DOI Artikel:
Iwaszkiewicz-Wronikowska, Bożena: Historia badań nad malowidłami z katakumb Rzymu: część 1
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37102#0133
BADANIA NAD MALOWIDŁAMI Z KATAKUMB
83
z jego współpracowników, przybysz z Lovanium, Filip de Winghe (t 1592),
zdecydował się sporządzić nowe, bardziej wierne oryginałom, przerysy tych
samych malowideł (Cod. Vallicelliano G. 6)u. Inny Flamand, Jean L"Hereux
(15517-1614), zwany Macariosem, jest autorem dzieła, które uznać można
za pierwszy zarys ikonografii wczesnochrześcijańskiej. W pracy zatytuło-
wanej Hagioglypta sive picturae et sculpturae sacrae antiąuiores, praesertim
quae Romae reperiuntur explicatae L’Hereux podał krótkie opisy malowideł
i reliefów zdobiących kościoły i cmentarze Rzymu, a następnie omówił treść
najważniejszych motywów, z których, jego zdaniem, większość odnosi się
do tajemnicy zmartwychwstania12. Poglądy Macariosa nie mogły mieć jednak
wpływu na dalszy rozwój badań nad ikonografią, ponieważ dzieło jego zos-
tało opublikowane dopiero w r. 185613.
W kręgu entuzjastów starożytności chrześcijańskich znalazł się także An-
toni Bosio (1575-1629). Kiedy po raz pierwszy, 10 grudnia 1595 r., zszedł do
katakumby Domitilli oddalił się od towarzyszących mu osób, zabłądził w
ciemnych korytarzach i sądząc, że zakończy tam życie obawiał się zwłokami
swymi „maculare quei sacri monumenti”14. Taki był początek 36-letniej
działalności, która sprawiła, że Antoni Bosio nazwany został „Krzysztofem
Kolumbem Rzymu Podziemnego” 15. Jemu właśnie zawdzięczamy odkrycie
i eksplorację większości, bo około 30 cmentarzy chrześcijańskiego Rzymu,
a także publikację wyników przeprowadzonych tam badań. W swym dziele
zatytułowanym Roma sotterraneau1 Bosio zawarł również przegląd i opis
znalezionych w katakumbach malowideł, a także podjął próbę określenia
ich treści. Autor nie wątpił, iż pierwsi chrześcijanie posługiwali się obrazami
jako symbolami i emblematami, które miały wyrażać pewne idee, dogmaty,
koncepcje teologiczne. Sceny ukazywane na ścianach cmentarzy powinny
były nie tylko zachęcać do naśladowania cnoty osób przedstawionych, ale
" Rysunki swoje De Winghe podarował Antoniemu Bosio, który wykorzystał je do swych
badań.
i: „Plura ad resurrectionis nrysterium significandum sculpta vel pieta in sarcophagis et in
coemeteriis retulit” -L’Hereux. Hagioglypta s. 126, przyp. 1. W innym miejscu autor zauwa-
żył jednak, że „nec vero absurdum est ut item symbolum diversarum rerum significationem
habeat pro locorum diversitate” (s. 206).
13 Edycją kierowali Garrucci, Cahier i Martin.
14 A. Bosio. Roma sotterranea ( B o v i n i. Rassegna degli studi sulle catacombe. s. 15).
'■ De Rossi. R. 5. T. 1 s. 1.
Pełny tytuł dzieła B o s i o mówi wiele zarówno o jego treści, jak i charakterze: Roma sot-
terranea. Opera postuma di Antonio Bosio, antiąuario ecclesiastico singolare de’suoi tempi, com-
pita, disposta e accresciuta dal M. R. P. Giovanni Severani da S. Severino, sacerdote della
Congregatione dell'Oratorio di Roma, nella ąuale si tratta de sacri cimiteri di Roma, del sito,
forma, et uso antico di essi, de cubicoli, oratorii, imagini, ieroglifici, iscrittioni, et epitaffi, che
vi sono [...] e d'altre notabili, che rappresentano 1'lmagine della Primitiva Chiesa, Pangustia,
che pati nel tempo delle persecutioni il fervore de’primi christiani, e li veri, et inestimabili tesori,
che Roma tiene rinchiusi sotto le sue campagne. Roma 1634.
