Marek: Sztukatorski wystrój sklepień tzw. renesansu lubelsko-kaliskiego w 1. tercji XVII w.: próba ustalenia chronologii, problem rozprzestrzeniania się i zasięgu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37102#0110
72
MAREK LETKIEWICZ
zostały także te obiekty, których fragmentaryczny stan zachowania pozwała
jedynie na stwierdzenie faktu pierwotnego istnienia sztukaterii, lecz nie u-
możłiwia postawienia wniosków, co do ich formy.
Chronologiczne zamknięcie zakresu niniejszej pracy konwencjonalnymi
datami 1600-1633 wymaga uzasadnienia. Data początkowa znajduje swą mo-
tywację w fakcie, iż wkrótce po niej doszło do odbudowy spalonego kościoła
Bernardynów w Lublinie (1602-1607), w trakcie której zastosowano po raz
pierwszy dekorację omawianego typu. Data końcowa (1633) wyznacza o-
rientacyjną granicę czasu, po której to dekoracja ta traci swój lokalny lu-
belsko-kaliski zasięg, rozprzestrzeniając się na obszar całego kraju.
Niniejszy artykuł porusza następujące zagadnienia: problem ustalenia
chronologii obiektów grupy oraz problem sposobu rozprzestrzeniania się
i zasięgu sztukaterii w 1. tercji XVII w.
Grupowanie wystrojów sztukatorskich sklepień tzw. typu lubelsko-ka-
liskiego według kolejności dat powstania napotyka na poważne trudności,
które kwestionują niepodważalność zestawionego tu ciągu chronologicznego.
Trudności te to niezwykła skąpość łub najczęściej całkowite milczenie źró-
deł na temat czasu powstania poszczególnych wystrojów sztukatorskich.
W warunkach tych koniecznością stało się sięgnięcie do materiałów pomoc-
niczych, nie odnoszących się bezpośrednio do czasu powstania wystroju.
Z uwagi na ten fakt zaznaczyć należy, iż zestawienie poniższe ma jedynie
charakter hipotetyczny.
Czynnością wstępną do przeprowadzenia grupowania chronologicznego
jest poddanie grupy badanych obiektów selekcji, której podstawą jest zró-
żnicowanie źródeł, na jakich oparte są domniemania co do roku powstania
każdego z wystrojów. Selekcja ta ułatwia dalszy tok postępowania, określa
bowiem prawdopodobieństwo tak przeprowadzonego datowania oraz przy-
puszczalną granicę błędu w stosunku do hipotetycznie wyznaczonego roku
powstania, ustaloną na podstawie porównań z informacjami dotyczącymi
lepiej znanych obiektów.
Tylko nieliczne spośród zachowanych wystrojów sztukatorskich można
datować w sposób bezpośredni i bezsporny. Podstawą do określenia czasu
powstania są tu daty odciśnięte w stiuku, wśród dekoracji sklepień. Są to
obiekty (przedstawione w porządku chronologicznym) w:
1. Czemiernikach, gdzie czas powstania sztukaterii na sklepieniach koś-
cioła parafialnego określa data 1614 wyciśnięta w stiuku na łuku tęczowym
od strony prezbiterium1.
2. Chojnem koło Sieradza, gdzie czas powstania sztukatorskiego wystroju
kaplicy p. w. Matki Boskiej przy kościele parafialnym określa wyciśnięta
w stiuku, na kopule, data 16212.
1 J. Kowalczyk. Turobińsko-zamojski murator Jan Wolff oraz jego dzieła na Lubel-
szczyźnie. „Biuletyn Historii Sztuki” 24:1962 z. 1 s. 124-125.
MAREK LETKIEWICZ
zostały także te obiekty, których fragmentaryczny stan zachowania pozwała
jedynie na stwierdzenie faktu pierwotnego istnienia sztukaterii, lecz nie u-
możłiwia postawienia wniosków, co do ich formy.
Chronologiczne zamknięcie zakresu niniejszej pracy konwencjonalnymi
datami 1600-1633 wymaga uzasadnienia. Data początkowa znajduje swą mo-
tywację w fakcie, iż wkrótce po niej doszło do odbudowy spalonego kościoła
Bernardynów w Lublinie (1602-1607), w trakcie której zastosowano po raz
pierwszy dekorację omawianego typu. Data końcowa (1633) wyznacza o-
rientacyjną granicę czasu, po której to dekoracja ta traci swój lokalny lu-
belsko-kaliski zasięg, rozprzestrzeniając się na obszar całego kraju.
Niniejszy artykuł porusza następujące zagadnienia: problem ustalenia
chronologii obiektów grupy oraz problem sposobu rozprzestrzeniania się
i zasięgu sztukaterii w 1. tercji XVII w.
Grupowanie wystrojów sztukatorskich sklepień tzw. typu lubelsko-ka-
liskiego według kolejności dat powstania napotyka na poważne trudności,
które kwestionują niepodważalność zestawionego tu ciągu chronologicznego.
Trudności te to niezwykła skąpość łub najczęściej całkowite milczenie źró-
deł na temat czasu powstania poszczególnych wystrojów sztukatorskich.
W warunkach tych koniecznością stało się sięgnięcie do materiałów pomoc-
niczych, nie odnoszących się bezpośrednio do czasu powstania wystroju.
Z uwagi na ten fakt zaznaczyć należy, iż zestawienie poniższe ma jedynie
charakter hipotetyczny.
Czynnością wstępną do przeprowadzenia grupowania chronologicznego
jest poddanie grupy badanych obiektów selekcji, której podstawą jest zró-
żnicowanie źródeł, na jakich oparte są domniemania co do roku powstania
każdego z wystrojów. Selekcja ta ułatwia dalszy tok postępowania, określa
bowiem prawdopodobieństwo tak przeprowadzonego datowania oraz przy-
puszczalną granicę błędu w stosunku do hipotetycznie wyznaczonego roku
powstania, ustaloną na podstawie porównań z informacjami dotyczącymi
lepiej znanych obiektów.
Tylko nieliczne spośród zachowanych wystrojów sztukatorskich można
datować w sposób bezpośredni i bezsporny. Podstawą do określenia czasu
powstania są tu daty odciśnięte w stiuku, wśród dekoracji sklepień. Są to
obiekty (przedstawione w porządku chronologicznym) w:
1. Czemiernikach, gdzie czas powstania sztukaterii na sklepieniach koś-
cioła parafialnego określa data 1614 wyciśnięta w stiuku na łuku tęczowym
od strony prezbiterium1.
2. Chojnem koło Sieradza, gdzie czas powstania sztukatorskiego wystroju
kaplicy p. w. Matki Boskiej przy kościele parafialnym określa wyciśnięta
w stiuku, na kopule, data 16212.
1 J. Kowalczyk. Turobińsko-zamojski murator Jan Wolff oraz jego dzieła na Lubel-
szczyźnie. „Biuletyn Historii Sztuki” 24:1962 z. 1 s. 124-125.