83
z jego współpracowników, przybysz z Lovanium, Filip de Winghe (t 1592),
zdecydował się sporządzić nowe, bardziej wierne oryginałom, przerysy tych
samych malowideł (Cod. Vallicelliano G. 6)u. Inny Flamand, Jean L"Hereux
(15517-1614), zwany Macariosem, jest autorem dzieła, które uznać można
za pierwszy zarys ikonografii wczesnochrześcijańskiej. W pracy zatytuło-
wanej Hagioglypta sive picturae et sculpturae sacrae antiąuiores, praesertim
quae Romae reperiuntur explicatae L’Hereux podał krótkie opisy malowideł
i reliefów zdobiących kościoły i cmentarze Rzymu, a następnie omówił treść
najważniejszych motywów, z których, jego zdaniem, większość odnosi się
do tajemnicy zmartwychwstania12. Poglądy Macariosa nie mogły mieć jednak
wpływu na dalszy rozwój badań nad ikonografią, ponieważ dzieło jego zos-
tało opublikowane dopiero w r. 185613.
W kręgu entuzjastów starożytności chrześcijańskich znalazł się także An-
toni Bosio (1575-1629). Kiedy po raz pierwszy, 10 grudnia 1595 r., zszedł do
katakumby Domitilli oddalił się od towarzyszących mu osób, zabłądził w
ciemnych korytarzach i sądząc, że zakończy tam życie obawiał się zwłokami
swymi „maculare quei sacri monumenti”14. Taki był początek 36-letniej
działalności, która sprawiła, że Antoni Bosio nazwany został „Krzysztofem
Kolumbem Rzymu Podziemnego” 15. Jemu właśnie zawdzięczamy odkrycie
i eksplorację większości, bo około 30 cmentarzy chrześcijańskiego Rzymu,
a także publikację wyników przeprowadzonych tam badań. W swym dziele
zatytułowanym Roma sotterraneau1 Bosio zawarł również przegląd i opis
znalezionych w katakumbach malowideł, a także podjął próbę określenia
ich treści. Autor nie wątpił, iż pierwsi chrześcijanie posługiwali się obrazami
jako symbolami i emblematami, które miały wyrażać pewne idee, dogmaty,
koncepcje teologiczne. Sceny ukazywane na ścianach cmentarzy powinny
były nie tylko zachęcać do naśladowania cnoty osób przedstawionych, ale
" Rysunki swoje De Winghe podarował Antoniemu Bosio, który wykorzystał je do swych
badań.
i: „Plura ad resurrectionis nrysterium significandum sculpta vel pieta in sarcophagis et in
coemeteriis retulit” -L’Hereux. Hagioglypta s. 126, przyp. 1. W innym miejscu autor zauwa-
żył jednak, że „nec vero absurdum est ut item symbolum diversarum rerum significationem
habeat pro locorum diversitate” (s. 206).
13 Edycją kierowali Garrucci, Cahier i Martin.
14 A. Bosio. Roma sotterranea ( B o v i n i. Rassegna degli studi sulle catacombe. s. 15).
'■ De Rossi. R. 5. T. 1 s. 1.
Pełny tytuł dzieła B o s i o mówi wiele zarówno o jego treści, jak i charakterze: Roma sot-
terranea. Opera postuma di Antonio Bosio, antiąuario ecclesiastico singolare de’suoi tempi, com-
pita, disposta e accresciuta dal M. R. P. Giovanni Severani da S. Severino, sacerdote della
Congregatione dell'Oratorio di Roma, nella ąuale si tratta de sacri cimiteri di Roma, del sito,
forma, et uso antico di essi, de cubicoli, oratorii, imagini, ieroglifici, iscrittioni, et epitaffi, che
vi sono [...] e d'altre notabili, che rappresentano 1'lmagine della Primitiva Chiesa, Pangustia,
che pati nel tempo delle persecutioni il fervore de’primi christiani, e li veri, et inestimabili tesori,
che Roma tiene rinchiusi sotto le sue campagne. Roma 1634.